If you're seeing this message, it means we're having trouble loading external resources on our website.

Jeżeli jesteś za filtrem sieci web, prosimy, upewnij się, że domeny *.kastatic.org i *.kasandbox.org są odblokowane.

Główna zawartość

Trudności wynikające z artykułów konfederacji

W pierwszym ustroju politycznym USA ustanowionym Artykułami konfederacji, większość władzy skupiała się w rękach stanów. Słabe punkty tego systemy doprowadziły do tego, że stany wezwały do opracowania nowej Konstytucji. 

Kluczowe punkty

  • Artykuły konfederacji były pierwszą ustawą zasadniczą Stanów Zjednoczonych i obowiązywały od 1776 roku do 1789. Artykuły ustanawiały słaby rząd centralny, a większą część władzy skupiały w rękach stanów.
  • W trakcie ich obowiązywania pogarszał się stan gospodarki USA, ponieważ rząd centralny nie miał uprawnień, które pozwalałyby mu na egzekwowanie przepisów podatkowych lub na uregulowanie handlu.
  • Rebelia Daniela Shaysa, powstanie weteranów wojny o niepodległość Stanów Zjednoczonych, które wybuchło w Massachusetts. Rebelia pokazała, że istnieje potrzeba stworzenia silniejszego systemu rządów, ponieważ ponieważ zarówno rządy stanowe, jak i rząd krajowy próbowały ją stłumić, ale nie istniała żadna scentralizowana siła militarna.

Ameryka: nastoletnie lata

Stany Zjednoczone przeszły drogę od różnorodnej grupy kolonii do odno-szącego sukcesy, niezależnego narodu. To przejście przypomina trochę okres przejściowy od dzieciństwa do dorosłości. W miarę jak kolonie doj-rzewały, amerykańscy koloniści zaczęli mieć dość tego, że są traktowanie jak dzieci Wielkiej Brytanii. Całkiem jak zbuntowanie nastolatkowie, przysięgli sobie, że jeśli zdobędą niepodległość, to ich rząd nie będzie w niczym przypominał tego z "ojczyzny".
Nie jest to żadną niespodzianką, że kiedy przywódcy byłych kolonii w końcu dostali szansę na utworzenie własnego rządu jako nowego państwa – Stanów Zjednoczonych, skupiali się przede wszystkim na tym, by unikać tego, co w ich mniemaniu było nadużyciem ze strony zbyt potężnego rządu. Ich pierwsza konstytucja była nazywana Artykułami konfederacji. Wiązała stany w luźną „ligę przyjaźni”, która prawie całą władzę pozostawiała w ich rękach.
Artykuły konfederacji trzymały nowe państwo razem na tyle długo, by stany mogły zwyciężyć w wojnie o niepodległość, ale po jej zakończeniu “liga przyjaciół” szybko stała się ligą zubożałych awanturników. Założycielom tak bardzo zależało na tym, by rząd centralny nie miał zbyt dużej władzy, że nie wyposażyli go w uprawnienia potrzebne do rozwiązywania problemów, przed którymi stanął młody naród.
W tym artykule dowiesz się jaka była struktura rządu ustanowionego przez Artykułach konfederacji oraz dowiesz się o serii kryzysów ekonomicznych i militarnych, które pokazały, że w państwie potrzebny jest silniejszy rząd.

Rząd USA ustanowiony w Artykułach konfederacji

Amerykańskie stany ewoluowały od oddzielnych kolonii, z których każda miała inną historię i inną strukturę społeczną. Przed rewolucją oraz w jej trakcie nauczyły się znajdować kwestie, które je łączyły, ale nadal nie uważały się za jednolity naród.
Artykuły konfederacji były przykładem takiego sposobu myślenia. Dokument tworzył konfederację, w obrębie której stany były niezależnymi jednostkami połączonymi ze sobą w niektórych celach, takich jak np. obrona narodowa. Rządy stanowe były suwerenne i każdy mógł rządzić tylko swoim terytorium. Rząd centralny miał niewiele uprawnień. Mógł emitować pieniądze, kierować pocztą oraz negocjować z obcymi mocarstwami, w tym z plemionami rdzennych Amerykanów. Jednak aby zdobyć pieniądze lub żołnierzy, mógł tylko prosić stany o dostarczenie tego, czego potrzebował.
Pierwsza strona Artykułów konfederacji.
Pierwsza strona Artykułów konfederacji, opublikowana w 1777 roku. Źródło obrazu: Library of Congress
Rząd centralny miał tylko gałąź ustawodawczą – Kongres Konfederacji, w którym każdy ze stanów dysponował jednym głosem. Gęsto zaludniona Wirginia nie miała większej siły politycznej niż maleńkie Delaware. Przyjęcie jakiejś ustawy wiązało się z koniecznością spełnienia dość wysokich wymagań: musiało ją poprzeć dziewięć z trzynastu stanów. Jeszcze trudniejsze było wprowadzenie poprawek do samych Artykułów, wszystkie trzynaście stanów musiało jednomyślnie poprzeć poprawkę.
Co mogło pójść źle?

