Główna zawartość
Informatyka
Kurs: Informatyka > Rozdział 3
Lekcja 1: Starożytna teoria informacji- Co to jest teoria informacji?
- Początki języka pisanego
- Historia alfabetu
- Kamień z Rosetty
- Kodowanie źrodła
- Telegraf optyczny
- Badanie drzewa decyzji
- Telegraf elektryczny
- Bateria i elektromagnetyzm
- Kod Morse'a i era informacji
- Odkrywanie alfabetu Morse'a
© 2023 Khan AcademyWarunki użytkowaniapolitykę prywatnościInformacja o plikach cookie
Historia alfabetu
Pochodzenie liter. Stworzone przez: Brit Cruise.
Chcesz dołączyć do dyskusji?
Na razie brak głosów w dyskusji
Transkrypcja filmu video
Nieformalnie możemy zdefiniować
informację jako wiadomość przechowywaną lub przekazywaną
z pomocą jakiegoś medium. Malując, wyrażasz przekaz
ciągłym wzorem. Masz do dyspozycji nieskończoną
liczbę możliwych form. Masz wolność wyrazu. Gdy zaczęliśmy rozwijać
systemy pisma, naturalnie musieliśmy
podzielić świat na skończoną liczbę
podstawowych jednostek, które wyrażamy poprzez symbole. Tak można myśleć
o każdym języku pisanym: tworzymy przekazy, układając
symbole w konkretne wzory. Wróćmy do 3000 r. p. n. e. i przyjrzyjmy się dwóm
dawnym systemom pisma. W starożytnym Egipcie
najpierw używano hieroglifów. Korzystali z nich kapłani - w celach administracyjnych,
podatkowych, magicznych i religijnych. Pisaniem zajmowali się
nieliczni wówczas skrybowie, a pismo było niezrozumiałe
dla zwykłych ludzi. Symbole dzielą się na dwie
szerokie kategorie. Znaki słowne to symbole,
które przedstawiają znaczące pojęcia: „z tyłu”, „jabłko”... Są też znaki dźwiękowe.
Reprezentują pojedyncze dźwięki. Liczba różnych symboli
będących w powszechnym użyciu przekraczała 1500. Gdybyśmy podzielili
wszystkie te symbole na znaki słowne i dźwiękowe, to zobaczylibyśmy,
że dźwiękowych jest znacznie mniej. Używano ok. 140
znaków dźwiękowych. Tylko 33 stanowiły spółgłoski. Bardzo mała grupa! Wówczas symbole
zapisywano głównie na skałach. Inskrypcje były trwałe, przekaz mógł
zachować się na długo. Trudno byłoby go jednak przenieść. Właśnie w tym okresie pojawił się
nowy nośnik do przechowywania symboli. Obszary zalewowe nad Nilem były bardzo żyzne. Uprawiano tam między innymi papirus. Cięto go na paski, które namaczano, przeplatano i ściskano, a zawarte w nim cukry
pełniły funkcję kleju. Całość schła i w ciągu paru dni
stawała się leciutką tabliczką. Papirus okazał się idealny do wysyłania
wiadomości na dalszą odległość, w przeciwieństwie
do poprzednich nośników, zapewniających trwałość przekazu. Tanie, lekkie nośniki
do zapisywania symboli zyskiwały większą popularność,
bo coraz więcej osób stosowało pismo do nowych celów. A gdy ludzie częściej
korzystali z papirusu, symbole stopniowo ewoluowały,
by dało się zapisywać je szybciej. Tak powstało tzw. pismo hieratyczne. Oto najstarszy dokument
dotyczący leczenia, zapisany pismem hieratycznym,
pochodzący z ok. 1600 r. p. n. e. Symbole opierały się na hieroglifach, ale były uproszczone, dla większej szybkości pisania. Starożytne skróty! Liczba powszechnie używanych symboli zmalała do jakichś 700. Rezygnacja z kamiennego nośnika
sprawiła, że myśli nabrały lekkości. Temu ulepszaniu pisma odręcznego towarzyszyła sekularyzacja pisma, myśli i działania. Doprowadziło to do powstania
nowego systemu pisma, demotycznego, ok. 650 r. p. n. e. Chodziło o to, by pisać
szybciej i łatwiej. Ten tekst jest znany
jako umowa małżeńska. To jeden z najstarszych zabytków
pisma demotycznego. Zwróćmy uwagę,
że liczba symboli w tym nowym systemie
znacznie zmalała: do jakichś 10% liczby
symboli używanych wcześniej. Wynikało to z przejścia
do symboli fonetycznych (dźwiękowych), od symboli przenoszących
znaczenie całych słów. Dzięki temu uproszczeniu już małe
dzieci mogły uczyć się pisania. Ten sam schemat obserwujemy
w innych kulturach. Wróćmy do 3000 p. n. e.
i odwiedźmy Mezopotamię, gdzie stosowano pismo klinowe.
