Główna zawartość

Kurs: Makroekonomia - program rozszerzony > Rozdział 2

Lekcja 1: Okrężny przepływ wpływów i wydatków i PKB

Podsumowanie wiadomości na temat okrężnego przepływu wpływów i wydatków i PKB

In this lesson summary review and remind yourself of the key terms and calculations used in describing the output of an economy. Key topics include the expenditures approach, income approach, and value added approach to calculating GDP and why imports are subtracted from GDP.

Podsumowanie lekcji

Jak wysoki był poziom produkcji w Gerabilii w zeszłym roku? Możemy to obliczyć przy pomocy jednego z najważniejszych wskaźników makroekonomicznych, czyli produktu krajowego brutto (PKB).

PKB można obliczyć na trzy różne sposoby: stosując metodę wartości dodanej, metodę dochodową i metodę wydatkową. Niniejszy kurs najczęściej wykorzystuje metodę wydatkową.

Model zwany modelem obiegu okrężnego ilustruje, w jaki sposób metoda wydatkowa i dochodowa muszą się wzajemnie wyrównywać. Towary i usługi wychodzą w jednym kierunku, a dochód w przeciwnym, tworząc zamkniętą pętlę.

Podstawowe pojęcia

Termin	Definicja
produkt krajowy brutto (PKB)	wartość rynkowa końcowej produkcji towarów i usług w granicach geograficznych danego kraju w danym okresie; na przykład, jeżeli PKB Indii wynosi $2 264 bilionów$ ‍$ w 2016 roku, to jest to wartość wszystkich nowych towarów i usług, które zostały wyprodukowane w Indiach, z wyłączeniem towarów pośrednich.
metoda wydatkowa	jedno z trzech metod obliczania PKB, która obejmuje sumowanie wszystkich wydatków na towary i usługi końcowe w gospodarce; metoda wydatkowa zakłada podział wydatków na pięć kategorii: konsumpcja, inwestycje, wydatki rządowe, eksport i import: $Y = C + I + G + X - M$ ‍.
metoda dochodowa	metoda obliczania PKB polegająca na zsumowaniu wszystkich dochodów uzyskanych w danym roku w danym kraju; metoda dochodowa polega na sumowaniu wynagrodzeń, czynszów, odsetek i zysków.
metoda wartości dodanej	metoda obliczania PKB, która polegała na sumowaniu całej wartości dodanej na różnych etapach produkcji; na przykład podczas produkcji ciasta, które jest sprzedawane za $12$ ‍$, metoda wartości dodanej liczy wartość składników, które rolnik sprzedaje piekarzowi ( $4$ ‍$), które następnie piekarz dodaje do swojego kapitału potrzebnego do produkcji ciasta, co zwiększa jego wartość o $8$ ‍$.
końcowe dobra i usługi	dobra i usługi, które są nabywane przez konsumentów, przedsiębiorstwa, rząd lub inne kraje w ostatecznej formie w celu; na przykład samochód zakupiony przez gospodarstwo domowe, usługa strzyżenia lub laptop zakupiony przez studenta.
dobra pośrednie	dobra, które są wykorzystywane do wytwarzania produktu końcowego; na przykład opony są towarem końcowym, gdy Katherine kupuje je w sklepie z oponami. Ale kiedy Acme Motor Company kupuje opony do produkcji samochodów, które planuje sprzedać, to opony te są towarem pośrednim.
konsumpcja (C)	przy zastosowaniu metody wydatkowej, "C" to kategoria PKB, która obejmuje wydatki gospodarstw domowych na końcowe dobra i usługi w danym roku, ale nie uwzględnia wydatków na nowe mieszkanie.
inwestycje (I)	przy zastosowaniu metody wydatkowej, "I" jest kategorią PKB, która związana jest wydatkami przedsiębiorstw na produkcję towarów i usług (np. zakup komputerów dla księgowych czy budowa fabryk do produkcji samochodów); inwestycje obejmują wydatki na dobra kapitałowe (narzędzia, sprzęt) i zasoby.
wydatki rządowe (G)	przy zastosowaniu metody wydatkowej, "G" oznacza wydatki jednostek rządowych, zarówno lokalnych, jak i państwowych, na towary i usługi, takie jak budowa dróg czy obrona narodowa; należy pamiętać, że płatności transferowe nie są wliczane do kategorii "wydatków rządowych" PKB, chociaż jest to część budżetu, które rząd może wydać w danym roku.
płatności transferowe	wszelkie płatności dokonywane przez rząd na rzecz gospodarstwa domowego, które nie stanowią zapłaty za towar czy usługę; na przykład, jeśli rząd zatrudni wykonawcę, to kupuje on usługę, która jest uwzględniona w PKB, ale jeśli wypłaca osobie emeryturę, to nie kupuje on towaru ani usługi, więc nie jest to wliczane do PKB.
eksport (X)	dobra, które są produkowane w jednym kraju, a następnie sprzedawane w innym; na przykład, jeśli producent w Stanach Zjednoczonych wytwarza lalki i sprzedaje je do sklepu w Japonii, to lalki te będą liczone jako eksport ze Stanów Zjednoczonych.
import (M)	dobra produkowane w innym kraju niż ten, w którym zostały zakupione; na przykład lalki wyprodukowane w Stanach Zjednoczonych są nabywane przez japońskich konsumentów, więc początkowo będą uznawane za konsumpcję ("C") Japonii. Ponieważ jednak nie zostały one wyprodukowane w Japonii, są potem odliczane od japońskiego PKB jako import ("M").
eksport netto (X-M)	wydatki na eksport minus wydatki na import. Eksport to wartość towarów, które wychodzą z kraju, a import to wartość towarów, które trafiają do kraju. Deficyt handlowy występuje wtedy, gdy import jest wyższy niż eksport i występuje nadwyżka handlowa oraz gdy eksport jest wyższy niż import.

