Rzym w czasach cesarzy — animacja — film z polskimi napisami

(pianino) - [Steven] Jestem dziś z dr Bernie'm Frischerem, twórcą Rome Reborn. To piękny dzień, a my przelatujemy nisko nad rzeką Tyber. - [Bernie] To Rzym w roku 320 n.e. Ten wielki plac to tak zwany Circus Flaminius, za nim widać teatr, Teatr Marcellusa, a po lewej stronie jest Kapitol. - [Steven] Teraz zbliżamy się do dużego stadionu, miejsca na sportowe wydarzenia. - [Bernie] To Circus Maximus, używany między innymi do wyścigów rydwanów, jak również do parad, na przykład triumfu. Mógł pomieścić, jak sądzimy, 250 000 ludzi. Był to dość duży kompleks. - [Steven] W środku znajduje się wyspa, wokół których ścigały się rydwany. Możesz zauważyć pośrodku niej wielki obelisk. - [Bernie] To jeden z dwóch pierwszych bardzo wysokich obelisków przywiezionych z Egiptu do Rzymu przez pierwszego cesarza - Oktawiana Augusta. Dla Egipcjan były symbolem, o czym też wiedzieli Rzymianie, promień słońca, a Rzymianie uznali, że pasują one do Cyrku, ponieważ w samym Cyrku znajdowała się świątynia boga słońca. - [Steven] Ta świątynia słońca jest umieszczona bezpośrednio po drugiej stronie placu cesarskiegoi i już w lewo za stadionem jest pałac. - [Bernie] Wielki Pałac Cesarski. Na końcu Circus Maximus znajduje się łuk triumfalny. Wiemy, że został poświęcony cesarzowi Tytusowi i celebrował jego zwycięstwo nad prowincją Judeą. Powodem, dla którego jest tu łuk triumfalny Tytusa jest to, że parada znana jako triumf przechodziła przez Circus Maximus i przez cały czas triumf przechodził obok świątyń, łuków triumfalnych i innych zabytków. - [Steven] I na równi z łukiem Tytusa, w oddali widzimy jeden z kompleksów Wielkich Term starożytnego Rzymu. - [Bernie]To Termy Karakalli. Teraz patrzymy na wzgórze Celius, widać też Akwedukt Klaudiusza w dolinie pomiędzy Celiusem i Palatynem po naszej lewej, widać też smugę dymu wznoszącą się z kompleksu term cesarskich na wzgórzu Palatyn. Po naszej prawej stronie mijamy wielki kompleks, ogród w środku którego znajduje się świątynia, i jest to świątynia Boskiego Klaudiusza. Klaudiusz stał się bogiem po swojej śmierci, a Neron przyłączył ten kawałek ziemi do Złotego Domu, który obejmował 120 akrów. - [Steven] Fascynuje mnie to, że tak wiele ze starożytnej architektury, którą kojarzę z Rzymem w okręgu Koloseum to tak naprawdę reakcja przeciwko Neronowi, reakcja przeciwko jego ekscesom. - [Bernie] Gdziekolwiek spojrzeć, egoistycznie wywłaszczona ziemia publiczna pod rządami Nerona jest zwrócona z powrotem społeczeństwu, z czego te było bardzo zadowolone. Wszystko to są obiekty publiczne, pomyślmy o Koloseum, ten dym wydobywający się zza niego to łaźnie, Termy Trajana. Są one otwarte dla ogółu społeczeństwa. Przed nimi znajduje się mniejszy kompleks łaźni, Termy Tytusa. - [Steven] Lecimy teraz tuż nad Łukiem Konstantyna, kolejnym charakterystycznym obiektem, który przetrwał do czasów współczesnych. - [Bernie] Tak, to kolejny łuk triumfalny. Przed nim widać ten stożek, to Meta Sudana, wielka fontanna, a na prawo znajduje się amfiteatr Flawiuszów, znany również jako Koloseum. Można tu zauważyć, dlaczego nzostał nazwany Koloseum w średniowieczu, a nie w starożytności. Z powodu tego ogromnego, wysokiego na 35 metrów, posągu z brązu, który przedstawia boga słońca. Oryginalnie był to posąg Nerona. Po jego śmierci, Wespazjan kazał zdjąć głowę i przekształcił go w posąg boga słońca. Za nim widzimy drugi łuk Tytusa na terenie miasta. - [Steven] A na prawo od niego Bazylika Maksencjusza I Konstantyna. - [Bernie]Tak. - [Steven] Wszystkie te struktury przetrwały. A teraz skręcamy w lewo, na szczycie wzgórza wznosi się pałac, widzimy go od tyłu. - [Bernie]Tak, jest to pałac na szczycie Palatynu. Ponieważ mieszkali tam cesarze, słowo pałac stało się synonimem miejsca, gdzie mieszka przywódca. Odwracamy się teraz od pałacu i spoglądamy w stronę Forum Romanum. - [Steven] W starożytności Forum było miejscem krasomówstwa, miejscem dla rządu. - [Bernie] W republice, tak. Było to miejsce spotkań Zgromadzenia, jak i