Okrężny przepływ wpływów i wydatków

Wyobraźmy sobie kraj złożony wyłącznie z wyspy na jeziorze, a na tej wyspie mieszka jeden koleś. Ma jeden dom i kawałek gruntu, gdzie można uprawiać rośliny. Ale chce sformalizować tę swoją gospodarkę. Tworzy więc instytucje podobne do tych z bardziej złożonych gospodarek. Postanawia więc… postanawia otworzyć firmę. Narysuję tu jego firmę. Postanawia stworzyć jednostkę, którą nazwiemy firmą, korporacją. A sam siedzi tu. Stanowi jednoosobowe gospodarstwo domowe. To jest on jako gospodarstwo domowe. Postanawia przekazać firmie rozmaite czynniki produkcji. Daje firmie czynniki produkcji. Wynajmuje swój budynek, daje kapitał. Dzierżawi firmie ziemię, otrzymuje zatem… Daje ziemię… a ponieważ także pracuje w firmie, daje pracę. Jest właścicielem firmy… On wymyślił tę działalność, więc daje także czynnik produkcji, który nazwę przedsiębiorczością. Przedsiębiorczość… Wystarczy skrót. A firma wnosi opłaty za wynajem tych czynników produkcji. Firma płaci mu… płaci za to, że wolno jej korzystać z tych wszystkich rzeczy. Wnosi więc opłaty za wynajem kapitału, samego budynku… Budynek… Rozpatrujmy sytuację w jednym roku. Za budynek firma zapłaci… należąca do niego firma zapłaci 1000$ za rok. Za wynajem budynku. Zaznaczmy wyraźnie, że to czynsz lub dzierżawa. Czynsz za budynek da mu więc 1000$. Co do ziemi… Za ziemię facet także dostanie pieniądze, jeszcze 1000$. Jest też jego wynagrodzenie, czyli opłata za pracę. Tak to można widzieć. Firma wynajmuje… jego czas i energię. Za to także dostaje 1000$ rocznie. Powiedziałem „miesięcznie”? Chodziło o rok. On dostaje więc 1000$ czynszu za budynek, 1000$ za grunt i 1000$ swojego wynagrodzenia, oraz zysk… który płynie z firmy, bo przecież facet jest jej właścicielem. Można to nazwać rekompensatą za jego przedsiębiorczość. Zatem… jeśli spojrzymy tylko na tę część, na te dwie linie, gospodarstwo domowe, czyli on, zapewnia firmie czynniki produkcji, by zakład wytwarzał przydatne rzeczy. Produkował towary, świadczył usługi. A ponieważ firma będzie to robić, gospodarstwo domowe przetrwa. On potrzebuje mieszkania i żywności. Powiedzmy, że jego praca i ziemia… On pracuje w firmie, ma ziemię itd., więc może wytwarzać trochę żywności. Firma sprzedaje… sprzedaje mu towary i usługi. Firma sprzedaje mu towary i usługi, a w szczególności żywność. I wynajmuje nieruchomość. Jak widzicie, układa się to kołowo. Facet wynajmuje własną nieruchomość, ale to prosty przykład. Już przy jednej osobie lub firmie więcej sytuacja się skomplikuje. Koleś dostaje więc żywność i lokum, a w zamian za to wszystko zapłaci firmie. W zamian za to będzie płacił firmie. Będzie płacił firmie. Zdaje sobie sprawę, że nie ma dużego rynku. Sam jest rynkiem. Ale powiedzmy, że za żywność… postanawia płacić 2300$. Tyle rocznie za żywność. A za korzystanie z budynku, który wynajmuje firma, płaci, powiedzmy, 1200$. Taki czynsz. Można to różnie interpretować. Np. z perspektywy gospodarstwa domowego. Jakie są całkowite wydatki? Całkowite wydatki zamykają się w kwocie 3500$. Zatem suma… napiszę to innym kolorem. To są całkowite… całkowite wydatki gospodarstwa