Pierwotnie - dla celów podatkowych. To była dobra metoda
rejestrowania długów i nadwyżek przed wynalezieniem monet. W tym dokumencie zapisano,
ile ktoś miał skór zwierząt. Nowy typ pisma zaczął też
spełniać inne funkcje. Ta tabliczka zawiera przepis
na chleb i piwo. Ta zaś - to dokument prawny. Pierwotnie tego pisma
używali Sumerowie. Istniało ponad 2000 różnych symboli, które także dzieliły się
na znaki słowne i dźwiękowe. W mowie język sumeryjski stopniowo
został zastąpiony akadyjskim. Oto najwcześniejszy znany słownik,
z 2300 r. p. n. e. Zawiera listy słów
po sumeryjsku i akadyjsku. Został odkryty w dzisiejszej Syrii. Akadyjczycy, przyswajając
język sumeryjski, zmniejszyli liczbę znaków do 600. Zrobili to, kierując się
ku znakom dźwiękowym. Hieroglify i pismo klinowe zawierają kilkaset symboli
dźwiękowych w nowych formach. Pismo przestawało być zarezerwowane
dla oficjalnych celów. Korzystało z niego
coraz więcej osób. Taka sytuacja sprzyjała wymyśleniu zupełnie nowego systemu pisma. Jedno z wielkich odkryć
w historii pisma pochodzi, mniej więcej, z 1700 r. p. n. e. Inskrypcje znaleziono
na Półwyspie Synaj. Były oddalone od siebie
o jakieś 7 m. To arcyważne odkrycie. Każdy obraz
oznacza spółgłoskę i nie używa się
żadnych znaków słownych. Poprawnie odczytane dźwięki układały się w słowa
w starożytnym języku semickim. Ten przekaz, nie w pełni
rozszyfrowany, może mieć formę „nazwisko, ranga i religia”. Dwa odcyfrowane słowa
brzmią: „wódz” i „bóg”. Ten niepozorny tekst to przykład
prawdziwej rewolucji w piśmie: sens powstawał tu wyłącznie
z połączenia znaków dźwiękowych. Ok. 1000 r. p. n. e. zaczął
szerzyć się alfabet fenicki. Pojawił się nad Morzem
Śródziemnym. Używali go Fenicjanie, kultura żeglarsko-kupiecka. System fenicki
opierał się na zasadzie, że jeden znak
reprezentuje jedną spółgłoskę. Używano go do zapisu języka
północnosemickiego, zawierającego tylko 22 symbole. Symbole reprezentujące te dźwięki często były zapożyczane
z hieroglifów; nazwa litery wywodziła się
od kojarzonego z hieroglifem dźwięku. Np. „mem” czyli „woda”, stało się znaną nam obecnie
literą „m”. Słowo „alf”, czyli „wół”, przerodziło się w literę „a”. Ale największa moc tego alfabetu, której nie uświadamiali sobie
jego wynalazcy, polegała na tym, że nie ograniczał się
do języka semickiego. Wystarczyły nieznaczne zmiany,
by te cudowne litery dopasowały się do różnych języków
Europy, Indii i Azji Płd.-Wsch. Przyczyniły się do szerzenia
pisma na świecie. Były źródłem alfabetu greckiego,
a później rzymskiego, który znamy dziś. Alfabet to wspaniała metoda przekazu i przechowywania informacji. Zrozumcie: to nieistotne, jakie są
symbole, jakim sposobem je wybieracie ani z jakiego języka pochodzą. Informacja to po prostu wybór ze zbioru możliwych symboli. Zawsze szukaliśmy szybszych, skuteczniejszych sposobów przesyłania
informacji na coraz większe odległości. Gdy dzięki nowym nośnikom,
przekaz mógł przemieszczać się szybciej niż człowiek czy zwierzę, pojawił się problem konstrukcyjny. Halo?