Stela antropomorficzna

Ta stela jest wysoka, ma około trzech stóp (1 m) wysokości. Ale to nie tylko pionowa wysokość sprawia, że ta wolnostojąca kamienna rzeźba wydaje się być ludzka lub antropomorficzna.

Podczas gdy obie strony są wyrzeźbione, akcent kładzie się na przednią stronę, szczególnie na twarz, klatkę piersiową i talię: głowa trapezoidalna opiera się bezpośrednio na kwadratowych ramionach, obrys twarzy, przyozdobiony dwoma blisko rozstawionymi oczami i spłaszczonym nosem; na torsie po przekątnej wisi naszyjnik z dwoma sznurkami z dołączonym szydłem (małym spiczastym narzędziem); w talii sztylet z podwójnym ostrzem zwisa z szerokiego pasa, który biegnie do tyłu. Rzeźba jest prosta, nawet abstrakcyjna, ale wyraźnie przedstawia postać ludzką.

Znaleziona w małej wiosce niedaleko Ha'il w północno-zachodniej Arabii Saudyjskiej ta antropomorficzna (podobna do człowieka) stela była jedną z trzech odkrytych w tym regionie. Trio dołącza do ponad sześćdziesięciu płaskorzeźbionych rzeźb w ludzkiej formie z czwartego tysiąclecia odkrytych na Półwyspie Arabskim w ciągu ostatnich czterech dekad. Pomimo rozległego terytorium, na którym zostały znalezione (około 2300 kilometrów, rozciągających się od Jordanii na północy do Jemenu na południu) te stele (liczba mnoga steli lub po łacinie, stela) mają pewne cechy wspólne Jak to możliwe?

Podczas gdy dzisiaj Arabia Saudyjska znana jest z piasków pustynnych i rezerw ropy, w czasach prehistorycznych środowisko i krajobraz były diametralnie różne - bardziej żyzne i bujne, i łatwo dostępne dla ludzi: wczesne kamienne petroglify przedstawiają ludzi polujących na strusie (patrz poniżej), nielotne ptaki, których nie ma w regionie od tysięcy lat.

W okresie neolitu, od szóstego do czwartego tysiąclecia p.n.e. kiedy Półwysep Arabski przypominał bardziej sawannę niż pustynię, małe grupy zbieraczy myśliwych stopniowo przestawiały swoją gospodarkę z drapieżnictwa na produkcję, oswajając zwierzęta stadne takie jak owce, kozy czy bydło, i osiedlając się w oazach i górzystych regionach połączonych przez szlaki karawan. Ze względu na zmieniające się warunki klimatyczne, miejsca osadnictwa były często sezonowe lub tylko tymczasowo zajęte, ale wielokrotnie, i prawdopodobnie przez wieki - jednak to ciągłe zapotrzebowanie na ruch stymulowało komunikację między regionami i interakcję między społeczeństwami. Poza ludźmi przemieszczały się po szlakach karawan arabskich również pomysły i przedmioty.

Na skalnej ścianie w Tabuk, blisko granicy Jordanii i Arabii Saudyjskiej, dwie ludzkie sylwetki datowane na późny okres neolitu pokazują ten sam sznur, szydło i sztylet o podwójnym ostrzu, jak stela Ha'il. W Riqseh, na południu Jordanii, znaleziono złamaną stelę z podobnym szydłem i sztyletem. Podczas gdy w południowej Arabii stele są znacznie mniejsze niż na północy (niektóre osiągają tylko 40 centymetrów wysokości), przykłady z Rawk w Jemenie wykazują ten sam charakterystyczny brak szczegółów co stela Ha'il. Ten dowód wpływu stylistycznego, w połączeniu z obecnością egzogennych materiałów (materiałów, które powstały gdzie indziej), potwierdzają, że w okresie neolitu przedmioty zostały rozpowszechnione i wymienione na szerokich obszarach terytorium.

To, co jest równie interesujące, jak ten wspólny repertuar wizualny, to wspólny antropomorfizm: każda stela reprezentuje pionową męską postać wykutą w kamieniu - niezwykłą, ponieważ jest to figuralna reprezentacja na ziemiach, gdzie tak długo jej nie było. W rzeczy samej, dla wielu, historia Półwyspu Arabskiego rozpoczęła się wraz z powstaniem islamu w VII wieku p.n.e, gdy artystyczna ekspresja skupiała się na słowie pisanym, a forma ludzka była w dużej mierze nieobecna. Ale to, co ujawnia stela Ha'il - co pokazuje nam cały zbiór antropomorficznych stel - to istnienie przedislamistycznej Arabii, w której dominuje postać ludzka.

