Dlaczego nigdy nie powiem swojemu synowi, że jest bystry?

Mój 5-letni syn właśnie nauczył się czytać. Co wieczór leżymy na jego łóżku i czyta mi krótką książkę. Nieuchronnie przychodzi mu trafić na słowo, z którym ma kłopoty: zeszłej nocy było nim "wdzięcznie". W końcu, po dość bolesnej minucie, udało mu się je przeczytać. Następnie spytał: "Tato, jesteś zadowolony z tego, jak walczyłem z tym słowem? Chyba czułem, jak mój mózg rośnie". Uśmiechnąłem się: mój syn przejawiał teraz charakterystyczne objawy "growth mindset" (nastawienia na rozwój). Ale to nie był przypadek. Niedawno wprowadziłem w życie badania, o których czytałem przez ostatnie parę lat: postanowiłem chwalić mojego syna nie wtedy, kiedy odnosił sukcesy w rzeczach, w których był już dobry, ale wówczas, gdy nie poddał się w dziedzinie sprawiającej mu trudności. Zwróciłem jego szczególną uwagę na to, że, poprzez próby i walkę z trudnościami, twój mózg rośnie. Zestawiając szerokie badania nad sposobem myślenia z osobistymi doświadczeniami z moim synem, jestem bardziej niż kiedykolwiek przekonany, że sposób myślenia o procesie nauki może mieć większe znaczenie niż cokolwiek, czego próbujemy nauczyć.

Naukowcy od pewnego czasu wiedzą, że mózg jest jak mięsień; że im więcej go używasz, tym bardziej rośnie. Odkryli, że połączenia nerwowe tworzą się i pogłębiają najbardziej, gdy popełniamy błędy wykonując trudne zadania, a nie gdy ciągle dobrze radzimy sobie z zadaniami prostymi.

Oznacza to, że nasza inteligencja nie jest stała, a najlepszym sposobem, w jaki możemy ją rozwijać, jest podejmowanie zadań, w których możemy mierzyć się z trudnościami i popełniać błędy.

Jednak nie wszyscy zdają sobie z tego sprawę. Dr Carol Dweck ze Stanford University od dziesięcioleci studiuje nastawienie ludzi do nauki. Odkryła, że większość trzyma się jednego z dwóch sposobów myślenia: "fixed" (czyli stałego) lub "growth" - nastawionego na rozwój. Stałe umysły błędnie wierzą, że ludzie są albo inteligentni albo nie, a inteligencja jest z góry ustalona przez geny. Ludzie nastawieni na rozwój są świadomi, że zdolność i inteligencję można rozwijać poprzez wysiłek, walkę i porażki. Dweck zaobserwowała, że osoby o stałym sposobie myślenia zwykle koncentrowały swoje wysiłki na zadaniach, w których miały wysokie prawdopodobieństwo powodzenia i unikały zadań, w których mogły napotkać trudności, co ograniczało ich naukę. Ludzie nastawieni na wzrost przyjmowali wyzwania i rozumieli, że wytrwałość i wysiłek mają wpływ na efekty uczenia się. Jak można sobie wyobrazić, korelowało to z aktywniejszym mierzeniem się z trudnościami i rozwojem intelektualnym tej drugiej grupy.

Dobrą wiadomością jest to, że można nauczyć sposobu myślenia; jest on plastyczny. Szczególnie fascynujący jest fakt, że Dweck i inni opracowali techniki, które określają mianem "growth mindset interventions", które pokazały, że nawet niewielkie zmiany w komunikacji lub pozornie niewinne komentarze mogą mieć dość długotrwałe konsekwencje dla sposobu myślenia danej osoby. Na przykład chwalenie czyjegoś procesu ("Naprawdę podoba mi się, jak zmierzyłeś się z tym problemem") w porównaniu z chwaleniem wrodzonej cechy lub talentu ("Jesteś taki mądry!") jest jednym ze sposobów na wzmocnienie czyjegoś nastawienia na rozwój. Chwalenie procesu docenia wysiłek; pochwała talentu jedynie wzmacnia przekonanie, że człowiek odnosi sukces (lub nie) tylko w oparciu o stałą cechę. Widzieliśmy to również na Khan Academy: uczniowie spędzają więcej czasu na nauce na Khan Academy po otrzymywaniu wiadomości, które chwalą ich wytrwałość i charakter oraz podkreślają, że mózg jest jak mięsień.

Internet jest marzeniem dla kogoś ze sposobem myślenia nastawionym na rozwój. Khan Academy, masowe otwarte kursy online i inne platformy umożliwiają dostęp do niekończących się treści, które pomogą ci rozwijać swój umysł. Społeczeństwo nie zamierza jednak w pełni z tego skorzystać bez rozpowszechnienia nastawienia na rozwój. A gdybyśmy aktywnie próbowali to zmienić? Co by było, gdybyśmy zaczęli używać wszelkich środków, jakimi dysponujemy, aby stosować techniki "growth mindset interventions" na naszych bliskich? To coś znacznie większego, niż Khan Academy czy algebra - dotyczy to tego, jak komunikujesz się z dziećmi, jak zarządzasz swoim zespołem w pracy, jak uczysz się nowego języka czy instrumentu. Jeśli społeczeństwo jako całość zaczyna podejmować wyzwanie nauki, możliwości, które mogłoby to stworzyć dla globalnego potencjału ludzkiego, są nieskończone.

A teraz - niespodzianka dla ciebie. Czytając ten artykuł, właśnie przeszedłeś przez pierwszą połowę "growth mindset intervention". Badania pokazują, że sama styczność z badaniami (na przykład bycie świadomym, że mózg rośnie najbardziej poprzez udzielanie błędnych, a nie prawidłowych odpowiedzi) może zacząć zmieniać sposób myślenia danej osoby. Druga połowa polega na tym, abyś podzielił się badaniami z innymi. Stworzyliśmy film (powyżej) celebrujący podejmowanie wyzwania nauki, który pomoże ci to zrobić. Ostatecznie, kiedy mój syn lub ktoś inny pyta mnie o proces uczenia się, chcę, żeby wiedzieli tylko jedną rzecz. Tak długo, jak są gotowi podejmować próby i popełniać błędy, mogą się nauczyć wszystkiego.