Starożytny Bliski Wschód: wprowadzenie

​The Euphrates River in 2005

Mezopotamia, obszar między rzekami Eufrat i Tygrys (we współczesnym Iraku), jest często określany jako kolebka cywilizacji, bo tu po raz pierwszy pojawiły się miasta. Historia Mezopotamii jest jednak nierozerwalnie związana z większym regionem, na który dziś składają się Egipt, Iran, Syria, Jordania, Izrael, Liban, państwa Zatoki Perskiej i Turcja. Często nazywamy ten region Bliskim lub Środkowym Wschodem.

Skąd taka nazwa? Blisko czego leży ten Wschód? It is the proximity of these countries to the West (to Europe) that led this area to be termed "the near east." Ancient Near Eastern Art has long been part of the history of Western art, but history didn't have to be written this way. It is largely because of the West's interests in the Biblical "Holy Land" that ancient Near Eastern materials have been regarded as part of the Western canon of the history of art.

Zainteresowanie odnalezieniem miast wymienionych w Biblii (takich jak Niniwa i Babilon) zainspirowało w XIX wieku angielskie i francuskie ekspedycje archeologiczne na Bliski Wschód. Miejsca te zostały odkryte, a ich wykopaliska ukazały światu utraconą sztukę.

Sztuka starożytnego Bliskiego Wschodu jest nadal popularna. W 2007 r. rzeźba wapienna Guennol Lioness o wysokości 2,25 cala z początku trzeciego tysiąclecia została sprzedana za 57,2 miliona dolarów, co było drugą najwyższą ceną za dzieło rzeźbiarskie sprzedane w tym okresie.

Historia Bliskiego Wschodu jest skomplikowana, imiona władców i nazwy miejsc często wydają się nie do przeczytania, wymówienia czy przeliterowania. Dziś ta część świata znajduje się daleko od kultury Zachodu, a polityczne napięcia w regionie utrudniają porozumienie. Jeśli jednak poznasz trochę kontekst geograficzny i historyczny, sztuka wschodnia odkryje przed tobą swe wyjątkowe kameralne piękno, i fascynującą złożoność.

Mezopotamia pozostaje obszarem geograficznych kontrastów - rozległe pustynie otoczone przez chropowate pasma górskie, z rozrzuconymi tu i ówdzie bujnymi oazami. Na tym tle płyną potężne rzeki, istniał bogaty system nawadniający, który prowadził wodę z rzek - szczególnie w południowej Mezopotamii, gdzie najwcześniej powstawały ośrodki miejskie.

W regionie brakuje drewna i kamienia budowlanego oraz metali szlachetnych. Dawniej Mezopotamia kupowała te pożądane towary za płody rolne. Systemy nawadniające budowane na wielka skalę i robotników potrzebnych do pracy na roli zapewniała władza centralna.

To co odróżnia Mezopotamię i daje jej specjalne miejsce w historii zachodniej kultury to bardzo wczesne rozwinięcie władzy centralnej panującej nad duża populacją mieszkającą w ośrodkach miejskich. Tutaj, po raz pierwszy w historii świata, dzięki zapasom żywności i rozwiniętej klasie urzędniczej, rzemieślnicy i artyści mogli wyspecjalizować się w swoim fachu.

Tekst: dr Senta German