Zmiany w równowadze rynkowej

W tym odcinku chciałbym zająć się zmianami popytu lub podaży w wyniku zmian pewnych czynników rynkowych, a potem zastanowić się, jak może to wpłynąć na cenę równowagi oraz ilość równowagi. Załóżmy więc, że dla danego okresu tak wygląda krzywa podaży, a tak wygląda krzywa popytu. I nagle wydarza się to: zostaje wyhodowana nowa jabłoń odporna na choroby. Co to spowoduje w kolejnym okresie? Wyhodowanie jabłoni odpornej na choroby to wydarzenie o dużym znaczeniu dla sadowników, dla dostawców, bo nagle tracą mniej jabłek z powodu chorób jabłoni, a więc ich możliwości produkcyjne rosną. W każdym punkcie cenowym… wielkość podaży wzrośnie. W każdym punkcie cenowym wielkość podaży… jabłek zwiększy się… czyli cała krzywa podaży… przesunie się w prawo… a więc wzrośnie podaż. Narysuję tę krzywą do końca. Skoro mamy jabłonie odporne na choroby, to spada też minimalna cena, przy której będziemy produkować. Kiedy krzywa podaży przesuwa się w prawo, jak w tym przypadku, to co dzieje się z ceną równowagi? Poprzednio cena równowagi była tutaj. Nowa cena równowagi… To jest stara. Nowa cena równowagi jest tutaj. Zakładamy, że popyt się nie zmienił. Tu jest nowa cena równowagi. Nowa cena równowagi jest niższa. Zatem cena równowagi… cena równowagi spadła. Być może wydedukowaliście to wcześniej, przed tym odcinkiem. Tak czy owak, teraz wiecie już, jak zmieniają się krzywe. Teraz rozważmy ten scenariusz. To początkowa sytuacja. We wszystkich przykładach wykres przedstawia sytuację przed zajściem wymienionych zdarzeń. Więc tak było, gdy naukowcy ogłosili, że jabłka zmniejszają ryzyko raka. Co to spowoduje? Cóż… Nikt nie chce mieć raka, więc ludzie chętniej będą jedli jabłka. Zmienią się ich preferencje. Będą częściej kupowali jabłka podczas wizyty w supermarkecie. To czynnik wpływający na popyt: ludzkie preferencje. Przy każdej cenie ludzie będą chcieli… ludzie będą gotowi zakupić większą ilość jabłek. Wielkość popytu na jabłka przy każdej cenie wzrośnie. Zatem cała krzywa popytu przesunie się w prawo. Czyli wzrośnie popyt. To nowa krzywa popytu. W tym scenariuszu rośnie popyt. Rośnie popyt. Dopiszę, że w tym scenariuszu rośnie podaż. Tutaj rośnie popyt – i jak wpływa to na cenę równowagi? Tu mamy starą cenę równowagi, a tu nową cenę równowagi. Widać, że ta cena wzrosła. Cena wzrosła. Zerknijmy jeszcze na ilość w pierwszej sytuacji. Tu jest stara ilość równowagi, a tu nowa ilość równowagi. Ilość równowagi… ilość równowagi wzrosła. I to ma sens: mniej jabłek ginie, cena spada, więcej ludzi kupuje. Tutaj cena równowagi wzrosła. A co z ilością równowagi? Co z ilością równowagi? Tu jest stara ilość równowagi, a tu nowa ilość równowagi. Ilość równowagi też wzrosła. Ilość równowagi wzrosła. Ludzie jedzą więcej jabłek, bo nie chcą mieć raka. Teraz przemyślmy te scenariusze. „Branża produkcji gruszkowego cydru zaczęła kampanię reklamową.” Dla tego przykładu załóżmy, że producenci jabłek są również producentami gruszek. Będzie ciekawiej. Mamy więc dwie ciekawe kwestie. Przyjmijmy, że kampania reklamowa, którą zaczęli, to udana kampania; że na pewno sprawi, że popyt… że popyt wzrośnie. Przepraszam: sprawi, że wzrośnie popyt na cydr – gruszkowy cydr – w stosunku do jabłkowego, o którym większość myśli mówiąc „cydr”. Jeśli wzrośnie popyt na gruszkowy cydr, to popyt na jabłkowy spadnie. A więc jabłkowy… jabłkowy cydr… popyt na jabłkowy cydr… zmniejszy się. A jeśli spadnie popyt na jabłkowy cydr, to producenci tego cydru zmniejszą zakupy jabłek. A więc to znaczy… to znaczy… że popyt na jabłka… że popyt na jabłka