Główna zawartość
Kurs: Makroekonomia - program rozszerzony > Rozdział 2
Lekcja 2: Ograniczenia PKB jako wskaźnika ekonomicznegoPodsumowanie: ograniczenia PKB jako wskaźnika ekonomicznego
In this lesson summary review and remind yourself of the key terms and concepts about the limitations of GDP.
Podsumowanie lekcji
Nic nie jest idealne i PKB nie jest tu wyjątkiem. Chociaż ekonomiści często używają PKB do mierzenia produkcji czy nawet dobrobytu w państwie, wskaźnik ten ma pewne ograniczenia. PKB nie uwzględnia pewnej części produkcji m.in. dóbr nierynkowych. Mimo tego, że często używa się go do przedstawiania dobrobytu w społeczeństwie, PKB został stworzony w innym celu i dlatego pomija on pewne ważne aspekty dobrobytu, takie jak poziom zanieczyszczenia środowiska czy nawet poczucie szczęścia.
Pojęcia kluczowe
| Podstawowe pojęcia | definicje |
|---|---|
| jakość życia | (czasami nazywana także „dobrobytem”) zdrowie, poziom poczucia szczęścia i bezpieczeństwa oraz komfort materialny jednostki, grupy lub narodu. |
| transakcje nierynkowe | działalność odbywająca się w sektorze nieformalnym (np. opieka nad dziećmi, koszenie trawników czy nawet sprzedaż narkotyków), czasami nazywana także szarym lub czarnym rynkiem. Transakcje nierynkowe nie są ewidencjonowane, opodatkowane ani monitorowane przez organy administracyjne. Dlatego też produkcja i dochód uzyskane w wyniku transakcji nierynkowych nie są uwzględniane przy obliczaniu PKB. |
| nierówności dochodowe | mają one miejsce, kiedy nieproporcjonalnie duża część dochodu narodowego jest pozyskiwana przez niewielką liczbę gospodarstw domowych, np. gdy najlepiej zarabiające 10% gospodarstw pozyskuje 80% całości dochodów uzyskiwanych w państwie. PKB w żaden sposób nie uwzględnia dystrybucji dochodów. |
| trwałość | zdolność systemu do trwania. Wzrost PKB jest trwały dopóki nie wyczerpią się zasoby naturalne albo środowisko nie będzie wykorzystywane w sposób, który obniży jakość życia w kraju. |
| dobra negatywne | wszelki wynik aktywności gospodarczej mający ujemną wartość dla społeczeństwa, np. zanieczyszczenie powietrza spalinami, które negatywnie wpływa na zdrowie ludzi oraz środowisko. Niezrównoważony wzrost gospodarczy może obniżyć poziom życia ludności. |
| realny PKB per capita | realny produkt krajowy brutto podzielony przez populację danego kraju. Miernik ten wskazuje średni dochód ludności tego kraju. |
| amortyzacja kapitału | spadek wartości kapitału akcyjnego w kraju. PKB uwzględnia inwestycje w nowy kapitał, ale nie uwzględnia spadku wartości amortyzowanego kapitału. Dlatego też PKB może zawyżyć aktywność ekonomiczną w krajach, gdzie kapitał akcyjny szybko traci na wartości. |
| Wskaźnik rozwoju społecznego (HDI) | kompozytowy miernik rozwoju społecznego i ekonomicznego stworzony przez Organizację Narodów Zjednoczonych, który uwzględnia miernik zdrowia, dobrobytu oraz edukacji. |
| Wskaźnik rzeczywistego postępu (GPI) | wskaźnik poziomu życia w kraju, uwzględniający dochód oraz produkcję mierzone przez produkt krajowy brutto. Wskaźnik ten odejmuje koszta negatywnych skutków wzrostu gospodarczego, takich jak przestępczość, degradacja środowiska, wyczerpanie się zasobów oraz koszty zmian klimatycznych. GPI obejmuje pozytywne i negatywne aspekty aktywności gospodarczej w celu stworzenia bardziej precyzyjnego wskaźnika jakości życia w państwie. |
| Światowy wskaźnik szczęścia (HPI) | miernik poziomu życia narodu, który bierze pod uwagę także dane dotyczące szczęśliwości, oczekiwanej długości życia w chwili urodzenia, poziomu nierówności w społeczeństwie oraz śladu ekologicznego. |
Najważniejsze zagadnienia
Ogarniczenia PKB
PKB to przydatny wskaźnik wyników ekonomicznych kraju, będący również najczęściej używanym wskaźnikiem mierzenia dobrobytu. Istnieją jednak pewne ograniczenia z nim związane, między innymi:
- Wyłączenie transakcji nierynkowych
- Brak przedstawienia i wyjaśnienia stopnia nierówności dochodowej w społeczeństwie
- Brak określenia czy stopa wzrostu danego państwa jest trwała
- Brak wyjaśnienia dla kosztów odniesionych przez zdrowie ludzkie i środowisko, spowodowanych negatywnymi czynnikami zewnętrznymi powstałymi w wyniku produkcji lub konsumpcji
- Uznawanie zamienników zużytego kapitału za nowy kapitał
Stworzono alternatywne wskaźniki, które w bardziej kompletny sposób mierzą jakość życia w kraju, między innymi:
- Wskaźnik rozwoju społecznego (HDI)
- Wskaźnik rzeczywistego postępu (GPI)
- Światowy wskaźnik szczęścia (HPI)
Każdy z powyższych wskaźników jest miernikiem kompozytowym biorącym pod uwagę zarówno dochód, jaki i czynniki niezwiązane z dochodem (np. średnia długość życia, skala alfabetyzmu, wskaźniki środowiskowe, wskaźniki nierówności). Alternatywne wskaźniki obrazują jakość życia lepiej niż PKB, ponieważ uwzględniają one wspomniane czynniki.
Częste błędy
- Niektórzy ludzie błędnie sądzą, że wyższy dochód i wyższe PKB są bezpośrednio związane z lepszą jakością życia. Badania wykazały, że od pewnego poziomu dalszy wzrost w dochodzie nie wpływa na jakość życia. Zamiast tego inne czynniki, takie jak równość w podziale dochodu oraz dostęp do edukacji i opieki zdrowotnej, są bliżej związane ze szczęśliwym, harmonijnie rozwijającym się społeczeństwem.
- Niektóre z najbiedniejszych państw na świecie mogą wydawać się biedniejsze niż są w rzeczywistości, jeżeli bierzemy pod uwagę jedynie ich oficjalne PKB. Kiedy wysoki procent siły roboczej jest zatrudniony w sektorze nieformalnym, to jego dochody nie znajdują odzwierciedlenia w PKB. W rezultacie PKB będzie wydawało się być mniejsze niż w przypadku, gdyby każda działalność gospodarcza była uwzględniana.
Pytania do dyskusji
- Czy wyższe dochody i większa produkcja zawsze łączą się z lepszą jakością życia? Wyjaśnij.
- W jakim przypadku wzrost średniego dochodu narodowego nie prowadzi do wzrostu w dochodzie przeciętnego gospodarstwa domowego?
- Wybierz alternatywny wskaźnik mierzenia dobrobytu i opisz go.
Chcesz dołączyć do dyskusji?
Na razie brak głosów w dyskusji