Efektywna alokacja i korzyści krańcowe

Spędziliśmy już dużo czasu analizując te 6 scenariuszy, leżących dokładnie na krzywej możliwości produkcyjnych, co znaczy, że w każdym z tych scenariuszy uzyskujemy stuprocentową wydajność. Dotyczy to nie tylko tych scenariuszy, ale wszystkich punktów krzywej. W punktach tej krzywej jest osiągnięta „efektywność produkcyjna”. Zrobię trochę miejsca po prawej. Efektywność produkcyjna. Co znaczy… Można to rozumieć tak, że… jeśli jesteśmy w dowolnym punkcie tej krzywej i chcemy zwiększyć jedną rzecz, to musimy zmniejszyć drugą. Na przykład, jeśli w punkcie C chcemy więcej królików… jeśli chcemy jeszcze jednego królika, to musimy zrezygnować z części jagód. Albo, jeśli w punkcie C chcemy więcej jagód, to musimy zmniejszyć liczbę łowionych królików. Tak jest w każdym punkcie krzywej możliwości produkcyjnych. Punkt leżący gdzieś tutaj… Zmienię kolor. Niech będzie ten punkt. Tu nie jest osiągnięta efektywność produkcyjna, bo możesz łowić więcej królików… więcej królików nie rezygnując z żadnych jagód, aż do scenariusza B, albo możesz zbierać więcej jagód… więcej jagód, nie rezygnując z królików, aż do scenariusza D. Ten scenariusz jest nieefektywny. Nieefektywny. Natomiast te wszystkie są dobre. W tych 5 czy 6 scenariuszach osiągnęliśmy efektywność. Ale który z nich wybrać? W który sposób rozdysponować nasz czas? Dlatego w tym odcinku powiem o efektywności alokacyjnej. „Efektywność alokacyjna”. Jest to rzecz dość subiektywna, zależna od naszych preferencji jako łowcy-zbieracza, ale przynajmniej pozwala ustalić, co najlepiej odpowiada naszym potrzebom. Zanim przejdę dalej, wróćmy do odcinka, w którym mówiłem o koszcie krańcowym kolejnych królików… o koszcie alternatywnym kolejnych królików, a koszt alternatywny zmiany o jedną jednostkę to koszt krańcowy. Wypiszmy te scenariusze. To są… Wypiszmy scenariusze. Napiszę skrótem: Scen. A teraz ustalmy koszt krańcowy kolejnego królika… Narysuję króliczka. koszt jednego królika więcej, wyrażony w jagodach. w jagodach. Najpierw scenariusz F. Powtarzam poprzedni odcinek. Jeśli będąc w scenariuszu F postanowimy łowić jednego dodatkowego królika, to będziemy musieli zrezygnować… z 20 jagód. Teraz scenariusz E. Jeśli będąc w scenariuszu E zechcemy jeszcze jednego królika, będziemy musieli zrezygnować z 40 jagód. Więc koszt krańcowy… koszt krańcowy tego jednego… (Wciąż chcę mówić „wiewiórka”.) jednego królika to 40 jagód. Teraz scenariusz D. Zachęcam, żebyście włączyli pauzę i zrobili to sami. Scenariusz D: koszt dodatkowego królika to teraz już 60 jagód. 60 jagód. Przejdźmy do scenariusza C. Koszt wynosi teraz 80 jagód. Scenariusz C: koszt 80 jagód. Wreszcie scenariusz B. Będąc w scenariuszu B, koszt kolejnego królika to… Musimy zrezygnować ze 100… Musimy zrezygnować ze 100 jagód. Nie będę wchodził w scenariusz A, bo w nim nie można mieć już więcej królików, bo nie ma już z czego zrezygnować. To wszystkie możliwe scenariusze i ich koszty krańcowe. Zróbmy z nich wykres. Niech będzie tutaj. To się przyda. Narysujmy… jedną oś tutaj… Mamy jedną oś i jest to… niech będzie „oś scenariuszy”. Więc… w tej samej kolejności. Tu niech będzie scenariusz F… scenariusz F, scenariusz E… (Teraz w jednym kolorze.) …scenariusz E, scenariusz D… scenariusz C i scenariusz B. A może… może zróbmy to tak. Rozważmy to według liczby łowionych wiewiórek. Czyli tu będzie liczba wiewiórek. W scenariuszu F, jak pamiętamy… W scenariuszu F… Nie wiewiórek; królików! W scenariuszu F mamy 0 królików. Scenariusz F: 0 królików. 