Senatu. Senat miał swój własny budynek, ale ludzie zbierali się przed listą mówców lub platformą by słuchać, jak ich przywódcy tłumaczą politykę, proponują akty prawne i debatują między sobą, w czasie gdy kandydowali na urzędy publiczne. - [Steven] Zdaje się, że przelatujemy przez dym Świątyni Westy. - [Bernie] Świątynia Westy, znana ze swojego wiecznego płomienia, a dalej jest potrójny łuk Augusta, upamiętniający przywrócenie przez Partów standardów militarnych we współczesnym Iranie. Ciekawe, że jeśli spojrzymy teraz na rostrę, platformę mówcy tuż przed nami, to jest to rostra z późnego antyku, z końca trzeciego wieku naszej ery. - [Steven] Ale możemy zobaczyć oryginał tylko trochę dalej. - [Bernie] Tak, idąc dalej Forum, na jego końcu jest kolejna rostra, Rostra Augusta, oryginalnie zbudowana przez Juliusza Cezara. - [Steven] I pomiędzy rostrami znajduje się piękny posąg jeźdźca. - [Bernie] Przedstawiała ona cesarza Septymiusza Sewera z początku III w n.e., i wiemy, że znajdował się w tym miejscu zarówno z odkrytych pozostałości podstawy, ale także z monet, które go przedstawiają. - [Steven] Jesteśmy otoczeni przez budynki publiczne i przez świątynie. - [Bernie] Po prawej stronie widzimy Świątynię Kastora i Polluksa. Na wprost nas jest Świątynia Boskiego Juliusza. Jeśliby przyjrzeć się jej z bliska, można zobaczyć posąg w środku. Wiemy o nim z monety, która go przedstawia. Cezar został pokazany jako augur, kapłan. Na górze w frontonie świątyni widać gwiazdę. Symbolizuje ona kometę, która była widziana na niebie nad Rzymem latem po zabójstwie Cezara. - [Steven] Jesteśmy otoczeni przez kolumny, były to kolumny honorowe. - [Bernie] Tak, przed sądem znanym jako Bazylika Julia. Dzięki Pliniuszowi wiemy, że przedstawianie człowieka na górze kolumny czyniło z niego boga, albo kogoś do boga podobnego. To, co widzimy teraz przed nami, to jeden z dwóch reliefów Trajana, i co ciekawe w tle przedstawia Forum Romanum za czasów panowania cesarzy Trajana i Hadriana. Wielu ludzi jest zaskoczonych, widząc je tutaj, na Forum. Tam właśnie zostały znalezione pod koniec XIX wieku. - [Steven] Ale teraz są w Senacie. - [Bernie] Zostały tam przeniesione w XX wieku, by chronić je przed czynnikami atmosferycznymi. - [Steven] Kiedy pójdziesz do Senatu, żeby je zobaczyć, nie dostrzeżesz ani tego niebieskiego, ani żółtego, ani zielonego koloru. Prawie wszystkie rzymskie rzeźby były pomalowane. - [Bernie] To jeden z wielkich przełomów ostatnich dziesięciu lat, opracowanie szeregu nieinwazyjnych technik wykrywania koloru, nawet małych śladów pigmentu pozostawionych na wierzchu białego marmuru. Teraz widzimy tak zwaną Kolumnę Fokasa. Nazywa się tak, ponieważ gdy wykopano ją na początku XIX wieku, znaleziono na niej inskrypcję dla bizantyjskiego cesarza Fokasa. Ale uważą się, że inskrypcja Fokasa została umieszczona na starszej inskrypcji dla tetrarchy Dioklecjana. I dlatego to jego przedstawia posąg na szczycie kolumny. - [Steven] Patrzymy teraz na jedno ze wzgórz - Kapitol - [Bernie] Na szczycie znajduje się Tabularium, czyli archiwum państwowe, widać je w tle. Przed nim stoją trzy świątynie. Po lewej stronie Świątynia Saturna, w centrum Świątynia Wespazjana i Tytusa, czczonych jako bogów po ich śmierci, a na prawo Świątynia Konkordii, która celebrowała harmonię między klasami społecznymi w Rzymie, a w czasie trwania Cesarstwa symbolizowała harmonię między rodziną cesarską i rzymskim senatem. Mijamy teraz rostrę Augusta, a po prawej stronie znajduje się łuk Septymiusza Sewera. Odcisnął on bardzo duży ślad na Forum. - [Steven] Jego łuk nawet dzisiaj bardzo przyćmiewa Forum. - [Bernie] Tak, jest bardzo dobrze zachowany. - [Steven] Przejdźmy teraz do forów cesarskich. W przeciwieństwie do Forum Romanum, są to fora zbudowane przez różnych cesarzy dla uczczenia własnych rządów. - [Bernie]Fora to liczba mnoga forum, stąd Forum Romanum i fora cesarskie. Począwszy od czasów Juliusza Cezara uznano, że stare Forum Romanum jest zbyt zatłoczone. Gdybyś był cesarzem i chciałbyś uczcić swojego ulubionego