If you're seeing this message, it means we're having trouble loading external resources on our website.

Jeżeli jesteś za filtrem sieci web, prosimy, upewnij się, że domeny *.kastatic.org i *.kasandbox.org są odblokowane.

Główna zawartość

Bankowość 3: System rezerwy częściowej

Bankowość oparta na rezerwie częściowej i efekt mnożnikowy. Wprowadzenie do podaży pieniądza. Stworzone przez: Sal Khan.

Chcesz dołączyć do dyskusji?

Na razie brak głosów w dyskusji
Rozumiesz angielski? Kliknij tutaj, aby zobaczyć więcej dyskusji na angielskiej wersji strony Khan Academy.

Transkrypcja filmu video

Powróćmy do naszego dość prostego przykładu z bankowości zobaczcie, jeżeli się nim posłużymy aby naprawdę zrozumieć lub przynajmniej mieć jakieś pojęcie o tym czym jest pieniądz i jak powstaje. We wcześniejszym przykładzie mówiłem -- mam taki pomysł: Mam wszystkich tych sadowników, na koniec okresu zbiorów sprzedają wszystkie swoje jabłka -- powiedzmy sobie że jest to główny zbiór jabłek na naszej wyspie. i każdego roku sadownicy właśnie mają -- znaczy się razem mają -- Zaproponuję jakąś liczbę -- oni uzyskali 1000 sztuk złota lub przynajmniej tego roku, będę nazywał to 1000 sztuk złota Sadownicy mają 1000 złotych monet, które otrzymali na koniec roku. Za zwyczaj rolnik, sadownik zabezpiecza swój zarobek chowając go w materacu lub zakopując w ziemi. A ja powiedziałem, chłopie, co za marnotrawstwo, są ludzie mający przecież pomysły, które można byłoby wdrożyć w życie np. system irygacjyjny, fabryki, fabryki narzędzi lub jakiekolwiek inne ale ci ludzie nie mają pieniędzy ażeby wdrożyć te pomysły w życie. Jeżeli tylko mógłbym w jakikolwiek sposób wziąć te pieniądze i użyć ich do wdrożenia tych pomysłów w życie wtedy moglibyśmy stworzyć dostatek. Wprowadzilibyśmy innowacje. i nasz tort do podziału stałby się większy. A zatem uruchamiam bank. robię to raz jeszcze jak zrobiłem to ostatnim razem. Powiedzmy, że ja sam osobiście miałby 100 sztuk złota chcę pozostać przy sztukach złota ponieważ chcę pokazać mechanizm kreacji -- jest tu bowiem mały efekt mnożnikowy nawet w przypadku kiedy posługujemy się złotem. Niektórzy myślą, że ma to miejsce wyłącznie z pieniądzem papierowym To wszystko jest produktem ubocznym rezerwy minimalnej w systemie co było zasadniczo przedstawione w ostatnich dwóch filmach. Przejdźmy przez cały przykład A więc biorę 100 sztuk złota i buduję ten miły budynek o wyglądzie krypty to jest prawdziwa posiadłość, prawdziwa budowla która jest warta 100 sztuk złota To jest mój kapitał. Kapitał po lewej stronie, zobowiązania po prawej stronie. teraz idę do do tych wszystkich sadowników i mówię im wasze pieniądze nie są tutaj bezpieczne. Jeżeli je złożycie do depozytu w moim dobrze prezentującym się budynku, dam wam z tego korzyść w postaci odsetek od kapitału. Sadownicy mówią: to jest świetny pomysł. I deponują swoje 1000 sztuk złota w moim banku. Teraz mam te zobowiązanie mam 1000 sztuk złota zobowiązania a dlaczego jest to zobowiązanie? ponieważ jestem zobowiązany im to oddać w jakimś momencie w przyszłości, oni przyjdą do mnie i powiedzą, hej, wiesz to złoto co ci daliśmy, chcemy z powrotem. więc jest to moje zobowiązanie. ale jest to także mój kapitał, prawda? Ale to jest pełny pomysł na biznes, który chciałbym wdrożyć w życie. To co robię, to część kapitału odkładam na bok. w istocie robię rezerwę. Będę zaznaczał te rezerwy na czerwono ponieważ jeszcze im poświęcimy uwagę później. Powiedzmy, że odkładam na bok 10% kapitału. a zatem odkładam na bok 100 sztuk złota. robię to na wypadek gdyby któryś z sadowników następnego dnia lub tygodnia, przyszedł do mnie i powiedział, wiesz, co, chciałbym wziąć moje pieniądze. Mój syn chce mieć nową fryzurę lub cokolwiek jego syn tam chce mieć. ale tak czy siak, odkładam 100 sztuk złota na bok jako rezerwę. a resztę -- to jest 900 sztuk złota -- mogę pożyczyć. Zaznaczę to innym kolorem Zrobię to na zielono. 