0… 1… 2… 3… 4… i 5. Więc to jest liczba królików, nie wiewiórek, średnia liczba królików, które jesteśmy w stanie złowić dziennie, natomiast oś pionowa… teraz niech będzie tu koszt krańcowy. koszt krańcowy w jagodach. w jagodach. Zmienia się od 20 do 100, więc niech tu będzie 20… 40… 60… 80… i 100. W scenariuszu F… mamy 0 królików, a koszt krańcowy złowienia… koszt złowienia kolejnego królika to 20 jagód. To scenariusz F. Scenariusz E. To ten, w którym mamy już jednego… jednego królika i rozważamy koszt krańcowy złowienia kolejnego. To scenariusz E. Jest tutaj. Scenariusz D. Koszt krańcowy: 60. Mamy już 2 króliki i myślimy o trzecim. To scenariusz D. Scenariusz C. Scenariusz C: mamy już 3 króliki, myślimy o czwartym. To scenariusz C. I wreszcie mamy scenariusz B. Mamy już 4 króliki i myślimy o złowieniu piątego, lecz aby to zrobić, musielibyśmy wyrzec się 100 jagód. Aby dostać piątego królika. To scenariusz B. Naniosłem koszty krańcowe na wykres. Te punkty wyznaczają nam krzywą kosztów krańcowych. To koszty krańcowe w funkcji liczby łowionych królików. Połączmy te kropki. W naszym przykładzie wygląda to na prostą. Nie zawsze tak jest. Na wielu kursach ekonomii dla początkujących przyjmuje się, że to prosta. Narysujmy więc tu linię prostą. To nasz koszt krańcowy w funkcji liczby królików, które łowimy. Chyba powinienem był narysować tę oś… Powinienem był… Skopiuję i wkleję. Wytnę ją… i wkleję, bo powinna znajdować się na zerze osi poziomej, dokładnie tutaj. Zignorujcie tę małą kreskę w tym miejscu. Koszt krańcowy w funkcji liczby królików. Wciąż nie wiemy, który scenariusz wybrać. Dla tych rozważań chciałbym wprowadzić pojęcie korzyści krańcowej. Korzyść krańcowa. Napiszę w skrócie. Korzyść krańcowa… Korzyść krańcowa z jednego, kolejnego królika. I tak jak koszt, wyraźmy ją w jagodach. Korzyść krańcową interpretuje się tak: jesteśmy łowcą-zbieraczem i pytamy: jeśli jestem w którymś z tych scenariuszy, to ile zapłacę w hipotetycznym sklepie… ile jagód zapłacę w sklepie sprzedającym wyłącznie króliki i wyłącznie za jagody… ile jagód zapłacę w nim za dodatkowego królika? Zakładając, że nie widziałem tego. Jesteśmy w scenariuszu F. Jesteśmy w scenariuszu F, który leży tutaj. Nie mamy królików. Ile moglibyśmy zapłacić? Nie mamy królików, lecz mamy tonę jagód. Scenariusz F: mamy 0 królików i 300 jagód. Mamy dużo jagód i zero królików, więc myślimy: chciałbym zjeść królika. Mam mnóstwo jagód, więc byłbym gotów dużo za niego zapłacić, powiedzmy 100 jagód. Zapłacilibyśmy 100 jagód… 100 jagód w tym hipotetycznym sklepie za 1 królika. Teraz przesiądźmy się do scenariusza E. Ile w scenariuszu E bylibyśmy gotowi zapłacić w tym sklepie? W scenariuszu E mamy już 1 królika i nieco mniej jagód, więc pragniemy go mniej i mniej chętnie oddamy jagody. Teraz nie dalibyśmy tylu jagód za 1 królika. Dalibyśmy najwyżej 80 jagód. Przejdźmy do scenariusza D. Mamy 2 króliki i jeszcze mniej jagód, więc za kolejnego dalibyśmy jeszcze mniej. Za tyle moglibyśmy go kupić. Taka cena wynika z naszych preferencji. Przejdźmy do scenariusza C. To wartość subiektywna, trudno ją zmierzyć. Wynika z preferencji naszego łowcy-zbieracza. Scenariusz C. Cóż, mamy jeszcze więcej