Wzrost gospodarczy poprzez inwestycje

W ostatnich odcinkach mówiłem o krzywej możliwości produkcyjnych jako o czymś niezmiennym; że można tylko przesuwać się po niej. Tym razem chciałbym pokazać, że być może istnieją sposoby na to, by zmienić, czyli przesunąć krzywą możliwości produkcyjnych. W tym celu załóżmy, że nasz zbieracz-łowca postanowił zostać stuprocentowym mięsożercą. Koncentruje się wyłącznie na królikach i całą życiową radość czerpie z optymalizacji liczby królików łowionych i spożywanych każdego dnia. Zatem na jednej osi… niech będzie… liczba królików złowionych danego dnia. 1… 2… 3… 4… 5… 6… 7… i tak dalej. To są króliki… króliki, które jest w stanie złowić danego dnia. Pamiętajmy, że on chce to optymalizować, czyli zwiększać liczbę królików łowionych codziennie. Załóżmy więc, że nauczył się robić pułapki na króliki. Teraz więc wykreślimy krzywą nie między królikami a jagodami, a między królikami a konstruowaniem pułapek na króliki. Druga oś to pułapki… pułapki na króliki. Na przykład splata jakieś gałązki i buduje z nich coś takiego… takie małe pudełko, do którego wkłada na koniec… sam nie wiem, może marchewkę… i gdy królik chwyci marchewkę, to pudełko na niego spada albo coś w tym rodzaju – nie musimy wnikać w szczegóły budowy pułapki. Może zatem poświęcić czas na budowanie pułapek. A więc: 1 pułapka na króliki… 2 pułapki na króliki… i 3 pułapki na króliki. Przyjmijmy, że wszystkie inne czynniki są stałe: ceteris paribus. Inne rzeczy nas nie obchodzą. Na kursach wprowadzających do ekonomii nie robi się zwykle wykresów przestrzennych; stosuje się 2 zmienne, dlatego wychodzi płaska krzywa. Ale mogą być 3 zmienne, gdy mamy do wyboru 3 rzeczy, ale wtedy konieczny jest wykres przestrzenny i zamiast krzywej możliwości produkcyjnych mamy powierzchnię. Skupmy się na razie na tym, a wykres 3D może zrobię kiedyś dla zabawy. Na osi pionowej mamy pułapki. Załóżmy, że krzywa możliwości produkcyjnych między królikami a pułapkami wygląda tak. Może przez cały dzień wytwarzać pułapki na króliki, ale wtedy nie złapie żadnego królika i umrze z głodu, a to niezbyt dobry scenariusz. Albo może przez cały dzień ganiać króliki, łapiąc ich średnio 5 dziennie, ale wtedy nie będzie miał czasu na pułapki. To jest zatem nasza bieżąca krzywa możliwości… Jeszcze raz. To jest nasza bieżąca krzywa możliwości produkcyjnych. Podpiszę ją… skrótem PPF… który opatrzę u dołu małym zerem. Od tego zaczniemy. Może być w dowolnym miejscu tej krzywej i w każdym jej punkcie osiągnie efektywność. Ale, jak widzieliśmy, jeśli poświęci cały dzień… jeśli poświęci cały dzień na tę czynność, to nie zbuduje żadnych pułapek i nie zdoła zmienić krzywej możliwości produkcyjnych. Co jednak będzie, jeśli postanowi zbudować kilka pułapek? Zmniejsza liczbę łowionych królików do 4 dziennie, co daje mu czas na zbudowanie 1 pułapki dziennie. Chce spróbować tego scenariusza. W ciągu każdego przeciętnego dnia łowi 4 króliki i buduje 1 pułapkę na króliki. Co to zmienia? Otóż, gdy przejdziemy do kolejnego okresu, będzie miał już 1 pułapkę, (właściwie już po 1 dniu) którą będzie mógł łapać króliki. To spowoduje zmianę krzywej możliwości