Sztuka asyryjska: Wprowadzenie

Imperium asyryjskie rządziło Mezopotamią i całym Bliskim Wschodem przez pierwszą połowę pierwszego tysiąclecia pod przywództwem kolejnych niezwykle ambitnych i wojowniczych królów. Społeczeństwo asyryjskie miało całkowicie wojskowy charakter, a wszyscy mężczyźni musieli być nieustannie gotowi do służby w armii. Również instytucje państwowe były kontrolowane przez wojsko.

Trzeba przyznać, że kultura asyryjska była wyjątkowo brutalna. Asyryjczycy rzadko wyruszali w pole. Woleli terroryzować pokonanych przeciwników, torturując, gwałcąc, ścinając głowy, obdzierając ze skóry i wystawiając potem ich ciała na widok publiczny. Palili domy, posypywali solą pola i wycinali sady.

W wyniku zaciętych, zwycięskich kampanii wojennych Asyryjczycy weszli w posiadanie ogromnych zasobów z całego Bliskiego Wschodu, co uczyniło ich władców niezmiernie bogatymi. Pałace budowano na zupełnie nową skalę jeśli chodzi o rozmiary i przepych; w jednym z współczesnych tekstów możemy znaleźć opis inauguracji pałacu Kalhu, zbudowanego przez Aszurnasirpala II (rządził on na początku IX wieku), na którą przybyło prawie 70 000 gości.

Część z tych bogactw została przeznaczona na wybudowanie gigantycznych, luksusowych pałaców porozrzucanych po całym regionie. Pomieszczenia pałacowe, w których przyjmowano gości, wyłożone były ogromnymi płaskorzeźbami z wapienia przedstawiającymi piękne i przerażające obrazy potęgi oraz bogactwa asyryjskich królów. To jedne z najpiękniejszych i najbardziej fascynujących dzieł sztuki na całym starożytnym Bliskim Wschodzie.

Ten niemy film (copyright 2015 by Learning Sites, Inc. and via The Metropolitan Museum of Art) przedstawia rekonstrukcję Pałacu Północno-Zachodniego króla Aszurnasirpala II w Nimrud (w pobliżu dzisiejszego Mosulu w północnym Iraku) - tak jak mógł wyglądać w czasie jego panowania w IX w. p. n.e. W filmie przemieszczamy się po pałacu od zewnętrznego dziedzińca aż do sali tronowej i dalej, do bardziej prywatnych pomieszczeń, być może używanych do celów rytualnych. Według doniesień medialnych w marcu 2015 to ważne stanowisko archeologiczne zostało zniszczone za pomocą buldożerów przez bojowników okupujących duże obszary Syrii i Iraku.

Aszurbanipal, podobnie jak pozostali asyryjscy królowie, udekorował wystawione na publiczny widok mury swojego pałacu płaskorzeźbami ukazującymi jego bohaterskie czyny, odwagę, siłę i zręczność. Jedna z nich przedstawia króla podczas polowania na lwy. Widzimy na niej, jak król ze spokojem celuje w zwierzę znajdujące się przed jego rozpędzonym rydwanem, podczas gdy jego pomocnik odpiera atak innego lwa atakującego z tyłu.

Jednym z dokonań, z których Aszurbanipal był szczególnie dumny było całkowite zniszczenie Susy, miasta nad Morzem Śródziemnym.

Na prezentowanym reliefie widzimy wojska Aszurbanipala niszczące mury Suzy za pomocą kilofów i młotów, na tle płomieni szalejących nad miastem.

W Pałacu Centralnym w Nimrud nowoasyryjski król Tiglat-Pileser III umieścił płaskorzeźby ukazujące jego zwycięstwa i czyny, w tym bardzo szczegółowo oblężenie miasta.

Scena ta pokazuje żołnierza, który olbrzymią tarczą osłania dwóch łuczników biorących na cel wroga. W tle widzimy trzy różne drzewa oraz wzburzoną rzekę, co pozwala umiejscowić tę scenę w okolicach Tygrysu i Eufratu.

Tekst: dr Senta German