Do zapamiętania — najważniejsze zagadnienia

Produkt Krajowy Brutto (PKB)

Produkt krajowy brutto (PKB) jest miarą produkcji końcowej gospodarki państwa. PKB mierzy całkowitą wartość wszystkich nowych dóbr i usług wyprodukowanych w danym roku.

Na przykład, w 2016 roku PKB w Japonii wyniosło

4 939 bilionów

$. Oznacza to, że w 2016 roku Japonia wyprodukowała towary i usługi w obrębie swoich granic geograficznych, które zostały sprzedane za

4 939 bilionów

$. PKB można obliczyć stosując 1) metodę wydatkową, 2) metodę przychodów lub 3) metodę wartości dodanej. Te trzy metody są równoważne — niezależnie od tego, która z zostanie zastosowana, otrzymana wartość powinna być ta sama.

Model obiegu okrężnego

PKB może być przedstawiany za pomocą modelu obiegu okrężnego, gdzie przepływ dochodów odbywa się w jednym kierunku, a wydatki na dobra, usługi i zasoby w przeciwnym. Na tym schemacie pokazano, że gospodarstwa domowe kupują towary i usługi od przedsiębiorstw, a przedsiębiorstwa pozyskują od nich zasoby.

Ważny model graficzny: Model obiegu okrężnego

Rysunek 1: Model obiegu okrężnego

Model obiegu okrężnego ilustruje równoważność metody dochodowej i metody wydatków przy obliczaniu dochodu narodowego. Na tym schemacie towary, usługi i zasoby poruszają się zgodnie z ruchem wskazówek zegara, a pieniądze (dochody ze sprzedaży towarów, usług i zasobów) przeciwnie do ruchu wskazówek zegara.

Osoby fizyczne kupują towary i usługi od przedsiębiorstw, a ich wydatki (pieniądze, które wydają) otrzymują przedsiębiorstwa. Przedsiębiorstwa z kolei pozyskują od gospodarstw domowych zasoby, takie jak siła robocza, a pieniądze, które na nie wydają, trafiają do gospodarstw domowych.

