Francuska i holenderska eksploracja Nowego Świata

Sukcesy hiszpańskie na Karaibach przyciągnęły uwagę innych narodów europejskich. Podobnie jak Hiszpania, Francja była narodem katolickim i dążyła do rozszerzenia katolicyzmu na całym świecie. Na początku XVI wieku przyłączyła się do wyścigu o odkrycie Nowego Świata i eksploatację zasobów półkuli zachodniej.

W 1534 roku nawigator Jakub Cartier zajął północną część Ameryki Północnej dla Francji, nadając obszarowi wokół rzeki Świętego Wawrzyńca nazwę Nowa Francja. Podobnie jak wielu innych odkrywców, Cartier wyolbrzymiał twierdzenia o bogactwach mineralnych tego obszaru i nie był w stanie odesłać wielkich bogactw do Francji ani założyć stałej kolonii.

Samuel de Champlain poczynił wielkie postępy w eksploracji Nowego Świata przez Francuzów. Zbadał Karaiby w 1601 r. i wybrzeże Nowej Anglii w 1603 r., zanim udał się dalej na północ. W 1608 r. założył Quebec i odbył wiele podróży przez Atlantyk, pracując niestrudzenie nad promocją Nowej Francji.

W przeciwieństwie do innych potęg imperialnych, Francja - dzięki wysiłkom Champlaina - utrzymywała szczególnie dobre stosunki z ludami tubylczymi w miarę ekspansji na zachód. Nauczył się on, że przyjaźń z tubylcami jest niezbędna do udanego handlu. Champlain zbadał Wielkie Jeziora, Zatokę Hudsona, a w końcu dotarł do rzeki Missisipi. Francuzi zawarli sojusz z Huronami i Algonquianami; Champlain zgodził się nawet walczyć dla nich przeciwko ich wrogowi, Irokezom.

Francuzi byli przede wszystkim zainteresowani stworzeniem opłacalnych kolonialnych placówek, więc stworzyli rozległe sieci handlowe w całej Nowej Francji. Polegali na tubylczych myśliwych, którzy pozyskiwali futra, szczególnie skóry bobrowe, i wymieniali je na francuskie towary, takie jak szklane paciorki.

Francuzi marzyli również o tym, by powielić bogactwo Hiszpanii poprzez kolonizację stref tropikalnych. Po tym, jak hiszpańska kontrola nad Karaibami zaczęła słabnąć, Francuzi zwrócili uwagę na małe wyspy w Indiach Zachodnich; do 1635 roku skolonizowali dwie z nich - Gwadelupę i Martynikę. Choć wciąż pozostawała daleko w tyle za Hiszpanią, Francja mogła się teraz poszczycić własnymi koloniami w Indiach Zachodnich z lukratywnymi plantacjami cukru i afrykańską siłą roboczą.

Wejście Holandii do świata atlantyckiego jest częścią większej historii konfliktu religijnego i imperialnego we wczesnej epoce nowożytnej. W 1500 roku w hiszpańskich Niderlandach zaczął się zakorzeniać kalwinizm, jeden z głównych protestanckich ruchów reformatorskich, a nowa sekta zapragnęła własnego państwa. Holandia została założona w 1588 roku jako państwo protestanckie, ale Hiszpania uznała je dopiero w 1648 roku.

Zdeterminowany, by zagrozić protestantyzmowi, król hiszpański Filip zebrał potężne siły, liczące ponad trzydzieści tysięcy ludzi i 130 okrętów, i wysłał tę gigantyczną flotę, znaną jako Hiszpańska Armada, w kierunku Anglii i Holandii. Jednak doświadczona flota angielska i burza morska zniszczyły flotę w 1588 roku. Klęska hiszpańskiej Armady była tylko jedną z części większej, ale niewypowiedzianej wojny między protestantyzmem a katolicyzmem.

Szybko Holendrzy przyłączyli się do atlantyckiego kolonialnego wyścigu. Wyróżnili się jako mistrzowie handlu w siedemnastym wieku. Ich metoda kolonizacji opierała się na potężnych korporacjach: Holenderskiej Kompanii Wschodnioindyjskiej, założonej w 1602 roku by handlować w Azji, oraz Holenderskiej Kompanii Zachodnioindyjskiej, założonej w 1621 roku aby zakładać kolonie i prowadzić handel w Amerykach.

