Wydatki rządu i model IS-LM

Pomyślmy, co się stanie z krzywą IS, gdy wydatki rządowe… wydatki rządowe wzrosną. Najpierw wykreślmy krzyż keynesowski. Na osi pionowej, tutaj, mamy globalne wydatki. A na osi poziomej, tu, zaznaczymy globalny dochód. To dwa podejścia do PKB. Interesują nas wszystkie punkty, gdy gospodarka jest w stanie równowagi: dochód równy wydatkom. Stąd krzywa o nachyleniu 45 stopni. To wszystkie punkty, w których dochód równa się wydatkom. Gospodarka jest w równowadze. W równowadze. Pomyślmy też o zaplanowanych wydatkach. Zaplanowane wydatki… robiliśmy to już wiele razy… są równe globalnym wydatkom konsumentów, a to funkcja… dochodu pomniejszonego o podatki. Czyli funkcja dochodu rozporządzalnego. To nie jest „C razy Y minus T’’; my mówimy, że C jest funkcją Y minus T. Tak można podejść do funkcji konsumpcji. Teraz założymy, że jest liniowa, ale nie musi taka być. Może być krzywą. Mamy też nasze zaplanowane inwestycje… plus zaplanowane inwestycje… które… zakładamy, że nasze realne stopy procentowe teraz są stałe. Zaplanowane inwestycje plus wydatki rządowe… plus wydatki rządowe. Możemy nawet dorzucić eksport netto, zakładając, że gospodarka jest otwarta. Ta krzywa, nasze zaplanowane inwestycje… powtarzamy wiadomości o krzyżu keynesowskim… Może wyglądać tak. Taki wykres. I dochodzimy do poziomu równowagi PKB. Możemy też wykorzystać tę informację… będąc tu, przy stopie procentowej r1… aby zaznaczyć przynajmniej jeden punkt na wykresie IS. Wyznaczmy co najmniej jeden punkt na krzywej IS. Mam nadzieję, że rozumiecie ten kształt. A potem zastanowimy się, jak tę krzywą przesunąć. Tu mamy realne stopy procentowe. Próbujemy je odnieść do globalnego PKB. Wykazaliśmy, że kiedy realne stopy procentowe mają wartość r1… jeśli tu mamy r1… Jeśli realne stopy procentowe mają wartość r1, to wiemy, że globalny poziom produkcji lub dochodu znajduje się w tym punkcie. Rzutując to na oś poziomą, widzimy tę wartość. Przy realnych stopach procentowych r1 – to nasza produkcja. Mamy więc punkt na krzywej IS. Możemy wykreślić całą krzywą IS, która będzie wyglądała… będzie wyglądała mniej więcej tak. To jest nasza krzywa IS. Moglibyśmy to robić dalej, dla różnych wartości realnych stóp procentowych. Moglibyśmy zaznaczać kolejne punkty na krzywej IS. Myślimy o tym tak: jeśli realne stopy procentowe wzrosną, to wartość tego wyrażenia zmaleje. A wtedy to przesunie się w dół i PKB będzie mniejszy. Gdy krzywa się przesunie, to poziom równowagi PKB będzie np. tutaj. Przy wyższej realnej stopie procentowej dochód globalny będzie niższy. Tak się wykreśla krzywą IS. Kiedy już mamy to wszystko z głowy, pomyślmy, co będzie, gdy wydatki rządowe wzrosną. Cóż, jeśli wydatki rządowe wzrosną, jeśli to tutaj pójdzie w górę, to wzrosną także nasze zaplanowane wydatki. Zatem zmiana wydatków rządowych, G, spowoduje przesunięcie krzywej w górę. Narysuję to trochę staranniej. Ta krzywa przesunie się w górę i uzyskamy nowy poziom dochodu albo poziom równowagi realnego PKB. A ta ilość, delta Y, czyli ta ilość, tutaj… będzie równa mnożnikowi. Mnożnik to 1 minus krańcowa skłonność do konsumpcji razy zmiana wydatków rządowych. Teraz się tym nie przejmujmy, powtarzamy wiadomości. Wszystko prowadzi do stwierdzenia: „Przy założeniu, że r1 się nie zmieniło, ale wzrosły wydatki rządowe, to PKB przesunęło się o tę wartość w górę”. Wzrost wydatków rządowych w punkcie r1 podniósł krzywą o tę wartość. O tę wartość. I to jest prawdą dla każdej realnej stopy procentowej na krzywej IS. Ogólnie, jeśli zwiększacie wydatki rządowe, a nie zmieniacie całej reszty, to krzywa IS przesunie się w prawo. Gdybyście zmniejszyli wydatki rządowe, krzywa IS poszłaby w lewo. Mając takie narzędzia, możemy rozważać, jak zmiana wydatków rządowych przemieści nasz punkt równowagi w modelu IS-LM. Zróbmy to. Zatem, jeszcze raz: realne stopy procentowe. Tu mamy globalny dochód albo realny PKB, a to jest nasza krzywa IS. Krzywa IS wygląda mniej więcej tak. A nasza krzywa LM… zrobię ją na fioletowo. Nasza krzywa LM będzie wyglądać jakoś tak. Zatem, przy wzroście wydatków rządowych, jak widzieliśmy, krzywa IS przesuwa się w prawo. W prawo. Narysuję to tym samym kolorem. Krzywa przesuwa się w prawo. I może wyglądać jakoś tak. Gdyby nasza realna stopa procentowa była na starym poziomie równowagi, a dochód równowagi byłby tutaj, to z powodu wzrostu wydatków rządowych nasz nowy poziom równowagi PKB staje się wyższy. Nowa stopa procentowa w stanie równowagi także wzrasta. Dzieje się to z powodu przesunięcia krzywej IS. Może powiecie: „Skupiasz się na krzywej IS, ale czy wzrost wydatków rządowych wpływa na krzywą LM? Czy zmiana polityki fiskalnej wywiera wpływ na krzywą LM?”. Nie mówimy o dodrukowywaniu pieniędzy, ale o zwiększeniu wydatków rządu. Pamiętajcie, krzywa LM jest kształtowana przez preferencje płynności. Przy różnych poziomach PKB, ile ludzie chcą trzymać pieniędzy i jakie trzeba im dać oprocentowanie, by rozstali się z tymi pieniędzmi? I ile procent płaciliby za dostęp do pieniędzy przy różnym PKB. To nie zależy od wydatków rządowych, ale wpływa na podaż pieniędzy, ilość pieniędzy na rynku i ogólny poziom cen. Można pytać: „Czy wydatki rządowe długoterminowo nie wpływają na ceny?”. Gdy utrzymamy wiele czynników na stałym poziomie, krótkookresowo, głównie ceny, to polityka fiskalna nie zmieni krzywej LM. Polityka pieniężna by mogła. Część dotycząca podaży pieniędzy. I preferencje płynności. Ale sama polityka rządu, sama polityka fiskalna tego nie zmieni. W tym modelu staram się nie komplikować spraw. Gdy wydatki rządowe rosną, gdy G rośnie, to krzywa IS przesuwa się w prawo. A wzrost realnych stóp procentowych w tym modelu skutkuje wzrostem realnego PKB.