złowionych królików i jeszcze mniej zebranych jagód, więc zapłacimy mniej. I wreszcie scenariusz B. Mamy wiele królików i bardzo mało jagód, więc jesteśmy gotowi zapłacić bardzo niewiele za dodatkowego… za dodatkowego królika. Wykreślmy te korzyści krańcowe w funkcji liczby posiadanych królików. Najpierw scenariusz F. Korzyść krańcowa w tym skrajnym przypadku wynosi 100… W scenariuszu E korzyść krańcowa, czyli cena, jaką bylibyśmy skłonni zapłacić w jagodach, to 80 jagód… W scenariuszu D to 60 jagód… W scenariuszu C to 40 jagód… Scenariusz C jest tutaj. W scenariuszu C to 40 jagód… A w scenariuszu B to 20 jagód. 20 jagód. W scenariuszu B to 20 jagód. Teraz mamy tu nie tylko koszty krańcowe. Mamy koszty krańcowe i korzyści krańcowe, wyrażone w jagodach. Krzywa korzyści krańcowych… (Znów załóżmy, że to linia prosta.) …wygląda tak. Zatem… To jest krzywa korzyści krańcowych, w funkcji liczby posiadanych królików, a to jest koszt krańcowy, w funkcji liczby posiadanych królików. Jeśli wybiorę E, to ten scenariusz jest tu, tu jest scenariusz D, tu jest także scenariusz C, a tu jest korzyść krańcowa dla scenariusza B. Wiedząc to, co powinienem wybrać? Jeśli takie mam preferencje, co powinienem zrobić? Zatem jestem tu, w scenariuszu F, bez królików… i wiem, że próba złowienia jednego będzie mnie kosztowała 20 królików, ale byłbym gotów zapłacić nawet 100. Przepraszam: złowienie królika kosztowałoby mnie 20 jagód. …ale byłbym gotowy kupić go w sklepie za 100 jagód. Chcę zatem przesunąć się wzdłuż tej krzywej. Jestem zdecydowany… Jestem zdecydowany zdobyć więcej królików. Chcę zapłacić za królika 100 jagód, chociaż łowiąc go straciłbym tylko 20 jagód, daję więc wyraźny sygnał, że chcę mieć więcej królików. Patrząc na wykres, korzyść krańcowa jest dużo wyższa od kosztu krańcowego, więc bardzo zależy mi na zdobyciu królików. Podobnie jest w scenariuszu E. Korzyść krańcowa z zyskania kolejnego królika jest dużo większa od kosztu krańcowego, więc wciąż pragnę mieć więcej królików. Zatem w scenariuszu E wciąż zależy mi na kolejnych królikach. Wciąż chcę przesuwać się po krzywej możliwości produkcyjnych w tym ogólnym kierunku. A teraz… co się stanie, jeśli będę… jeśli znajdę się bliżej D? Załóżmy, że jestem tutaj. Ten scenariusz nie ma literki. Jeśli jestem tu, to moja korzyść wciąż jest większa od kosztu krańcowego, więc wciąż chcę mieć więcej królików. Tak jest aż do scenariusza D, który jest neutralny. Mógłbym zapłacić 60 jagód za królika, ale tyle samo kosztowałoby mnie złowienie go. Zastanowimy się za chwilę nad scenariuszem D. Zaznaczę go kółkiem, bo wygląda ciekawie. Teraz sprawdźmy jakiś scenariusz za scenariuszem D. Jeśli jestem w tym punkcie; łowię tyle, by schwytać średnio 2,5 królika dziennie… to czy w ogóle ma dla mnie sens zdobywanie dodatkowych królików? Ten punkt – korzyść z dodatkowego królika jest niżej niż koszt tego królika. Jeśli spróbuję złowić 1 królika więcej, to mniej na tym skorzystam niż na tym stracę. Nie jestem zainteresowany wychodzeniem poza D. Osiągam efektywność alokacyjną, gdy moja korzyść krańcowa zrówna się z kosztem krańcowym. Zatem w kontekście liczb, które wymyśliłem dla tego przykładu, najlepszym scenariuszem jest scenariusz D, bo w tym punkcie osiągam efektywność alokacyjną. Koszt krańcowy w funkcji liczby królików i korzyść krańcowa w funkcji liczby królików są równe.