Zatrudniony przez Holenderską Kompanię Wschodnioindyjską w 1609 roku, angielski kapitan morski Henry Hudson zbadał port w Nowym Jorku i rzekę, która teraz nosi jego imię. Jak wielu ówczesnych odkrywców, Hudson szukał w rzeczywistości północno-zachodniego przejścia do Azji i jej bogactw (dlatego zatrudniła go Holenderska Kompania Wschodnioindyjska, a nie Holenderska Kompania Zachodnioindyjska), ale bogactwo pożądanych skór bobrów samo w sobie stanowiło powód, by przypisać je Holandii.

Holendrzy nazwali swoją kolonię Nową Holandią i służyła ona jako placówka handlu futrami dla rozwijającej się i potężnej Holenderskiej Kompanii Zachodnioindyjskiej. Rozszerzyli swoją działalność, tworząc inne placówki handlowe, gdzie wymiana z lokalnymi ludami Algonkinów i Irokezów doprowadziła do sojuszu między Holendrami a ludami tubylczymi. Holendrzy stali się potężnym rywalem handlowym dla Hiszpanii - Amsterdam stał się wkrótce centrum handlowym dla całego świata atlantyckiego.

Konkurencja pomiędzy Katolikami a Protestantami napędzała angielską kolonizację, mimo że Anglii brakowało funduszy na takie wysiłki. Mimo to w 1497r. Henryk VII z Anglii zatrudnił Johna Cabota, włoskiego kapitana, by ten odkrywał nowe ziemie. Cabot wypłynął z Anglii w tym samym roku i zbadał Maine i Nową Szkocję. Odtąd angielscy rybacy często przepływali przez Atlantyk, by łowić w bogatych w ryby wodach wschodniego wybrzeża.

Jednakże angielski wysiłek kolonizacyjny na początku XVI wieku skupiał się bliżej Anglii, jako że Anglia swą energię by skolonizować Irlandię. Królowa Elżbieta Pierwsza była zajęta powstrzymaniem Hiszpanii przed wyeliminowaniem protestantyzmu. W dalszym ciągu jednak Elżbieta wspierała angielskich korsarzy w plądrowaniu hiszpańskich statków kiedy to było możliwe. Każdego roku Anglia kradła Hiszpanii w ten sposób ponad 100 000 funtów, Angielski korsarz Sir Francis Drake został sławny, gdy w 1573 roku ukradł srebro, złoto i perły o wartości 40 000 funtów.

Elżbieta usankcjonowała wczesną próbę kolonizacji w 1584 roku, kiedy to Sir Walter Raleigh próbował założyć kolonię na Roanoke, wyspie u wybrzeży dzisiejszej Karoliny Północnej. Kolonia była mała, liczyła zaledwie 117 osób, które najwyraźniej zraziły do siebie rdzennych Chorwatów. Z trudem walczyli o przetrwanie. Ich gubernator, John White, wrócił do Anglii pod koniec 1587 roku, aby pozyskać więcej ludzi i zapasów. Kiedy wrócił w 1590 roku, zaledwie trzy lata później, cała kolonia zniknęła. Jedynym śladem, jaki pozostawili po sobie koloniści, było słowo Croatoan wyryte na płocie otaczającym wioskę.

Roanoke wciąż nazywane jest "zaginioną kolonią ", a to, co stało się z kolonistami, wciąż pozostaje tajemnicą. Jednak angielscy promotorzy kolonizacji kontynuowali eksplorację Nowego Świata w następnych latach, pomimo tej tajemniczej porażki.

Jaką rolę odgrywały kolonie w walce o władzę geopolityczną pomiędzy państwami Europy?

Które kraje europejskie stanowiły największe zagrożenie dla hiszpańskiej władzy w Nowym Świecie i dlaczego?

Jak handel między Europejczykami a tubylcami wpłynął na obie strony? Jak je podzielił?