Archeologia jest stosunkowo nową dziedziną badań na Półwyspie Arabskim: zaskakująco, dopiero w ciągu ostatnich czterdziestu lat naukowcy byli w stanie rzucić światło na wczesną kulturę materialną Arabii Saudyjskiej, aby poznać historyczną i kulturową przeszłość w dużej mierze zignorowaną i wcześniej uważaną, za nic nie znaczącą.

Zanim Arabia handlowała kadzidłami, przed islamem (kiedy muzułmanie podróżowali w pielgrzymce do Mekki), w okresie neolitu wczesne szlaki karawanowe rozszerzyły się do wewnątrzregionalnej sieci, która ostatecznie rozprzestrzeniła się zewnętrznie w kontaktcie między Arabią Wschodnią i Mezopotamią. To właśnie ten wczesny kontakt umiejscowił półwysep w epoce brązu i starożytności jako centrum aktywnego i połączonego starożytnego świata - handlowe i kulturalne skrzyżowanie, łączące wschód i zachód, łączące szlaki handlowe i pielgrzymkowe, które docierały z Indii i Chin, do Morza Śródziemnego i Egiptu, Jemenu i Afryki Wschodniej do Syrii, Iranu i Mezopotamii.

Pomimo widocznych wizualnych podobieństw poważnym błędem byłoby zakładać, że znaczenia i symbole każdej steli były wszędzie takie same - każdy region, wioskę i plemię uważa się za różniące się zwyczajami i rozwiniętą silnie lokalną tradycją. Aby uniknąć ryzyka przypisania uogólnionych znaczeń różnym antropomorficznym stelom wykopanym na Półwyspie Arabskim, uczeni w coraz większym stopniu koncentrują się na lokalnej kulturze podczas analizy historii materialnej. Innymi słowy, wykroczyli poza to, co wydaje się być wspólnym stylem, aby przeprowadzić drobiazgową analizę unikalnego kontekstu kamiennych lokalnych praktyk społecznych i rytualnych. Mając to na uwadze, jak interpretować stelę Ha'il, jeden z najwcześniej znanych artefaktów Półwyspu Arabskiego?

Archeolodzy uważają, że stela Ha'il była prawdopodobnie kojarzona z praktykami religijnymi lub pogrzebowymi i prawdopodobnie była używana jako grobowiec w sanktuarium na otwartym powietrzu. Choć nie wiemy, kto stworzył stelę (wyobraźmy sobie specjalistę rzeźbiarza pracującego pośród mobilnych pasterzy), nadal jesteśmy zaintrygowani jakością rzeźbienia i jego minimalistycznym, ale wyrazistym przedstawieniem ludzkiej postaci.

Esej autorstwa Nathalie N. Hager

Podczas gdy rzeźbione lub wypisane kamienne stele były używane przede wszystkim jako grobowe znaczniki, były również wykorzystywane do dedykowania, upamiętnienia i rozgraniczenia. Stela jest terminem używanym najczęściej w świecie śródziemnomorskim, ale podobne obiekty nazywane innymi nazwami i datowane na większość okresów zostały znalezione na całym świecie, również na starożytnym Bliskim Wschodzie, w starożytnym Egipcie, Grecji i Rzymie, Chinach, krajach islamskich oraz Pre - Mezoameryce-kolumbijskiej i Ameryce Południowej.

Przykłady Smarthistory:

Akadyjska Stela Zwycięstwa Naram-Sim (2254-2218 p.n.e.)

Rémy Crassard i Phlipp Drechsler, "Towards New Paradigms: Multiple Pathways for the Arabian Neolithic.” Arabian Archaeology and Epigraphy 24 (2013), str. 3-8.

Ute Franke, “Early Stelae in Stone," Roads of Arabia: The Archaeological Treasures of Saudi Arabia, edytowane przez Ute Franke i Joachim Gierlichs (Tubingen: Wasmuth Verlag, 2011), str. 68-71.

Tara Steimer-Herbert, “Three Funerary Stelae from the 4th Millennium BC,” w Roads of Arabia: Archaeology and History of the Kingdom of Saudi Arabia, edytowane przez Ibrahim Al-Ghabban, Béatrice André-Salvini, Françoise Demange, Carine Juvin i Marianne Cotty (Paris: Somogy Art Publishers: 2010), 166-169.