produkcyjnych. Jeśli poczyni tę inwestycję, to pozwoli mu ona, przez jakiś czas, łowić więcej królików. Jeśli to zrobi, jego krzywa możliwości… Posiadanie 1 pułapki na króliki da mu czas na zrobienie kolejnych. Liczba pułapek, jaką może zrobić w 1 dzień nie zmieni się, ale nagle będzie mógł łowić 6 królików dziennie. Krzywa będzie więc wyglądała… mniej więcej tak. Może przestać robić pułapki i łowić 6 dziennie za pomocą tej jednej pułapki, albo może pójść dalej… Może łowić 5 królików dziennie i wciąż robić 1 pułapkę dziennie. Być może tak zdecyduje, ale ma do wyboru wszystkie punkty tej krzywej. Może stwierdzić: „wystarczą mi 4 króliki dziennie, będę odtąd robić 2 pułapki każdego dnia”. Teraz jego możliwości jeszcze bardziej rosną, więc jego krzywa… Podpiszmy najpierw tę… Po 1 dniu. To jest krzywa możliwości produkcyjnych po 1 dniu. A po 2 dniach, zakładając, że realizował ten scenariusz, zrobił 2 nowe pułapki. Możliwe, że zakładam zbyt szybki wzrost jego produktywności. Jednak teraz jego nowa krzywa możliwości produkcyjnych może wyglądać mniej więcej tak, bo posiada 2 pułapki na króliki. Przepraszam: zrobił 2 pułapki, więc ma już 3 pułapki po 2 dniach. Jeśli teraz cały swój czas poświęci łowieniu królików, to będzie miał ich 8 dziennie, albo wybierze coś pośredniego. Tu krzywa nie powinna się wznosić. Nie chcę sprawić takiego wrażenia. W tym miejscu krzywa jest prawie płaska, robi coś takiego. Tę nową krzywą nazwę krzywą możliwości produkcyjnych 2. To, co ten zbieracz-łowca robi w tym scenariuszu, to inwestycja. Inwestuje i gromadzi kapitał. To tutaj – to jego kapitał. Dokonuje wyboru: inwestuje zamiast konsumować swoje zasoby. Bo ma do wyboru 2 opcje: albo cały swój czas poświęcić konsumpcji, czyli łowić jak najwięcej królików, a potem je zjadać; to czysta konsumpcja… albo zredukować konsumpcję, aby zainwestować część swoich zasobów. Pułapki na króliki to jest inwestycja. To inwestycja, która zwiększa jego produktywność. Natomiast tu jest konsumpcja. Oczywiście pewien poziom konsumpcji jest niezbędny do przetrwania, ale jeśli ograniczy konsumpcję, to może zwiększyć swoje możliwości. Jeśli uznamy go za jednoosobową gospodarkę, to inwestując zasoby zamiast je przejadać… inwestując część tych zasobów, przy czym jego zasoby to czas i umiejętności… inwestując je może zwiększyć swoją produktywność. Jeśli uznamy go za gospodarkę, to doświadcza on gospodarczego… wzrostu gospodarczego. Istnieje wiele rodzajów inwestycji; będę o nich mówić w kolejnych odcinkach. Tu mamy do czynienia z akumulacją kapitału. Robi narzędzia, aby zwiększyć efektywność. Inny rodzaj inwestycji to, w gruncie rzeczy, skok technologiczny, postęp techniczny, czyli ulepszanie narzędzi. Możemy wykreślić kolejną krzywą możliwości produkcyjnych pomiędzy budowaniem pułapek, a eksperymentowaniem w celu zbudowania jeszcze lepszych pułapek. Nasz bohater może zdecydować, na co poświęcić czas. Z tego odcinka chcę, żebyście wynieśli świadomość, że krzywa możliwości produkcyjnych może się zmienić; że można zwiększyć możliwości produkcyjne inwestując w rozwój techniczny, albo w kapitał, którym w tym przypadku są pułapki na króliki.