Główna zawartość
Kurs: Historia USA - kurs rozszerzony > Rozdział 1
Lekcja 4: Wymiana kolumbijska, eksploracja i podboje hiszpańskie- Krzysztof Kolumb - film z polskimi napisami
- Konsekwencje podróży Kolumba wśród Tainów i w Europie - film z polskimi napisami
- Wymiana kolumbijska
- Wymiana kolumbijska
- Skutki podboju Nowego Świata dla zdrowia i środowiska
- Wymiana kolumbijska, hiszpańskie eksploracje i podboje
© 2024 Khan AcademyWarunki użytkowaniapolitykę prywatnościInformacja o plikach cookie
Wymiana kolumbijska
W epoce wymiany kolumbijskiej przez Ocean Atlantycki przewożono dobra i ludzi, a z nimi także choroby. Tłumaczenie na język polski: fundacja Edukacja dla Przyszłości, dzięki wsparciu wolontariuszy.
Streszczenie
- Merkantylizm, system poglądów ekonomicznych, który odrzuca wolny handel, wspierając zamiast tego ingerencję państwa w sferę gospodarczą, w celu wzmocnienia jego władzy- odwołuje się do polityki gospodarczej europejskich krajów kolonizujących.
- Krzysztof Kolumb wprowadził do Nowego Świata konie, cukrownie oraz choroby, ułatwiając tym samym dostęp Starego Świata do towarów takich jak cukier, tytoń, czekolada oraz ziemniaki.
- Proces, dzięki któremu towary, ludzie oraz choroby przypłynęły przez Atlantyk do Nowego Świata znany jest jako Wymiana Kolumbijska.
Handel w Nowym Świecie
W czasie gdy Europejczycy poszerzali swój zasięg rynkowy na obszar kolonii, opracowali również nową politykę gospodarczą, mającą zapewnić rentowność kolonii. Doktryna merkantylizmu ukształtowała europejskie rozumienie bogactwa zaczynając od lat 1500-nych, do późnych 1700-nych. Merkantylizm uznawał, iż tylko ograniczona ilość bogactwa, mierzona w kruszcu złota i srebra, istniała na świecie. Aby zdobyć władzę, narody musiały gromadzić bogactwo poprzez wydobywanie tych cennych surowców na posesjach kolonialnych.
Merkantyliści nie wierzyli w wolny handel argumentując, iż kontrolowanie handlu należało do narodu w celu stworzenia bogactwa i wzmocnienia władzy państwa. Według tego poglądu kolonie istniały po to, aby zabezpieczyć państwa kolonizujące.
Kolonialny merkantylizm, zestaw środków protekcjonistycznych zaprojektowanych w celu przyniesienia korzyści państwom kolonizującym, opierał się na kilku czynnikach:
- Koloniach bogatych w surowce
- Taniej sile roboczej
- Lojalności kolonii wobec lokalnego rządu
- Kontroli handlu morskiego
W ramach tego systemu, kolonie wysyłały swoje surowce- zebrane przez zniewolonych ludzi, bądź miejscowych pracowników- do Europy. Przemysł europejski następnie produkował i wysyłał gotowe materiały, takie jak tkaniny, narzędzia, wyroby oraz odzież- z powrotem do kolonii. Kolonistom zabroniono handlowania z innymi państwami.
Komodyfikacja szybko wpłynęła na proces produkcji w Nowym Świecie. Amerykańskie srebro, tytoń oraz inne wyroby- które były używane przez rdzennych mieszkańców podczas obrządków- stały się towarami o wartości pieniężnej w Europie. Zanim Hiszpanie dotarli na nowe ziemie, plemiona Inków, zamieszkujące Andy, spożywały chichę oraz piwo kukurydziane tylko podczas obrządków. Kiedy Hiszpanie odkryli chichę, zaczęli nią handlować, ujmując jej znaczeniu duchowemu na rzecz wartości rynkowej. Proces ten zakłócił miejscową gospodarkę i doprowadził do wczesnego komercyjnego kapitalizmu.
Wymiana Kolumbijska: towary wprowadzone przez Europę, wyprodukowane w Nowym Świecie
Pokonując Atlantyk coraz częściej, Europejczycy przywozili ze sobą rośliny, zwierzęta oraz choroby, które zmieniły życie oraz krajobrazy po obu stronach oceanu. Te obustronne wymiany między Amerykami i Europą/Afryką znane są pod wspólnym określeniem Wymiany kolumbijskiej.
