Inflacja kosztowa

Poprzednio analizowaliśmy sytuacje, gdy krzywa popytu globalnego przesuwała się w prawo, co powodowało tzw. inflację popytową. Teraz przyjrzymy się sytuacji, w której krzywa podaży krótkookresowej przesuwa się w lewo - i to wywołuje inflację. Tzw. inflację kosztową. Inflacja... kosztowa. Inflacja kosztowa. Zacznijmy od typowego wykresu. To są ceny globalne. To jest realna globalna produkcja. Realny PKB. Rozpatrzę ujęcie krótkookresowe. Popyt globalny jest tutaj. To jest krzywa popytu globalnego. A krótkookresowa podaż globalna... Na niej się skupimy. Wykres może wyglądać tak. To jest krótkookresowa podaż globalna. A to - bieżący poziom cen. Wykres krótkookresowej podaży globalnej staje się coraz bardziej stromy... Matematycznie mówiąc, kąt nachylenia rośnie. Im dalej w prawo. Można myśleć o tym tak: jeśli realny PKB jest tu, poniżej potencjału, to są niewykorzystane moce produkcyjne. Nadmiar siły roboczej, fabryk. Chociaż chcemy, by gospodarka produkowała więcej, ludzie nie będą więcej kupować. Ceny nie wzrosną bardzo. Jest zastój. A gdy PKB rośnie, nawet powyżej swojego potencjału, zaczyna się przegrzanie. Aby osiągnąć wysoki poziom utylizacji, trzeba wprowadzić więcej ludzi na rynek pracy, kazać im dłużej pracować, ceny będą musiały wzrosnąć. Tutaj, przy małym wzroście PKB, ceny nie muszą rosnąć tak bardzo. Mniejsze nachylenie niż tu. Tu dla takiej samej zmiany PKB ceny muszą wzrosnąć znacznie. A co by się stało, gdyby krzywa podaży globalnej przesunęła się w lewo? I właściwie dlaczego? Najpierw ją przesuńmy. Przesuńmy ją w lewo. Będzie wyglądać tak. Każdy punkt przesuwam w lewo. Widzimy nową równowagę cen i równowagę PKB. To jest stara równowaga cen i stara równowaga PKB. Tu jest nowa równowaga cen i nowa równowaga PKB. Widzicie, że była tu inflacja. Ceny wzrosły, ale to jest gorsze... zależy, jak patrzycie na sprawę, ale generalnie, to gorsze niż inflacja popytowa. Bo przy inflacji popytowej, widzieliśmy... Była inflacja, ale realny PKB rósł jeszcze bardziej, gdy dochodziło do przegrzania. Tu jest na odwrót. Ceny poszły w górę... Ceny wzrosły, ale PKB maleje. To sytuacja, której nazwę mogliście już słyszeć: stagflacja. Inflacja ze stagnacją. Tu jest stagflacja. W historii najnowszej USA znajdujemy dwa ciekawe przykłady. W 1973 roku było arabskie embargo na ropę, reakcja na poparcie USA dla Izraela w wojnie Jom Kippur. Zatem było embargo na ropę w 1973 r.... Embargo... a w 1979 roku wybuchła rewolucja w Iranie. Iran był ważnym wytwórcą ropy. Wciąż jest, ale w 1979 r. liczył się jeszcze bardziej. W czasie chaosu, rewolucji, produkcja irańskiej ropy znacznie spadła. I był kryzys naftowy. A kryzysy naftowe przesuwają... przesuwają krzywą w lewo, kryzysy naftowe... W obu tych sytuacjach podaż ropy znacznie spada. A jeśli podaż... to zjawisko mikroekonomiczne: jeśli podaż czegoś znacznie spada, to cena znacznie wzrasta. W latach 70. ropa była dla USA jeszcze ważniejsza niż teraz. Możecie to pamiętać. Były wtedy wielkie auta, które mnóstwo paliły. W ogóle ropę wykorzystywano mniej wydajnie. Ropa odgrywała ważną rolę w gospodarce USA. A jeśli nagle taki ważny element... jeśli ważny element bardzo drożeje, to można rozpatrywać to dwojako: przy danym poziomie produkcji, dostawcy będą żądać więcej pieniędzy. Przy danym poziomie produkcji dostawcy zażądają więcej. Albo można powiedzieć, że przy danym poziomie cen dostawcy będą produkować mniej. Przy danej cenie, powiedzmy, że przy takiej, dostawca wyprodukuje mniej. Bo nie osiągnie dużych realnych zysków. Widać przesunięcie w lewo. Albo inaczej: jeśli mam produkować coś na danym poziomie, musicie zapłacić mi więcej, żebym zrównoważył zwyżkę cen. Czyli wykres idzie w górę. W tym kontekście uznajmy to za przesunięcie w lewo. Jak widzicie, to opisuje sytuację w czasie dwóch kryzysów naftowych w latach 70. Z powodu tego wzrostu ceny ropy, przy każdej danej cenie, dostawcy dostarczali mniej. Wykres krótkookresowej podaży globalnej idzie w lewo. Jest inflacja i stagnacja. Realny PKB spada.