Dobra normalne i podrzędne

W tym odcinku przeanalizujemy krzywe popytu dla 2 różnych produktów. Tutaj mamy jakiś dostępny w sklepach laptop, a tu – powiedzmy, że to najtańszy samochód na rynku. To akurat Yugo z 1985 roku. Zakładamy, że to najtańsze auto na rynku. Zastanówmy się teraz nad ich hipotetycznymi krzywymi popytu. I znów: na osi pionowej zaznaczamy cenę, a na osi poziomej – ilość. Ilość. I tutaj narysuję to samo. Tu jest cena… cena… a tu – ilość. Oba produkty podlegają prawu popytu. Jeśli cena jest bardzo wysoka, wielkość popytu na laptop będzie bardzo niska, na przykład w tym punkcie. Przy niższej cenie, wielkość popytu będzie większa. Zatem krzywa popytu powinna wyglądać jakoś tak. To nie musi być krzywa… To nie musi być prosta, może być krzywa. Zatem to jest aktualna krzywa popytu dla laptopa. To jest aktualny… aktualny popyt. Wszystko inne jest stałe – czyli nie zmieniamy żadnego z czynników, o których mówiłem w ostatnich kilku odcinkach. Narysujmy teraz krzywą popytu dla tego taniego samochodu. Jeśli cena jest wysoka, bardzo niewiele osób go kupi. Nie wpisuję konkretnej ceny, bo chodzi o ogólną zasadę: przy wysokiej cenie jest mniej chętnych, a przy niskiej – więcej chętnych. Jego krzywa popytu ma podobny przebieg, od lewego górnego rogu do prawego dolnego. Wynika to z prawa popytu. Tak jak poprzednio, to jest aktualny popyt. Aktualny popyt. Teraz zastanówmy się, jak popyt na te dobra może się zmienić w rezultacie zmiany w wysokości dochodów. W tym odcinku skupimy się na wpływie tylko tego czynnika, tylko dochodu. Zobaczmy, jak wpływa on na popyt. Przyjmijmy, że… Przyjmijmy, że dochody ogólnej populacji… że dochody ogólnej populacji rosną. Dla dóbr takich jak laptop, jeśli więcej ludzi zarabia więcej pieniędzy i ma więcej do wydania, to w każdym punkcie cenowym… to w każdym punkcie cenowym wzrośnie… wzrośnie wielkość popytu. W każdym punkcie nastąpi wzrost zapotrzebowania, wielkości popytu. Zatem przy rosnących dochodach, wzrośnie popyt na takie laptopy. A wzrost popytu oznacza przesunięcie całej krzywej w prawo. Tutaj zatem rośnie popyt. Popyt rośnie wraz ze wzrostem dochodów. To zupełnie zrozumiałe. A kiedy dochody maleją, maleje też popyt. Bo ludzie mają mniej pieniędzy na takie rzeczy jak laptop. Tak jest w przypadku większości dóbr. Nazywamy je wspólnie… dobra, dla których wzrost dochodów powoduje wzrost popytu, a spadek dochodów powoduje spadek popytu… takie dobra nazywamy normalnymi. To jest zatem normalne… dobro normalne. A teraz pomyślmy, jak sprawa się ma z najtańszym autem na rynku. Przyjmijmy, że mówimy o kraju rozwiniętym, gdzie niemal każdy ma samochód. Co się stanie, gdy wzrosną dochody? Ludzie mają więcej pieniędzy, ale czy będą skłonni je wydać na najtańsze auto na rynku? Zazwyczaj, gdy rośnie dochód realny, ludzie myślą: „Mam teraz więcej pieniędzy, więc może kupię trochę lepsze auto.” Zwłaszcza ludzie, którzy byliby skłonni kupić takie auto. Zatem ludzie, którzy przy tej cenie kupiliby to auto, mówią: „Stać mnie na lepszy wóz. Dlaczego mam – no wiecie, ten nie jest tak bezpieczny, jak inne auta. Poza tym chcę zaimponować kolegom z uczelni.” Z popytem na ten samochód może więc stać się coś dziwnego. Popyt na niego może się zmniejszyć, czyli krzywa może przesunąć się w lewo. Cała krzywa może przesunąć się w lewo. Z popytem dzieje się więc coś dziwnego. Skoro dochód rośnie, ktoś mówi: „Nie muszę tego kupować. Kupię coś, co chciałbym mieć, zamiast znów pakować w to pieniądze.” Popyt więc spada. Takie dobra nazywamy dobrami podrzędnymi. Dobra podrzędne. Czym ogólnie są dobra podrzędne? To dobra, których ludzie by nie kupili mając więcej pieniędzy. Woleliby kupić dobra mniej podrzędne. Działa to też odwrotnie. Gdy dochody maleją… Gdy dochody maleją, ludzie zaciskają pasa, więc nie kupią Mercedesa, BMW, ani nawet średniej klasy sedana. Dlatego gdy domowe budżety się kurczą, więcej ludzi kupi to auto. Więcej ludzi zdecyduje się na nie… bo muszą oszczędzać, zacisnąć pasa. Mamy więc dziwną sytuację. Gdy spadają dochody, popyt na to dobro rośnie. Dochody… dochody spadają… a popyt rośnie. Pamiętajmy: mówimy o popycie, czyli o całej krzywej. W każdym punkcie cenowym wielkość popytu zwiększy się, ponieważ to jest – tak w każdym razie zakładamy – najtańsze auto na rynku. Natomiast gdy tu maleją dochody, popyt na dobro normalne spada. Dobro podrzędne reaguje odwrotnie niż dobro normalne… Gdy mówimy o wpływie dochodów – to ważne – o wpływie dochodów, dobro podrzędne reaguje odwrotnie niż normalne, ponieważ ludzie nie chcą go mieć, gdy ich dochody rosną, bo wolą coś lepszego; zaś gdy biednieją, mówią: muszę to kupić, nie mam wyboru.