domowego, a jaki jest całkowity dochód? Facet dostaje po 1000$ za budynek i ziemię, 1000$ wynagrodzenia i ma jeszcze zysk z firmy. Nie znając zysku, nie podawajmy całkowitego dochodu. Zapiszę to tutaj. Całkowity… całkowity dochód. Poznamy jego wartość, gdy obliczymy, jaki zysk przynosi firma. Teraz - z perspektywy firmy. Jaki jest przychód całkowity? Przychód całkowity firmy. Przychód całkowity… On, tj. firma dostaje 2300$ za żywność, plus 1200$ czynszu, co rocznie daje 3500$ przychodu całkowitego. Wszystko w skali roku. Chyba parę razy powiedziałem „miesiąc”, ale ma być rok. Firma dostaje 3500$ rocznie, a jakie ma wydatki? Cóż, firma musi… Tu będą jej wydatki. Myślmy o zysku ekonomicznym: o tym, ile pieniędzy wychodzi z tego przedsiębiorstwa. Zatem wydatki… Na budynek… Za budynek firma musi zapłacić 1000$. Za ziemię firma musi zapłacić 1000$. I za pracę… za pracę również musi zapłacić 1000$, a to, co zostaje, stanowi zysk. Zakładamy, że nie ma podatków. To jest zysk dla właścicieli. 3500$ minus 3000$ daje nam 500$ zysku. Zysk ten trafi do właściciela firmy, a tak się składa, że to ten facet. Zysk wynosi więc 500$, a jego dochód całkowity to 3500$… 3500. Dobrze, jeśli dochód jest choć taki, bo facet tyle wydaje miesięcznie. Rozrysowałem to wszystko, by wam pokazać kolisty przepływ towarów i usług. Tu mamy towary i usługi. Pokażę… Towary i usługi. Towary i usługi. Firma zapewnia gospodarstwu domowemu towary i usługi, a ono zapewnia firmie czynniki produkcji. Spytacie, czy inne firmy nie zapewniają czynników produkcji. Tak, mogłyby - gdyby tu były. W gruncie rzeczy firmy są czyjąś własnością. Dostają czynniki produkcji od gospodarstw lub do nich należą. Można więc powiedzieć, że, ostatecznie, to gospodarstwa domowe dają firmom czynniki produkcji. Czynniki… czynniki produkcji. A w zamian za czynniki produkcji… gospodarstwa domowe dostają od firm dochód, w postaci opłaty za wynajem różnych czynników produkcji. W zamian za towary i usługi, gospodarstwa domowe dokonują wydatków, które również mogą zostać uznane za przychód firmy. Jako ekonomiści obserwujący sytuację… Skoro skupiamy się na wyspie, to on byłby wyspiarskim ekonomistą. Pytalibyście: „Jak zmierzyć… jak zmierzyć całkowitą wartość produkcji mojego kraju?”. Nazwalibyśmy to produktem krajowym brutto. Jak byśmy go zmierzyli? Licząc tylko wydatki całkowite? Czy raczej wydatki całkowite i dochód całkowity? A może to i jeszcze przychód? Wtedy policzylibyście to trzykrotnie. Przychód całkowity, wydatki i dochód łącznie dają 3500$. Policzylibyście potrójnie. Wystarczyłoby zmierzyć jedną z tych rzeczy. Moglibyście powiedzieć, że wasz PKB, produkt krajowy brutto, to wydatki całkowite gospodarstw domowych. Wynosi 3500$. Albo że PKB to dochód całkowity gospodarstw domowych, czyli też 3500$. Przychód całkowity równa się wydatkom całkowitym. Rozpatrzyliśmy sztuczny przypadek wyspy z jednym człowiekiem, który wynajmuje własną pracę, wykorzystując firmę jako rodzaj nośnika. Konsumuje własną pracę. Wynajmuje dom od firmy, której wynajął swój dom. To jest bardzo kolisty model. Mam nadzieję, że już rozumiecie, jak krążą zasoby.