Względna przewaga, specjalizacja i zyski z handlu

Zostawmy na chwilę świat zbieracko-łowiecki i zajmijmy się zastawą stołową. Załóżmy, że interesuje nas rynek dwóch produktów. Dwóch rodzajów naczyń. Na tej osi mamy kubki, a na tej osi talerze. Nasz producent nazywa się Charlie. Jeśli skupi się wyłącznie na kubkach, wyprodukuje… Naniosę wartości. 10… 20… 30. Jeśli skupi się wyłącznie na kubkach, wyprodukuje ich 30. A jeśli poświęci cały swój czas na talerze, to wyprodukuje ich 10. Przyjmiemy tu liniowy przebieg krzywej możliwości produkcyjnych. Zatem jego krzywa PPF będzie wyglądała tak. Spróbuję trochę ładniej połączyć te punkty. Chcę, żeby była jednoznacznie prosta. Lepiej nie będzie. Zatem to niebieskie to krzywa możliwości… Charliego. A jego koszt alternatywny? To linia prosta, więc koszt alternatywny się nie zmienia. Nachylenie się nie zmienia; nie jest to łukowata krzywa, jak u łowcy-zbieracza. Koszt alternatywny przejścia z jednego produktu na drugi jest stały dla każdego punktu tej krzywej możliwości produkcyjnych. Załóżmy, że jesteśmy tu. To prosty model, są tylko punkty skrajne. Charlie wytwarza 30 kubków. Jaki jest koszt alternatywny wytworzenia 10 talerzy? Aby wytworzyć 10 talerzy, musi zrezygnować z 30 kubków, więc jego koszt alternatywny wytworzenia 10 talerzy… 10 talerzy… wynosi 30 kubków. A jeśli chcemy znać koszt 1 talerza, dzielimy obie strony przez 10. Zatem koszt alternatywny 1 talerza wynosi 3 kubki. …wynosi 3 kubki. Sensownie. Teraz przemyślmy ten sam scenariusz, ale z innym producentem na rynku zastawy stołowej. Niech będzie Patty. Jeśli Patty skupi się wyłącznie na kubkach, wytworzy 10 dziennie. A jeśli skupi się na talerzach, wyprodukuje ich 30 dziennie. Więc to jest… Jej krzywa możliwości produkcyjnych też jest liniowa. Więc to fioletowe to krzywa możliwości… PPF dla Patty. …dla Patty. Zobaczmy, jaki jest jej koszt alternatywny 1 talerza. Jeśli znajduje się tutaj produkując wyłącznie kubki i chce wytworzyć 30 talerzy… Celowo używam punktów skrajnych, żeby uprościć obliczenia. Jeśli chce wytworzyć 30 talerzy, musi zrezygnować z 10 kubków, więc koszt alternatywny wytworzenia 30 talerzy 30 talerzy… wynosi 10 kubków. …wynosi 10 kubków. Albo – jeśli podzielimy obie strony przez 30 – koszt 1 talerza… wyrażony w kubkach wynosi… 10 ÷ 30, czyli ⅓. ⅓ kubka. Ciekawe. Możemy teraz porównać koszty alternatywne. Dla Charliego koszt wytworzenia 1 talerza to 3 kubki, a dla Patty koszt wytworzenia 1 talerza to ⅓ kubka. Zatem dla Patty, biorąc względny koszt w kubkach, produkcja talerzy jest tańsza. Ma niższy niż Charlie koszt alternatywny produkcji talerzy. W stosunku do Charliego, skoro jej koszt produkcji talerzy jest mniejszy: ⅓ zamiast 3, to mówimy, że Patty ma przewagę komparatywną… przewagę komparatywną… w dziedzinie talerzy… względem… względem Charliego. I nie tylko dlatego, że może produkować… Spotkacie sytuacje – może pokażę taką w kolejnym odcinku… Ona nie musi nawet być w stanie wytworzyć więcej talerzy dziennie. Nie to daje jej tę przewagę. To przewaga w kosztach absolutnych, o tym później. Patty ma przewagę komparatywną, bo jej koszt alternatywny jest niższy. Koszt alternatywny jednego talerza jest niższy niż u Charliego. Teraz spróbujmy w drugą stronę: kto ma przewagę komparatywną w kubkach? No więc… jeśli podzielimy obie strony tego równania przez 3, zobaczymy, że… Odwróćmy to równanie. Koszt alternatywny 3 kubków dla Charliego wynosi 1 talerz. A gdy podzielimy obie strony przez 3, koszt alternatywny 1 kubka wynosi ⅓… wynosi ⅓ talerza. Zróbmy to samo dla Patty. Odwróćmy równanie Patty. Koszt alternatywny 10 kubków wynosi 30 talerzy… a jeśli podzielimy przez 3, to koszt alternatywny 1 kubka wyniesie 3 talerze. 