900 sztuk złota pożyczam. I to jest kapitał. ale złoto zniknęło. biorę złoto -- pamiętacie, miałem 1000 sztuk złota wpłacone -- zatrzymałem z tego 100 sztuk. i teraz zamierzam pożyczyć to komuś kto ma naprawdę dobry projekt biznesowy. normalnie pożyczylibyście te pieniądze jakiejś grupie ludzi. ale dla uproszczenia, załóżmy, że pożyczam je komuś kto przygotował projekt nawadniania pól. Człowiek ten zamierza wziąć 900 sztuk złota i zapłacić grupie ludzi, która prawdopodobnie nie ma nic lepszego do roboty ponieważ jabłka zostały zebrane i sprzedane oni planują zbudować kanał nawadniający tak aby zwiększyć pola uprawne i zapewnić w następnym roku jeszcze większą produkcję jabłek. mówię, że to jest dobra inwestycja ponieważ oni chcą produkować więcej jabłek lub zamierzają sprzedawać wodę sadownikom lub rolnikom. i byliby w stanie zapłacić mi jakieś odsetki od pożyczonego kapitału. więc daję im moje 900 sztuk złota w celu wykopania tego rowu nawadniającego. Te 900 sztuk złota, które następnie trafia do robotników pożyczkobiorca pożyczył je, i zapłacił nimi robotnikom. 900 sztuk złota przeszło w ręce robotników. po zakończeniu projektu, macie grupę robotników z 900 sztukami złota. ok. ci robotnicy są jak nasi sadownicy. Mówią: nie chcę chować tego złota do materaca. a ja chcę ubić na tym interes. Nie jest bezpiecznie trzymać to w moim domu. hmmm... mój bank jest jedynym dostępny rozwiązaniem tego problemu. więc przychodzą to mojego banku. i mowią: hej, Banku Sala, chcę złożyć w depozycie moje pieniądze u ciebie. I odpowiadam: świetnie! teraz bierę ich 900 sztuk złota i zakładam depozyt. pozwólcie mi narysować to jako depozyt. Jeżeli tyle to 1000 to 900 może być mniej więcej tyle. to są depozyty sadowników to były pieniądze na rozruch. i następnie dostaję 900 sztuk złota od robotników. chciałbym to zrobić jak najstaranniej potrafię. nie chciały przechodzić w bólach przez przykład z kilkoma bankami ponieważ jeden bank w zupełności wystarczy. może w następnym filmie zrobię ten przykład z kilkoma bankami. tylko po to aby pokazać Wam, że wszystkie depozyty nie muszą iść w jedno miejsce. ale za tym stoi ta sama idea. nieważne, te 900 sztuk złota zostało zdeponowane w moim banku na przechowanie. i mówię, nie potrzebuję trzymać całych 900 sztuk złota tutaj. Mółgbym je wypożyczyć ponownie na jakiś użyteczny projekt. więc raz jeszcze, mówię, że to są depozyty na żądanie co oznacza że ci sadownicy mogliby zażądać ich w każdej chwili. więc pozwólcie mi jakąś część odłożyć na bok. wiem, że statystycznie nie będzie potrzeba ich więcej niż 10% dowolnego dnia. odłóżmy na bok 10% z posiadanych sztuk złota. i znowu mam 10% rezerwę. odłoże na bok 90 sztuk złota. a następnie pozostałe -- użyję koloru dla pożyczek -- pozostałe 810 sztuk złota pożyczam. i załóżmy, że pożyczam je jakiemuś przedsiębiorcy. pamiętajcie, dostaję za to odsetki od pożyczonego kapitału. ale teraz odsetki nie są istotą, istotą jest podaż pieniądza. Więc pożyczam te pieniądze gościowi który chce zbudować fabrykę, zbudować fabrykę narzędzi tnących. to pomoże nam wszystkim stać się bardziej produktywnym kiedy będziemy zbierać nasze jabłka lub nawet wtedy, gdy będziemy kopać rowy. Budowa fabryki A zatem raz jeszcze, to jest 810 sztuk złota, one przejdą do budowniczych lub do podwykonawców którzy budują fabrykę. nazwijmy ich podwykonawcami, to ludzie którzy buduję tę fabrykę jeszcze raz, teraz oni mają 810 sztuk złota i podobnie jak poprzednicy nie lubią trzymać ich w domu ale istnieje miła ekstrawancka krypta Sala i on oferuje odsetki od