Problemy gospodarcze wynikające z Artykułów konfederacji

Jednym z największych problemów było to, że rząd centralny nie miał uprawnień do nakładania podatków. Artykuły pozwalały na nakładanie podatków tylko rządom stanowym, żeby uniknąć oskarżeń o „opodatkowanie bez reprezentacji”. Rząd musiał prosić stany o pieniądze, by móc pokryć swoje wydatki, a stany często nie wywiązywały się z tego obowiązku, dlatego rząd centralny był niedofinansowany.
Bez pieniędzy rząd USA nie mógł spłacać swoich długów zaciągniętych w czasie wojny o niepodległość, nie mógł też zabezpieczać nowych funduszy. Zagraniczne rządy niechętnie pożywały pieniądze narodowi, które mógł ich nigdy nie spłacić. Problemy fiskalne rządu centralnego oznaczały, że emitowana przez niego waluta (zwana kontynentalną) w dużej mierze była bezwartościowa.
Rząd centralny nie miał także uprawnień do nakładania ceł na import towarów lub do regulowania handlu pomiędzy stanami. Pogarszało to dodatkowo sytuację gospodarczą państwa, ponieważ rząd nie mógł chronić amerykańskich producentów przed konkurencją z zagranicy. Ponad to stany często nakładały cła na towary produkowane w innych stanach i w ten sposób ingerowały w handel swoich sąsiadów.

Rebelia Daniela Shaysa

Rząd centralny ustanowiony w Artykułach konfederacji nie mógł również zebrać armii lub marynarki wojennej. Autorzy Artykułów konfederacji obawiali się stałej armii, którą dysponowałby despotyczny rząd, dlatego pozostawili kwestię obrony w gestii stanów. Rząd centralny mógł wypowiedzieć wojnę oraz zawrzeć pokój, ale to stany musiały my dostarczyć żołnierzy. Jeśli gubernatorzy stanów zignorowaliby żądania rządu centralnego, państwo nie miałoby odpowiedniej obrony.
Słabe punkty Artykułów konfederacji stały się widoczne dla wszystkich w wyniku powstania farmerów z Massachusetts znanego jako Rebelia Daniela Shaysa.
Latem 1786 roku farmerzy z zachodniego Massachusetts byli bardzo za-dłużeni. Groziło im więzienie oraz utrata ziemi. Wielu z nich było weteranami wojny o niepodległość i zalegali z podatkami, których nie zapłacili, będąc daleko od domu i walcząc z Brytyjczykami podczas rewolucji. Kongres Kontynentalny obiecał im zapłatę za ich służbę, ale rząd centralny nie miał wystarczająco dużo pieniędzy. Ponadto farmerzy nie byli w stanie płacić nowych podatków, które nałożyło na nich Massachusetts, by spłacić własne długi zaciągnięte w czasie rewolucji.
Rycina przedstawiająca Daniela Shaysa i Joba Shattucka.
Rycina z 1786 roku przedstawiająca Daniela Shaysa (po lewej) oraz Joba Shattuck, drugiego przywódcę powstania. Źródło obrazu: Wikimedia Commons
Mocno zadłużeni farmerzy, poprowadzeni przed Daniela Shaysa, ruszyli pod budynek lokalnego sądu, żądając pomocy. Wielu milicjantów z Massachusetts sympatyzowało z rebeliantami, dlatego odmówili ich aresztowania. Wobec tego gubernator Massachusetts zwrócił się o pomoc do rządu centralnego, ale żadna pomoc nie nadeszła. Ostatecznie powstanie zostało stłumione rok później przez milicję finansowaną ze środków prywatnych.
Rebelia Daniela Shaysa obnażyła słabe punkty Artykułów konfederacji. Rząd USA nie był w stanie ani zapłacić weteranom, ani zebrać milicji, która stłumiłaby powstanie. Stało się jasne, że brak uprawnień do nakładania podatków, regulowania handlu oraz tworzenia armii, utrudniała rządowi centralnemu obronę kraju i spłatę długów.
W celu znalezienia dobrego rozwiązania członkowie Kongresu wezwali do zmiany Artykułów konfederacji. W 1787 roku delegaci reprezentujący dwanaście z trzynastu stanów spotkali się w Filadelfii, by opracować nową konstytucję.

Do zastanowienia się

Dlaczego Ojcowie Założyciele ustanawiając Artykuły konfederacji, przy-znali rządowi tak mało uprawnień?
W jaki sposób rebelia Daniela Shaysa ujawniła słabe punkty rządu ustanowionego przez Artykuły konfederacji?

Chcesz dołączyć do dyskusji?

Na razie brak głosów w dyskusji
Rozumiesz angielski? Kliknij tutaj, aby zobaczyć więcej dyskusji na angielskiej wersji strony Khan Academy.