Elastyczność i przychody z podatków

W zależności od warunków, ciężar podatku może spadać bardziej na konsumentów albo bardziej na producentów.

Na przykład w przypadku papierosów popyt jest nieelastyczny—ponieważ papierosy są substancją uzależniającą—a podatki są głównie przerzucane na konsumentów w postaci wyższych cen.

Analiza, czyli sposób, w jaki podatek jest dzielony pomiędzy konsumentów i producentów, nazywana jest rozkładem obciążenia podatkowego.

Zazwyczaj obciążenie podatkami dzielone jest pomiędzy konsumentów i producentów opodatkowanego dobra. Jednak jeśli chcemy przewidywać, na którą grupę spadnie większa część obciążenia, musimy zbadać elastyczność popytu i podaży.

W powyższym przykładzie z tytoniem, obciążenie podatkowe spada na bardziej nieelastyczną stronę rynku. Jeśli popyt jest bardziej nieelastyczny niż podaż, konsumenci zostaną obciążeni większą częścią podatku. Jednak jeśli to podaż jest bardziej nieelastyczna niż popyt, to producenci zostaną obciążeni większą częścią podatku.

Pomyśl o tym w ten sposób—jeśli popyt jest nieelastyczny, konsumenci nie reagują za bardzo na zmiany cen, a ilość popytu pozostaje względnie stała kiedy wprowadzany jest podatek. Sprzedawca może przerzucić wtedy obciążenie podatkowe na konsumentów w postaci wyższych cen bez znacznego spadku ilości równowagi.

Kiedy wprowadza się jakiś podatek na rynku z nieelastyczną podażą—takim jak na przykład hotele przy plaży—sprzedawcy nie mają wyboru, muszą zaakceptować niższe ceny dla swoich firm. Podatki nie wpływają za bardzo na ilość równowagi. Obciążenie podatkowe w tym przypadku spada na sprzedających. Jeśli podaż byłaby elastyczna i sprzedający mieliby możliwość zorganizowania swoich firm tak, żeby uniknąć dostarczania opodatkowanego dobra to obciążenie podatkowe sprzedających byłoby o wiele mniejsze, a wynikiem wprowadzenia podatku byłaby sprzedaż mniejszej ilości dobra zamiast otrzymywania niższych cen. Możesz zobaczyć związek pomiędzy rozkładem obciążenia podatkowego i elastycznością popytu i podaży na poniższym wykresie.

Na rysunku A, powyżej po lewej stronie, podaż jest nieelastyczna a popyt jest elastycznych—tak jak było w przypadku hoteli przy plaży. Podczas gdy konsumenci mogą wybrać inne miejsca na

Przychód z podatku to zacieniowany obszar, który liczymy mnożąc podatek na jednostkę przez całkowitą ilość sprzedanych jednostek, $\text{Qt}$start text, Q, t, end text. Obciążenie podatkowe konsumentów jest dane przez różnicę pomiędzy ceną zapłaconą, $\text{Pc}$start text, P, c, end text, a początkową ceną równowagi, $\text{Pe}$start text, P, e, end text. Obciążenie podatkowe sprzedawców jest dane przez różnicę pomiędzy początkową ceną równowagi, $\text{Pe}$start text, P, e, end text, a ceną, którą otrzymują po wprowadzeniu podatku, $\text{Pp}$start text, P, p, end text.

Na rysunku A, powyżej po lewej stronie, obciążenie podatkowe spada nieproporcjonalnie na sprzedawców, a większa część przychodu z podatku—zacieniowany obszar—powstaje w wyniku otrzymywania niższych cen przez sprzedawców niż w wyniku płacenia wyższych cen przez kupujących.

Z drugiej strony jeśli cofniemy się do naszego przykładu z papierosami, sytuacja będzie wyglądała bardziej jak na rysunku B—powyżej po prawej stronie—gdzie podaż jest bardziej elastyczna niż popyt. Nieproporcjonalnie więcej obciążenia podatkowego spadnie na konsumentów, co będzie różnicą pomiędzy ceną, którą płacą, $\text{Pc}$start text, P, c, end text, a początkową ceną równowagi, $\text{Pe}$start text, P, e, end text. Sprzedający otrzymają niższa cenę niż przed podatkiem, ale ta różnica będzie o wiele mniejsza, niż zmiana ceny dla konsumentów.

Używając tego rodzaju analizy możemy też przewidywać, czy podatek przyniesie duży przychód czy nie. Im bardziej elastyczna krzywa popytu, tym łatwiej konsumentom zredukować kupowaną ilość zamiast płacenia wyższych cen. Im bardziej elastyczna krzywa podaży, tym łatwiej sprzedającym zredukować dostarczaną na rynek ilość zamiast przyjmowania niższych cen. Na rynku z elastyczną podażą i popytem wprowadzenie akcyzy generuje niski przychód.

Ludzie myślą często, że akcyza boli głównie określone branże, w które uderza. Jednak ostatecznie to czy obciążenie podatkowe uderzy w branżę czy w konsumentów, zależy po prostu od elastyczności popytu i podaży.

W jakich okolicznościach obciążenie podatkowe spadnie w całości na konsumentów?

W jaki sposób akcyza wpłynie na cenę płaconą przez konsumentów i sprzedawaną ilość na rynku, na którym krzywa podaży jest doskonale nieelastyczna?