Inwestycje i rzeczywiste stopy procentowe

W modelu zaplanowanych wydatków zakładaliśmy, że zaplanowane inwestycje są stałe. W tym odcinku zastanowię się, jak realne stopy procentowe napędzają… jak napędzają zaplanowane inwestycje. Pomyślimy o inwestycji jako funkcji realnych stóp procentowych. Zaplanowane inwestycje – funkcją realnych stóp procentowych. Mówiąc o realnych stopach procentowych, mam na myśli nominalne stopy procentowe po oczyszczeniu ich z wpływu inflacji. Temat zgłębimy w kolejnych odcinkach. Gdyby nie inflacja, realne i nominalne stopy procentowe byłyby identyczne. Zacznę od bardzo konkretnego przykładu. Powiedzmy, że są już zaplanowane przedsięwzięcia na nadchodzący rok. Napiszmy… przedsięwzięcia. To potencjalne inwestycje. Są przedsięwzięcia i… jakiś poziom spodziewanego zwrotu. Ludzie pracujący nad tymi przedsięwzięciami otwierają arkusze kalkulacyjne, rozważają ryzyko, prawdopodobieństwo… Wyliczają spodziewany zwrot. Powiedzmy, że przedsięwzięcie A ma 20% spodziewanego zwrotu, B – 18%, C – 16%. Jeszcze parę. D to 10%, E – 5%, a F to 2%. I powiedzmy, że na początku, w pierwszej sytuacji, stopy procentowe są stosunkowo wysokie. Powiedzmy, że r1 jest równe 19%. Mamy realną stopę procentową 19%. A to jest realny spodziewany zwrot. W które z tych przedsięwzięć ludzie zainwestują? Które wybiorą? Jeśli ktoś ma gotówkę, powie: „Albo pożyczę komuś pieniądze na 19%, albo zrealizuję zadanie i zarobię 20%”. Jeśli ma gotówkę, tak właśnie postąpi. Jeśli nie ma gotówki, powie: „Mogę pożyczyć pieniądze za 19% i zainwestować je na 20%. Zarobię! Przedsięwzięcie A z pewnością zostanie zrealizowane. Co z przedsięwzięciem B? Jeśli ktoś ma na nie gotówkę, to powie: „Mógłbym się wziąć do B i uzyskać 18% realnego zwrotu, albo pożyczyć komuś te pieniądze za 19% realnego zwrotu. Nie zrealizuję więc B. Nie tknę niczego, co ma jeszcze niższy zwrot realny. Gdybym mógł zrealizować zadanie B, ale musiałbym pożyczyć pieniądze… gdybym musiał pożyczyć pieniądze za realne oprocentowanie 19%, a z przedsięwzięcia uzyskam tylko 18%, to przecież stracę. Nie zaangażuję się ani w B, ani w inne zadania dające niższy zwrot”. Kiedy mam wysokie stopy procentowe, to zrealizuję tylko przedsięwzięcie A. Zadanie… Zadanie A. Pomyślmy, co się stanie, jeśli stopy procentowe spadną. Jeśli realne stopy procentowe spadną. Powiedzmy, realna stopa procentowa… nazwijmy ją r2. Nazwijmy ją r2. Realne stopy procentowe spadają do… powiedzmy, że spadają do 3%. Jeszcze raz, na pewno zrealizujecie A. Gdy macie pieniądze, uzyskacie 20%. To lepsze niż pożyczenie ich komuś na 3%. Jeśli nie macie pieniędzy możecie pożyczyć je za 3% i zainwestować na 20%. Kierując się tą samą logiką, ludzie zrealizują B. Można pożyczyć pieniądze za 3% i uzyskać 18%. A jeśli macie pieniądze, uzyskacie 18% zamiast 3% więc się zdecydujecie. Zainteresują was wszystkie zadania, aż do E. Mając pieniądze, raczej… wyłożycie je i zyskacie 5%, niż pożyczycie na 3%. Zrealizujecie E, nawet zapożyczając się. To ma sens. Pożyczyć za 3%, zainwestować na 5%, będzie realny zwrot. Nie zdecydujecie się tylko na F. Bo tutaj nie pokryjecie własnego kosztu pożyczki. Nie ma sensu pożyczyć za 3% i inwestować na 2%. Mając pieniądze, raczej pożyczycie je komuś na 3%, niż zaangażujecie się w F. W tym scenariuszu z pewnością nie zaangażujecie się w F. Ani w żadnym scenariuszu. Tutaj… Zainteresuje was wszystko powyżej. Czyli przedsięwzięcia A, B, C, D… jednak nie wszystko. Oprócz F. A, B, C, D i E. Pomyślmy o przybliżonym poziomie inwestycji. Gdybyśmy mieli zaznaczyć na tej osi… gdybyśmy mieli zaznaczyć inwestycje jako funkcję realnej stopy procentowej, a tutaj mamy… zmienne niezależne… to realna stopa procentowa. Przy wysokiej realnej stopie był niski poziom inwestycji. Tylko A. To tutaj. Tylko A. Tutaj byliśmy przy r1. A gdy obniżyliśmy stopy procentowe do r2, mieliśmy wyższy poziom inwestycji. Zainteresowały nas wszystkie te zadania. Mieliśmy znacznie wyższy poziom inwestycji. To jest A, B, C, D i E. Widzicie proporcjonalność odwrotną. Im niższa realna stopa procentowa, tym więcej inwestycji. Im wyższa stopa procentowa, tym inwestycji mniej. Można się spierać, czy to krzywa, czy prosta. Dla ułatwienia załóżmy, że wykres wygląda tak. Narysuję linią przerywaną, łatwiej mi to robić. Wykres może wyglądać jakoś tak. Teraz, korzystając z tej wiedzy, pomyślmy, jak zmiana realnej stopy procentowej może zmienić zaplanowane wydatki w krzyżu keynesowskim. A to będzie punktem wyjścia do rozważań nad krzywą IS. Nad słynną krzywą IS i modelem ISLM.