kapitału. więc biorą te 810 sztuk złota deponują je w moim banku. powiedzmy, że mógłbym tak kontynuować ten proces, i tak dalej i tak dalej. i jak już pewnie wiecie, nie jest on nieskończony ponieważ w każdym kolejnym kroku w tym procesie mamy troszkę mniej. Zrobię bardziej wyrafinowane obliczenia aby dowiedzieć się jak dużo jeszcze kroków możemy zrobić. zatrzymajmy się tutaj z tym, dla zwięzłości wywodu i tylko dlatego abyście nie wyczerpali miejsca na ten wywód. a zatem oni biorą 810 sztuk złota a ja przeczuwam, że pożyczyłem już odpowiednią sumę pieniędzy a więc zatrzymuję 810 sztuk złota jako rezerwę. Nie pożyczam tych pieniędzy mimo że mógłbym. mógłby po prostu odłożyć na bok 10% tj. 81 sztuk złota, a nastęnie resztę pożyczyć ale tego nie robię. po prostu zatrzymują całą kwotę 810 szutk złota jako rezerwę. to jest mój bilans Gdyby te transakcje odbywały się raz w ciągu roku to wyglądałyby jak bilans banku Sala To są moje kapitały (aktywa), a to moje zobowiązania (pasywa) Zwróćcie uwagę, aktywa są cały czas równe zobowiązaniom plus kapitał własny. To był kapitał własny To są zobowiązania To są depozyty które jestem winny innym ludziom Depozyty są równe zobowiązaniom z punktu widzenia banku To są aktywa dla tych ludzi a tu to są moje aktywa. Część z nich to pieniądze w gotówce, w kolorze czerwonym Te 810, te 90, te 100 to są złote monety umieszczone w mojej krypcie więc zdecydowanie są to aktywa które posiadam. A to są kredyty, który udzieliłem -- przynajmniej to i to -- to są pożyczki których komuś udzieliłem. to są aktywa dopóki mi ich nie zwrócą. A teraz musimy to wszystko zebrać w całość. Moje pytanie do Was, ile pieniędzy jest w tym systemie gospodarczym? Wszystko zależy od tego jak zdefiniujesz pieniądze. więc je zdefiniujmy. Stworzę definicję nazwaną M zero (M0) która powie ile jest tutaj sztuk złota? Więc ile jest w tym systemie sztuk złota? Możemy to policzyć. Pamiętacie, zobaczcie, całe złoto jest przechowywane w moim banku. więc wystarczy pójść do jednego banku i policzyć ile bank ma złota. To jest 100 sztuk złota tu i 90 tu i 810 tu. zatem 810 plus 90 plus 100 jest równe 1000 sztuk złota. a więc mamy 1000 sztuk złota Ma to sens, prawda, ponieważ na początku zaczynaliśmy z 1000 sztuk złota. w międzyczasie nie wydobyliśmy nowego złota ani nie użyliśmy żadnej magii aby zamienić ołów w złoto, ani nic w tym rodzaju. Mieliśmy na początku 1000 sztuk złota. i nie użyliśmy żadnej z metod do tego aby zwiększyć jego ilość. A złoto nie namnaża się też samo z siebie. więc mamy 1000 sztuk złota. i teraz możemy zobaczyć że jest to nasza najwęższa definicja zasobów pieniądza. A teraz inna definicja. Nazwijmy ją M jeden (M1) Kończy mi się czas. istotą jej jest jak ludzie myślą ile pieniędzy posiadają w sensie na swoich kontach bankowych? Sadownicy myślą, że mają 1000 sztuk złota. robotnicy budujący kanał uważają, że mają 900 sztuk. budujący fabryką sądzą, że mają 810 sztuk złota. Jeżeli je teraz dodamy czyli 1000 plus 900 plus 810. Zobaczmy, to jest 1900 -- i razem 2710 sztuk złota. Więc jeżeli pójdziesz w miasto i zadasz pytanie każdemu ile masz na swoim koncie w banku? albo jak wysoki masz depozyt na żądanie w swoim banku? i jeżeli dodałbyś te kwoty otrzymasz 2710 sztuk złota, o ile dobrze dodałem te liczby. To jest właśnie efekt mnożnikowy. Tak się dzieje w każdym systemie bankowym korzystającym z rezerw minimalnych I to jest to co ludzie mówią kiedy mowa o zasobie pieniądza. Zależy od tego jak jest mierzony -- i to jest właśnie to, co się nazywa kreowaniem pieniądza. Mieliśmy 1000 sztuk złota, ale z powodu efektu mnożnikowego, ludzie myślą, że teraz jest 2710 sztuk złota. W następnym filmie, odniosę się do kwestii czy takie myślenie jest poprawne. Do zobaczenia.