Ważny model matematyczny: Dwie metody obliczania PKB

Metoda wydatkowa

PKB można obliczyć metodą wydatkową przy pomocy poniższego wzoru:

Y = C + I + G + X - M

Każdy z elementów jest opisany w poniższej tabeli:

Kategoria	Definicja
$C$ ‍	konsumpcja: wydatki gospodarstw domowych
$I$ ‍	inwestycje: wydatki przedsiębiorstw na kapitał i zaopatrzenie
$G$ ‍	wydatki rządowe: wydatki wszystkich jednostek rządowych na towary i usługi (wyłączają płatności transferowe)
$X$ ‍	eksport: dobra i usługi produkowane w danym kraju, które są nabywane w innych krajach
$M$ ‍	import: dobra i usługi produkowane w innych krajach, ale nabywane w danym kraju.

For example, in 2016: Households in the nation of Fredonia spent

$ 200 million

on newly-produced goods and services.

$ 40 million

was spent by businesses on adding goods to their inventories and on new equipment to produce goods. The government spent a total of

$ 35 million

on goods and services. Additionally, businesses produced

$ 10 million

in goods and services that they sold overseas. Of all the goods and services purchased in the economy,

$ 15 million

were imported from overseas. Therefore, Fredonia’s GDP would be calculated as:

Y = 200 $ + 40 $ + 35 $ + 10 $ - 15 $ = 260 mln

Metoda dochodowa

GDP can be calculated using the income approach using the following equation:

Y = w + i + r + p

Where each category refers to the income received from supplying one of the four economic resources:

Kategoria	Definicja
$w$ ‍	wynagrodzenie za pracę
$i$ ‍	odsetki uzyskane z kapitału
$r$ ‍	dochód uzyskany z wynajmu mieszkań
$p$ ‍	zysk uzyskany z programu wsparcia dla przedsiębiorców

Często popełniane błędy

Gdy ludzie używają słowa „inwestycje” w języku potocznym, to zazwyczaj odnoszą się do aktywów finansowych, takich jak akcje i obligacje. Jednak w kontekście PKB „inwestycje” oznaczają aktywa rzeczowe, czyli wydatki na sprzęt fizyczny, badania i rozwój oraz zasoby.

Na przykład, jeśli firma kupuje komputer, to jest to sprzęt fizyczny. Jeśli firma uzupełnia swój magazyn, to jest to gromadzenie zasobów. Zarówno sprzęt, jak i zasoby są uwzględniane w kategorii inwestycyjnej PKB. Posiadanie akcji spółki nie jest uznawane za „inwestycję", ponieważ nie stanowi aktywa rzeczowego. Pisząc tekst związany z inwestycjami, pamiętaj, by doprecyzować, jaki rodzaj aktywa masz na myśli — finansowe czy rzeczowe.

Nie wszystkie wydatki rządowe są wliczane do PKB. Brane są pod uwagę jedynie wydatki na towary i usługi. W wielu krajach realizowane są programy pomocy społecznej, które m.in. wypłacają emerytury lub przyznają pieniądze osobom o niższych dochodach. Płatności te, zwane płatnościami transferowymi, nie odzwierciedlają rzeczywistej produkcji towaru wytwarzanego przez osobę otrzymującą pieniądze, ani usługi przez nią świadczonej. Dlatego też nie należy ich wliczać do PKB.

Pytania do dyskusji

Dlaczego towary importowane są odejmowane od PKB?

Celem PKB jest uchwycenie produkcji w danym kraju. Jedną z prostszych metod obliczania PKB jest zsumowanie wydatków gospodarstw domowych, przedsiębiorstw oraz rządu na towary i usługi. Fakt, że nie wszystko, co gospodarstwa domowe, przedsiębiorstwa i rząd kupują w danym roku, jest faktycznie produkowane w ich kraju, stanowi problem. Oznacza to, że aby dokładnie określić produkcję danego kraju, należy jeszcze odliczyć import (dobra produkowane w innym kraju).

Podaj trzy przykłady towarów zakupionych w zeszłym roku przez twoje gospodarstwo domowe, które nie byłyby wliczane do PKB.
Czego można się dowiedzieć z modelu obiegu okrężnego o relacji pomiędzy metodą wydatkową a metodą dochodową?

Chcesz dołączyć do dyskusji?

Zaloguj się

Sortuj według

Na razie brak głosów w dyskusji

Rozumiesz angielski? Kliknij tutaj, aby zobaczyć więcej dyskusji na angielskiej wersji strony Khan Academy.