Spośród wszystkich towarów rejonu Atlantyku, cukier okazał się być najważniejszy. W rzeczy samej, w erze kolonialnej cukier był tak samo cennym towarem jak ropa w dzisiejszych czasach. Rywalizujący ze sobą europejczycy prześcigali się w zakładaniu plantacji cukru w Amerykach, co więcej, prowadzili ze sobą wojny, kontrolując jego produkcję. Mimo, iż rafinowany cukier był dostępny w Starym Świecie, to ostrzejszy klimat europejski nie był przychylny uprawom trzciny cukrowej. Kolumb przywiózł cukier na wyspę Hispaniola (dzisiejsze Haiti) w 1493, który przyjął się bardzo dobrze. W kolejnym stuleciu kolonizacji, Wyspy Karaibskie, wraz z innymi tropikalnymi terenami, stały się centrum produkcji cukru, co z kolei zapoczątkowało okres zniewolenia siły roboczej z Afryki.
Wymiana kolumbijska: z Nowego do Starego Świata
Tytoń, plasując się na drugim miejscu obok cukru pod względem wartości, był dla Europejczyków cenną uprawą rynkową- towarem produkowanym na sprzedaż, zamiast do użytku własnego. Rdzenni Amerykanie uprawiali tytoń od wieków przed pojawieniem się Europejczyków, głównie ze względu na właściwości lecznicze oraz do obrządków, wierząc, że tytoń był w stanie poprawić koncentrację oraz wzmocnić mądrość. Dla niektórych, spożywanie tytoniu równało się z osiągnięciem stanu pozaziemskiego i wejściem w trans.
Tytoń był w Europie przed rokiem 1492 towarem nieznanym. Na początku nie cieszył się też zbyt dobrą opinią, a wręcz był stygmatyzowany. Pierwsi hiszpańscy odkrywcy widzieli używanie tytoniu przez rdzenną ludność jako znak ich barbarzyństwa. Niemniej jednak, Europejscy osadnicy przyjęli nawyk palenia tytoniu, który zabrali ze sobą z powrotem za ocean. Europejczycy przypisywali tytoniowi właściwości lecznicze, twierdząc, że leczy on bóle głowy oraz podrażnienia skóry. Mimo to, początkowo nie sprowadzali oni dużych ilości tytoniu, co zmieniło się dopiero w latach 1590-tych. W okresie tym, tytoń stał się pierwszym prawdziwie światowym towarem; Kolonizatorzy z Anglii, Francji, Holandii, Hiszpanii oraz Portugalii
zaczęli uprawiać tytoń na potrzeby rynku światowego.
Rdzenna ludność przedstawiła Europejczykom także czekoladę, która wyrabiana była z nasion kakao i używana przez Azteków w Mezoameryce jako waluta. Indianie mezoamerykańscy spożywali niesłodzoną czekoladę w napojach wraz z papryczkami chilli, wanilią oraz przyprawą o nazwie achiote. Napój ten- xocolatl- był częścią przeróżnych ceremonii rytualnych, takich jak małżeństwo. Czekolada zawiera środek stymulujący, teobrominę, co mogło być powodem, dla którego rdzenna ludność wierzyła, że czekolada łączy ich bliżej ze świętym światem.
Wymiana Kolumbijska: ze Starego do Nowego Świata
Przybycie roślin takich jak kakao czy tytoń na drugą stronę Atlantyku pokazuje jak odkrycie Nowego Świata zmieniło nawyki i zachowania Europejczyków. Ci z kolei zmienili Nowy Świat przywożąc zwierzęta nie tylko na kontynenty Ameryk. Podczas swojej drugiej podróży, Krzysztof Kolumb przywiózł świnie, krowy, kury jak i konie na Wyspy Karaibskie. Wielu rdzennych Amerykanów właśnie dzięki koniom przekształciło praktyki łowiectwa oraz zbieractwa w bardziej mobilne.
Kolejnymi podróżnikami między Amerykami, Afryką oraz Europą były drobnoustroje: ciche, niewidoczne formy życia, mające wyjątkowo wyniszczające konsekwencje. Rdzenna ludność nie była odporna na choroby Starego Świata, z którymi się wcześniej nie zetknęła. Europejscy odkrywcy nieumyślnie przywieźli ze sobą ospę wietrzną, odrę, świnkę oraz czarną ospę, dziesiątkując niektóre populacje i kompletnie wyniszczając pozostałe. Jedyną chorobą, która przeprawiła się do Starego Świata była kiła, śmiertelna choroba przenoszona drogą płciową, która po raz pierwszy przypłynęła z Nowego Świata do Europy.
Wymiana Kolumbijska reprezentuje zarówno pozytywne, jak i negatywne zdrowotne i środowiskowe skutki styczności jak i zmiany kulturowe jakie powstały w wyniku kontaktu.
Jak uważasz?
Jaki był najlepszy towar przedstawiony w Nowym Świecie przez Wymianę Kolumbijską? Jaki był najgorszym?
W jaki sposób Wymiana Kolumbijska zmieniła normy kulturowe Rdzennych Amerykanów oraz europejskich kolonizatorów?
Spróbuj narysować swój własny wykres przedstawiający Wymianę Kolumbijską na mapie świata.
Chcesz dołączyć do dyskusji?
Na razie brak głosów w dyskusji