Czynniki wpływające na podaż

W ostatnim odcinku zapoznaliśmy się z prawem podaży. To dość intuicyjne stwierdzenie, że przy stałych innych czynnikach, jeśli cena czegoś rośnie, to producenci mają motywację do zwiększania produkcji. Jak widzieliśmy, gdy cena rośnie, poruszamy się w górę krzywej podaży i wielkość podaży rośnie. W tym odcinku chcę powiedzieć o czynnikach, które poprzednio miały być stałe. Pierwszy z nich to tak zwane ceny… ceny czynników produkcji, czyli po prostu koszty produkcji. Jeśli ceny czynników produkcji, na przykład koszty pracy ludzi zbierających winogrona, albo paliwa potrzebnego do transportu, albo ziemi… Jeśli któraś z tych cen wzrośnie, to w danym punkcie cenowym mniej zarobimy. Będziemy mieli mniejszą ochotę to robić. Zwłaszcza, jeśli koszty wzrosną tylko dla winogron. Powiemy: skoro uprawa winogron jest taka droga, to może zacznę uprawiać coś innego, bo nie zarabiam już tyle na funcie winogron. Jeśli moje koszty produkcji, na przykład cena mojego… Jeśli wielkość moich kosztów wzrośnie, to w każdym punkcie krzywej będę wolał produkować mniej. Jeśli ceny czynników produkcji wzrosną, to moja podaż… to moja podaż zmaleje. Jeśli to się zdarzy w tym punkcie cenowym, to zarobię mniej, więc zmniejszę produkcję. Albo zacznę produkować coś innego. Zatem w efekcie, cała krzywa podaży przesunie się… przesunie się w lewo. Nawet cena minimalna, mój warunek produkcji, też wzrośnie, gdy krzywa pójdzie w lewo, bo teraz drożej kosztuje mnie wyprodukowanie nawet tej pierwszej jednostki. I analogicznie, jeśli moje koszty produkcji spadną, to nagle bez względu na cenę winogrona zaczną bardziej się opłacać i będę miał większą ochotę, by uprawiać winorośl zamiast czegoś innego, czy przeznaczyć na nią więcej mojej ziemi. Wtedy cała krzywa przesunęłaby się w prawo. Teraz pomyślmy o… o dobrach powiązanych. Jak wpływają na to ceny dóbr powiązanych. Rozważając tę kwestię musimy pamiętać, że analizujemy teraz nie popyt, a podaż. Patrzymy z punktu widzenia producenta. A dla niego dobra powiązane to inne, alternatywne produkty. Może jestem rolnikiem… Mało wiem o rolnictwie. Nie wiem, czy to możliwe. Może po prostu mam ziemię i na części chcę uprawiać winorośl, a na drugiej części borówkę kanadyjską. Co się stanie, jeśli cena dobra powiązanego, w tym przypadku borówki… Co się stanie, jeśli cena borówki wzrośnie? Otóż, jeśli cena borówki kanadyjskiej wzrośnie, powiem: „Super! Może lepiej bym wyszedł na borówce. Może przeznaczę więcej ziemi pod borówkę, a mniej pod winorośl. I znów: jeśli cena dóbr powiązanych… Chwila – zależy których dóbr powiązanych. Jeśli będzie to cena produkcyjnych dóbr substytucyjnych, czyli cena innych rzeczy, które mógłbym produkować… innych… rzeczy… które mógłbym… produkować… Jeśli cena innych rzeczy, które mógłbym produkować, wzrośnie… wzrośnie, to moja podaż winogron… to moja podaż winogron zmaleje. Bardzo ważne jest to, aby rozważając takie sytuacje dobrze je przemyśleć. Nie patrzcie tylko na to, co piszę, starając się wyuczyć tego na pamięć. To, o czym mówię, to sposób myślenia. Bo, rzecz jasna, skoro nagle mogę zarobić dużo więcej na borówkach, to przeznaczę więcej ziemi pod borówki niż pod winorośl i moja podaż winogron zmaleje. A teraz sprawdźmy, jak wpływa na podaż liczba producentów. Liczba producentów. To też wydaje się zdroworozsądkowe. Im więcej producentów, tym większa podaż. Jeśli więc nagle liczba producentów wzrośnie… Załóżmy teraz, że to jest krzywa podaży zagregowanej. Jeśli liczba producentów wzrośnie, to wzrośnie podaż zagregowana w każdym punkcie cenowym. A jeśli liczba producentów zmaleje, to podaż zagregowana zmaleje w każdym punkcie cenowym. To jest chyba dość oczywiste. Przejdźmy teraz do technologii. Może kryć się pod tym jakaś innowacja, nowy typ nasion, który przy tym samym nakładzie pracy i z takiego samego areału daje więcej winogron. Chodzi więc o postęp techniczny… o postęp techniczny – bo zakładam, że nie cofamy się do średniowiecza. Jeśli mamy postęp techniczny, to sprawi on… to sprawi on również, że podaż… to sprawi on również, że podaż wzrośnie. Może on także zmniejszyć koszty produkcji, czyli to samo, co tu: spadek cen czynników produkcji. Efektem jest wzrost podaży. Czyli ktoś powie: „Z tych nowych nasion wyrasta dużo większa winorośl, więc zbiorę więcej winogron.” Ostatni czynnik, o którym powiem, trochę nie pasuje do winogron. To oczekiwania względem zmiany cen. Oczekiwania względem zmiany cen. Oczekiwania… Oczekiwania względem zmiany cen. Zostawmy na chwilę winogrona, bo to produkt nietrwały. Psują się, więc nie da się ich przechować do późniejszego użycia. Załóżmy, że produkujemy ropę. Ropa nadaje się do długotrwałego przechowywania. Jeśli oczekujemy, że cena ropy… że cena ropy nie zmieni się… dzisiaj – a nazajutrz nagle nabierzemy pewności, że cena ropy w przyszłości wzrośnie… Jeśli oczekujemy, że za rok ropa horrendalnie zdrożeje, to co zrobimy? Będziemy przetrzymywać ropę, zamiast ją sprzedawać, aby móc sprzedać ją później. O ile mamy pewność, że tak właśnie będzie. Zatem jeśli spodziewamy się… oczekujemy… Jeśli zmienią się oczekiwania względem ceny, czyli zamiast spodziewać się stabilnych cen zaczniemy być pewni zwyżki… wzrostu cen w przyszłości, to będziemy przetrzymywać produkt. Winogron nie da się przetrzymywać, bo się zepsują – chyba że zrobimy z nich wino. Jeśli jednak mamy produkt taki jak ropa, to stwierdzimy: „Po co teraz wypompowywać ropę z ziemi i sprzedawać ją po obecnych, niskich cenach, skoro możemy teraz zmniejszyć podaż i sprzedać tę ropę później.” Zatem jeśli oczekiwania względem ceny zmienią się… jeśli nie spodziewamy się zmian, a potem uznamy, że ceny bardzo wzrosną, to bieżąca podaż… Podkreślę to, pisząc słowo „bieżąca”. …bieżąca podaż… bieżąca podaż zmaleje, bo będziemy gromadzić produkt, aby sprzedać go później.