Rebeka i Eleazar przy studni, Wiedeńska Genesis

Nie jest trudno znaleźć inspirujące cytaty o trudnościach, jakim musimy podołać oraz korzyściach, jakie nas spotkają jeśli zdecydujemy się na zmianę w życiu. Zawsze znajdzie się coś znanego, co chcielibyśmy zatrzymać oraz coś nowego, co chcielibyśmy wypróbować. Zmiany są trudne.

Sztuki wizualne przeszły wiele zmian od czasów prehistorycznych do współczesności. W starożytnej Europie artyści i patroni kochali realistyczne szczegóły i wiarygodność. Średniowiecznych malarze oraz ich patroni woleli symbolikę i abstrakcję.

Autor Vienna Genesis utknął między tymi dwoma systemami artystycznej wartości. Artysta ten najprawdopodobniej pracował w Syrii lub Konstantynopolu na początku VI wieku i zapewnię nie zdawał sobie sprawy, iż jego praca stanie się najstarszą ilustrowaną Biblią (w to dobrym stanie) i wspaniałym przykładem artysty w trakcie zmiany stylu. Vienna Genesis to fragment greckiego przekładu Księgi Rodzaju. Jak wiemy wszystkie książki były przedmiotami luksusowymi, ale ta jest wyjątkowa na tle innych. Została napisana srebrnym atramentem na pergaminie zabarwionym na fioletowo, czyli w kolorze kojarzonego z monarchią i imperium. Z całej księgi przetrwało zaledwie 24 folio (stron) a podejrzewa się, iż całość miała aż 192 ilustracje na 96 stronach, każda z nich wykonana podobnie jak ta na obrazku powyżej z ilustracją Rebeki i Eliezera przy studni.

Historia ta pochodzi z Księgi Rodzaju 24. Abraham chciał znaleźć żonę dla swego syna Izaaka i posłał sługę Eliezera, aby ten znalazł ją wśród członków rozległej rodziny Abrahama. Eliezer zabrał ze sobą dziesięć wielbłądów Abrahama i zatrzymał się przy studni, aby mogły napić się wody. Zaczął modlić się do Boga, aby ten zesłał przyszłą żonę Izaaka do pomocy w opiece nad wielbłądami. Rebeka pojawia się i pomaga Eliezerowi, który już wie, że to kobieta przeznaczona dla Izaaka. Jest to przypowieść o interwencji Boga, który w ramach opieki nad Abrahamem zapewnia jego synowi pomyślne małżeństwo.

Ilustracja do tej przypowieści biblijnej ukazuje dwie historie, co jest zabiegiem typowym dla sztuki średniowiecza. Rebecca ukazana jest dwa razy, gdy opuszcza miasto po wodę i później, przy studni, gdzie asystuje Elizerowi i jego wielbłądom. Z jednej strony, występują tu widoczne elementy stylu klasycznego, przypominające dzieła z antycznej Grecji i Rzymu. Rebeka idzie obok kolumnady (rzędu kolumn), które przywołują szczegółami detale architektury klasycznej. Niektóre z wielbłądów Elizera są przyciemnione, by podkreślić, iż część z nich jest przodu, a część z tyłu. Wielbłąd stojący najbardziej po prawej ma jedną z tylnych nóg w cieniu, by ukazać związek przestrzenny między planami dzieła.

Postać, która w najbardziej oczywisty sposób odwołuje się do świata antycznej Grecji i Rzymu jest spoczywająca w pozycji półleżącej naga osoba tuż obok rzeki (po lewej). Ta postać nie jest częścią historii Rebeki i Eliezera, ale służy jako personifikacja źródła wody w studni. Personifikacja rzek i innych zbiorników wodnych była popularna w świecie klasycznym (patrz poniżej). Zmysłowość postaci jest podkreślona przez jej nagość i półleżącą sylwetkę, typową dla sztuki greckiej i rzymskiej. Jest to znaczącym kontrastem do obficie odzianego i szczelnie osłoniętego ciała Rebeki, typowego dla sztuki wczesnochrześcijańskiej.

Na ilustracji występują również elementy odwołujące się do sztuki wczesnochrześcijańskiej, czyli najwcześniejszej sztuki średniowiecza. Symboliczne przedstawienie miasta otoczonego murem, wypełnionego dachami domów i budynkami, których rozmieszczenie przestrzenne jest dość niekonsekwentne, jest typowe dla sztuki średniowiecza tak jak kolumnada ukazana na miniaturze. Średniowieczni artyści nie byli zainteresowani realistycznym i konsekwentnym przedstawieniem przestrzeni - satysfakcjonowało ich bardziej symboliczne przedstawienie, które widzimy tutaj. Poły szat są również przedstawione w sposób uproszczony. Postacie wyglądają bardziej jak postacie z kreskówki niż jak portrety prawdziwych ludzi.

Dla nas, współczesnych, problemem jest dla nas pogodzenie postaci Rebeki, która odkrywa wyłącznie swoje dłonie i twarz, z pólnagą postacią leżącą w swobodnie na brzegu rzeki. Ten kontrast jest dowodem zmieszania modeli artystycznych i źródeł, które obecne były we wczesnym VI wieku. Jest jasne, że dla artysty, który ilustrował tą książkę, ta mieszanka stylów i podejść jest jak najbardziej logiczna i przedstawia kulturę w okresie zmian.

Esej: dr Nancy Ross