Główna zawartość
Sztuka basenu Morza Śródziemnego w starożytności
Kurs: Sztuka basenu Morza Śródziemnego w starożytności > Rozdział 3
Lekcja 4: PtolemeuszeEgipskie portrety mumiowe
Portret ukazuje wygląd konkretnej osoby. W starożytnej sztuce egipskiej nie spotykamy zbyt wielu takich przedstawień. By zidentyfikować, kim jest postać na wizerunku, musimy zwykle zadowolić się podpisem zawierającym jej imię i tytuły. Portrety były natomiast niezwykle ważne w sztuce rzymskiej, umieszczano je na nagrobkach dla upamiętnienia członków rodziny.
Ten rodzaj portretu pojawił się w Egipcie w pierwszym stuleciu naszej ery i nie tracił popularności przez kolejne dwieście lat. Wizerunki takie umieszczano na sarkofagu kartonażowym na wysokości głowy zmarłego lub starannie przymocowywano do bandaży mumii. Były malowane na drewnie mniej więcej w rzeczywistej skali. Niektóre mumie można datować na podstawie ukazanego na portretach stylu uczesania, biżuterii i stroju, a także zidentyfikować członków rodziny dzięki fizycznemu podobieństwu.
Realizm tych portretów był często poddawany w wątpliwość. Do porównania przypuszczalnych rysów twarzy mumii z ich namalowanymi wizerunkami wykorzystane zostały techniki używane w chirurgii plastycznej. Okazało się, że portrety rzeczywiście ukazywały, jak pochowane osoby wyglądały za życia, choć pojawiały się też elementy artystycznej swobody: mumia Artimedora okazała się na przykład znacznie bardziej korpulentna, niż można by sądzić po portrecie.
Portret mumiowy mężczyzny
Niestety większość przetrwałych portretów mumiowych zostało oddzielonych od mumii, do których były pierwotnie dołączone. Z tego powodu rzadko znamy tożsamość przedstawionych na nich osób.
Osobą przedstawioną na tym portrecie, wykonanym techniką enkaustyczną na lipowej desce, jest mężczyzna, prawdopodobnie pięćdziesięcio-, sześćdziesięcioletni, o niezwykle rzymskich rysach. Ubrany jest w tunikę z fioletowym paskiem (clavus) oraz gruby, pofałdowany płaszcz. Włosy ma zaczesane do przodu i przycięte w stylu dworskich portretów z okresu panowania Trajana (w latach 98-117). Koloru różowego użyto, aby podkreślić nos i usta, a ciemnego brązu - do cieniowania i namalowania konturów twarzy. Sportretowany mężczyzna sprawia wrażenie osoby w wieku dojrzałym, surowej i posiadającej władzę. Cechy te były bardzo istotne w Rzymie i są tutaj zaprezentowane w charakterystyczny rzymski sposób.
Portret mumiowy kobiety
Ten portret został namalowany techniką enkaustyczną na lipowej desce. Przedstawiona kobieta ubrana jest we fiołkową tunikę oraz płaszcz o ciemniejszym odcieniu. W uszach ma złote okrągłe kolczyki, a na szyi — złoty naszyjnik z wisiorkiem w kształcie półksiężyca z zaokrąglonymi końcówkami. Włosy ma splecione w kok z tyłu głowy z kędziorkami wokół czoła i skroni. Jej fryzura, strój i biżuteria wskazują na to, że zmarła podczas panowania cesarza rzymskiego Nerona (lata 54-68). Mówi się, że estetyczna jakość tego portretu jest wyższa niż portretu mężczyzny.
Dodatkowe źródła (w języku angielskim):
S. Walker i M. Bierbrier, Twarze starożytnych: Portret mumiowy mężczyzny (Ancient faces: Mummy portrait of a man) (Londyn, The British Museum Press, 1997).
© Rada Powiernicza Muzeum Brytyjskiego
Chcesz dołączyć do dyskusji?
Na razie brak głosów w dyskusji