boga, albo ewentualnie mieć swoją świątynie po twojej śmierci, musiałbyś zbudować nową przestrzeń publiczną. A jak zrobisz to lepiej niż przylegając do starego Forum Romanum? Tak więc Forum Juliusza Cezara, nad którym teraz jesteśmy, wykorzystuje tylną część Senatu jako części i działki nowego Forum Cezara, Forum Juliusza Cezara, które na końcu głównej osi jest zdominowane przez Świątynię Wenus Genetrix, jego ulubionej bogini. Inni cesarze podążyli jego śladem, tak więc po drugiej stronie drogi widzimy Forum Augusta, zdominowane przez świątynię jego ulubionego boga - Marsa, boga wojny. - [Steven] Ta świątynia jest otoczona przez dwa pólokręgi. - [Bernie] Tak, w tych półokręgach były nisze, a w nich posągi kilku ważnych postaci historycznych Rzymu, a także juliańscy przodkowie Augusta aż do Eneasza. - [Steven] Widać też inne fora cesarskie, mocno poupychane, zwłaszcza Transitorium. - [Bernie] Tak, Forum Transitorium jest również nazywane Forum Nerwy. W zasadzie to tylko pomnik, zabytek Argulatum, ulicy, która biegnie przy budynku Senatu ku Forum Romanum, a potem w innym kierunku na wschodzie aż do subury, rzymskiej dzielnicy biedoty wypełnionej kamienicami, w których mieszkało mnóstwo ludzi. - [Steven] I choć Transitorium można nazwać upchanym, to nikt tak nie powie o Forum Trajana. - [Bernie] Nie, ostatnie z forów cesarskich, Forum Trajana, jest jak do tej pory największe, jest też dość dobrze zachowane, a na końcu jest Świątynia Boskiego Trajana, zbudowana po śmierci Trajana, ale tak naprawdę zaczął ją budować kiedy jeszcze żył, tak więc przed świątynią jest Kolumna Trajana, która upamiętnia jego dwa zwycięstwa nad Dakami, ludźmi z dzisiejszej Rumunii. Kolumna znajduje się pomiędzy dwoma bibliotekami. Przed nimi znajduje się większy budynek - Bazylika Ulpia, która prawdopodobnie pełniło rolę sądu i miał kilka innych zastosowań. Była to duża, wielofunkcyjna przestrzeń. - [Steven] Właśnie widać jeden z najbardziej znanych zachowanych do dziś rzymskich zabytków, Panteon. - [Bernie] Teraz lecimy w strone północnej części Pola Marsowego, wypełnionego pomnikami, świątyniami, ustrinai, miejscami, gdzie były skremowane ciała cesarzy, kolumnami, takimi jak Kolumna Marka Aureliusza. - [Steven] Pierwszy rzymski cesarz zbudował sam sobie własne mauzoleum, Mauzoleum Augusta. - [Bernie] To ta okrągła struktura w północnej części Pola Marsowego. - [Steven] Teraz się trochę pokręcimy, i mamy wspaniały widok na Panteon. - [Bernie] Widzimy teraz cały Panteon, mamy tu hipotetyczny łuk, który prawdopodobnie znajdował się na przodzie Panteonu, po jego lewej stronie było najbardziej prestiżowe targowisko w Rzymie - Saepta Julia, a obok niego wielka egipska świątynia bogini Izydy, widać też dwa obeliski. - [Steven] Więc to, co widzimy to miasto pełne pomników rzymskich władców. Pomników upamiętniających ich dokonania, ich wojskowe zwycięstwa, bogactwa, które przywieźli do miasta. - [Bernie] Tak, ale gdy obrócimy się i wrócimy na południe, do południowej części Pola Marcowego widzimy, że cesarze nie byli jedynie samolubni, ale stworzyli też wiele obiektów publicznych i tym samym budowali swoją popularność, więc właśnie lecieliśmy przez rozrywkową część miasta Rzymu. - [Steven] Kiedy będziesz teraz zwiedzać Rzym, miasto tak nawarstwione historią, to czasami trudno jest odtworzyć w swoim umyśle jak te starożytne zabytki pasują do siebie. To odtworzenie dostarcza tak bogatych szczegółów że pozwala nam widzieć miasto dosłownie jakbyśmy cofnęli się do IV wieku. - [Bernie] Polega to na tym, by zebrać wszystkie monografie i badania o poszczególnych zabytkach i spleść je razem w coś, co daje nam syntetyczne spojrzenie na całe miasto. W przeszłości byliśmy w stanie badać tylko Panteon albo Forum Romanum, co mogło zająć dziesiątki lat życia. Teraz dzięki tej nowej technologii 3D w bardzo krótkim czasie, powiedziałbym nawet, że w ciągu jednego dnia, przeciętny człowiek może wiedzieć się więcej o starożytnym mieście niż ktoś z doktoratem z archeologii rzymskiej pięć czy dziesięć lat temu. (pianino)