spadnie. Przy każdej cenie popyt na jabłka spadnie. Zatem krzywa popytu na jabłka przesunie się w lewo. Przepraszam: przy każdej cenie wielkość popytu spadnie. Dlatego cała krzywa, cała zależność przesunie się w lewo. Przesunie się w lewo. Ale na tym nie koniec. Bo patrząc z perspektywy producentów… Nie wiem, czy tak jest naprawdę, ale załóżmy, że producenci jabłek mogą też produkować gruszki. Mogą uznać, że skoro teraz jest większy popyt na gruszki, z powodu kampanii reklamowej, to teraz… i zapewne cena gruszek znacznie wzrosła, to mogą uznać, że teraz zwiększą areał upraw gruszy kosztem areału upraw jabłoni. W efekcie dostawy jabłek… dostawy jabłek… podaż jabłek – trzymajmy się terminologii – podaż jabłek może się zmniejszyć. Ta krzywa pójdzie w lewo. Zatem obie krzywe przesuną się w lewo. Obie przesuną się w lewo. Jaki może być tego skutek? Spadły i popyt, i podaż. Obie krzywe poszły w lewo. Przyjrzyjmy się dokładnie wykresowi. To stara cena równowagi, a to nowa cena równowagi. Z mojego wykresu wynika, że właściwie się nie zmieniła. Zmieniła się natomiast ilość równowagi. Patrzcie: to stara ilość równowagi, a to nowa ilość równowagi. Ilość równowagi zmniejszyła się. To zły dzień dla jabłek, ale ich cena nie spadła, bo wcześniej założyliśmy, że producenci jabłek równocześnie zmniejszyli podaż. Prawda jest taka, że mogłem to narysować inaczej. Nawet na wiele innych sposobów. A więc ilość ewidentnie… Pomyślmy o innych możliwościach. Narysuję to inaczej. Podaż spada dużo bardziej. Spada na łeb, na szyję. Podaż przesuwa się daleko w lewo. I co teraz? Teraz cena równowagi… ponieważ spadek podaży był daleko głębszy niż spadek popytu, to teraz… Dużo zależy od dokładnego przebiegu krzywej. Zawsze trzeba sprawdzić, jaki dokładnie jest wynik, bo w tym scenariuszu na przykład cena równowagi rośnie, a ilość równowagi, tak jak poprzednio, spada. W takim scenariuszu można być pewnym, że ilość spadnie, ale tutaj cena wzrosła, bo w efekcie tego… bo podaż… bo podaż spadła dużo bardziej niż popyt. Dlatego wzrosła cena. Mógłbym założyć inny scenariusz, w którym podaż prawie się nie zmienia, albo popyt spada na łeb. Może niech podaż prawie się nie zmienia. Niech krzywa przesunie się tylko odrobinę w lewo. Uznajmy, że to nowa podaż. Także tu ilość równowagi spada. Widać więc, że ilość równowagi spada we wszystkich wariantach. Zrobiliśmy już trzy: gdy cena się nie zmienia, gdy cena rośnie i gdy cena spada. Nie wiemy więc, co stanie się z ceną równowagi. Trzeba przyjrzeć się krzywym i sprawdzić, gdzie leży nowy punkt równowagi. Teraz to: „Zbieracze jabłek jednoczą się i żądają podwyżek płac.” To jest problem dla producentów. Niespodziewanie koszt jednego z ich czynników produkcji – pracowników – zwiększa się. Jeśli ich koszty rosną, to przy każdej cenie ich produkcja jest mniej opłacalna; są mniej skłonni do uprawy jabłoni. Przy każdej cenie… Mówimy o producentach. Przy każdej cenie zapewnią mniejszą wielkość podaży. Mniejszą wielkość podaży. Zatem zmniejszy się cała podaż. To zdarzenie zmniejszy podaż, a gdy zmniejsza się podaż… a gdy zmniejsza się podaż, co się dzieje? Ilość równowagi… Ilość równowagi – to jest stara, a to nowa… Ilość równowagi wyraźnie spada. Ilość spada, a co dzieje się z ceną? Załóżmy, że popyt się nie zmienia. To stara cena równowagi, a to nowa cena równowagi, wyższa od starej. Zatem ilość spadła, a cena wzrosła. Zachęcam, żebyście… Od początku zachęcam, żebyście próbowali sami, a dopiero potem słuchali mnie. Sami rozważajcie różne warianty i wymyślajcie scenariusze, niekoniecznie rozgrywające się na rynku jabłek.