3 talerze. I teraz – mówiłem już o tym – koszt alternatywny zwiększenia o jednostkę to koszt krańcowy. Koszt krańcowy kubka. Ale do rzeczy: kto ma niższy koszt alternatywny produkcji kubków? Zobaczmy. Charlie może wyprodukować kubek… Dla Charliego, koszt alternatywny 1 kubka to ⅓ talerza, a dla Patty to 3 talerze. Zatem Charlie ma niższy koszt alternatywny produkcji kubków. ⅓ talerza zamiast 3 talerzy. W tej sytuacji to Charlie ma przewagę komparatywną… przewagę komparatywną. Zaraz zobaczymy, że jeśli obie te firmy wyspecjalizują się w przewadze komparatywnej i zaczną handlować, to osiągną rezultaty wykraczające poza ich indywidualne krzywe możliwości produkcyjnych. Co jest możliwe? Na przykład scenariusz, w którym… wyprodukują 15 kubków i 15 talerzy, co nie byłoby możliwe, gdyby działali sami. Załóżmy, że tak zrobili. Wiemy, że Charlie ma przewagę komparatywną w kubkach. Jego koszt alternatywny 1 kubka jest niższy niż dla Patty: ⅓ talerza zamiast 3 talerzy. Niech więc specjalizuje się w kubkach. Specjalizacja: kubki. Charlie wytwarza więc kubki, a Patty z tego samego powodu wyspecjalizuje się w talerzach. Specjalizacja: talerze. Specjalizacja w przypadku Charliego oznacza, że będzie wytwarzał wyłącznie kubki. Będzie produkował 30 kubków dziennie. 30 dziennie. A Patty, specjalistka od talerzy, będzie w stanie produkować 30 talerzy dziennie. Wybiorę inny kolor. Niech zostanie fiolet. Będzie wytwarzała 30 talerzy dziennie. Teraz wyobraźmy sobie… Robię tu założenie. Wyobraźmy sobie, że oboje to robią, ale nie wystarcza im to, co wyprodukują; chcą mieć trochę tego i tego, więc handlują ze sobą. Niech ceny będą stałe. O rynku pomówimy kiedy indziej. Zakładamy… że godzą się na wymianę 1 kubka… 1 kubka za 1 talerz. To rozwiązanie korzystne dla obojga, bo ta cena handlowa – a może nawet cena rynkowa – jest niższa niż koszty alternatywne. Tutaj jest Charlie ze swoimi kubkami. Gdyby działał sam i chciał wytworzyć 1 talerz, musiałby poświęcić 3 kubki. Jednak na rynku, gdzie obowiązuje ta cena, musi poświęcić tylko 1 kubek, aby dostać talerz. Dla niego to korzystna sytuacja, bo cena rynkowa jest niższa od jego kosztu alternatywnego. Na pewno więc raczej kupi ten talerz na rynku, niż wyprodukuje go sam, bo tak jest taniej. I to samo z Patty. Ma mnóstwo talerzy, lecz chcąc mieć kubek i musząc wytworzyć go sama, poświęciłaby 3 talerze. Koszt wyniósłby 3 talerze. Natomiast na rynku może kupić go za 1 talerz. Musi poświęcić 1 talerz. Cena rynkowa jest niższa niż koszt alternatywny, więc zakup jest korzystny. Dzięki temu każde z nich… Na przykład Charlie, wymieniając kubki na talerze, może znaleźć się w każdym punkcie tej linii… i tak samo Patty: może wymieniać talerze na kubki i też znaleźć się tu. Oczywiście miejsce zależy od tego, ile każde z nich zgodzi się sprzedać. Załóżmy jednak, że pasuje im scenariusz „15 + 15”. Każde z nich sprzedaje 15 produktów partnerowi: Charlie sprzedaje 15 kubków za 15 talerzy, a Patty sprzedaje 15 talerzy za 15 kubków. Wtedy oboje znajdą się w tym punkcie, który byłby dla nich nieosiągalny, gdyby mogli polegać tylko na sobie. Chyba było ciekawe. Specjalizując się mogą odnosić korzyści z handlu. Specjalizując się w swojej przewadze komparatywnej.