Wprowadzenie do epoki imperialnej

Stany Zjednoczone były niegdyś kolonią, której dobrobyt był uzależniony od Wielkiej Brytanii. Amerykanie uważali status kolonii za sprzeczny z ich ideą rządu przedstawicielskiego. Pod koniec XVIII wieku nowo powstałe przymierze z Francją pomogło rodzącemu się narodowi obalić rząd kolonialny. Pomoc mocarstw europejskich zawsze jednak miała swoją cenę, a istnienie takiej sieci zależności rząd USA uznał za potencjalnie niebezpieczne dla wzrastającego w siłę państwa. Jerzy Waszyngton obserwował wpływ, jaki sojusze z obcymi państwami miały na sprawowanie rządów za jego kadencji i ostrzegał przed pułapkami mogącymi wiązać się z tego typu umowami swoich następców w pożegnalnym orędziu w 1796 r.${}^1$‍

Przez sto lat następcy Waszyngtona kierowali się, z nielicznymi wyjątkami, ustalonymi przez niego wytycznymi. Oddzielone od Europy i trapiących ją bolączek oceanem, Stany Zjednoczone w spokoju rozwinęły się w ogromną i urodzajną krainę, a wojny, klęski głodu i rewolucje wiodły ku ich wybrzeżom imigrantów. Rady Waszyngtona wciąż znajdowały posłuch w kraju i konsekwentnie prowadzono politykę izolacjonizmu, polegającą na unikaniu uczestniczenia w sojuszach i międzynarodowych intrygach.

But in the late nineteenth century all of that changed rapidly. In the space of just a few years, from 1898 to 1901, the United States went from being a former outpost of the British Empire to an imperial power in its own right, claiming territory or influence over no fewer than five islands outside its territorial boundaries (Cuba, Hawaii, Guam, Puerto Rico, and the Philippines).

Dlaczego Stany Zjednoczone porzuciły w tak krótkim czasie politykę izolacjonizmu i objęły w posiadanie kolonie?

To, że Stany Zjednoczone dołączyły do gry imperiów mogło być spowodowane presją wywieraną na nie przez inne kraje. W latach 1870 - 1890 uprzemysłowione kraje Europy i Azji, szczególnie Wielka Brytania, Francja, Niemcy i Japonia, konkurowały ze sobą, by przejąć terytoria należące do słabiej rozwiniętych narodów. Dysponując niezrównaną siłą ognia i technologią, imperia te podzieliły pomiędzy siebie Afrykę i Azję. Wiele osób w Stanach Zjednoczonych uważało, że jeśli nie dołączą one do wyścigu imperiów, inne mocarstwa pozostawią je w tyle .${}^2$‍

Jaka była korzyść z posiadania kolonii? Kolonializm działał na zasadzie podobnej do merkantylizmu, w myśl którego amerykańskie kolonie wysyłały surowce do Wielkiej Brytanii i kupowały wytworzone z nich produkty. Kolonializm był systemem utworzonym w celu przynoszenia korzyści imperium, zwykle kosztem kolonii. Kolonie nie tylko dostarczały cennych surowców (diamentów, złota, drewna, ropy, gumy i wielu innych) dla imperium, służyły również jako rynki zbytu dla produktów jego przemysłu .

Rynki zbytu były szczególnie ważne dla Stanów Zjednoczonych, które w następstwie wydarzeń, które zaszły podczas pozłacanego wieku stały się wiodącą potęgą przemysłową świata. Kapitalizm mógł rozwijać się tylko jeśli ludzie kupowali wytwory przemysłowe, a pod koniec XIX wieku Amerykanie zaczęli obawiać się, że nowe rynki zbytu na ich terenie zaczęły się zamykać po osiągnięciu celów wytyczonych przez Objawione Przeznaczenie (czyli wiary, że Bóg pragnął, by Stany Zjednoczone zajęły teren kontynentu Ameryki Północnej od Atlantyku do Pacyfiku). W 1893 r. wybitny historyk Frederick Jackson Turner ogłosił, że amerykańska granica została domknięta, co sprawiło, że wielu ludzi zaczęło obawiać się, że duch pionierstwa, niezwykle istotny dla amerykańskiej tożsamości, znalazł się w niebezpieczeństwie.${}^3$‍

Co mieli zrobić Amerykanie, kiedy bezustanna ekspansja nie była już możliwa? Kim mieli być, kiedy nie pozostało więcej dzikich przestrzeni do zdobycia?

Na pytania te wciąż nie znaleziono odpowiedzi kiedy nadeszły niepokojące wieści z Kuby, gdzie partyzanckie grupy powstańców próbowały zrzucić jarzmo władzy hiszpańskiej. Po tym jak amerykański pancernik uległ eksplozji w porcie w Hawanie Stany Zjednoczone wypowiedziały Hiszpanii wojnę. Hiszpania nie była w stanie dotrzymać placu i już po sześciu tygodniach USA odniosły triumf w wojnie amerykańsko-hiszpańskiej. W rezultacie utrzymywały szerokie wpływy na Kubie, anektowały Hawaje, a Hiszpania scedowała im Portoryko, Guam i Filipiny.

Nie wszyscy byli zachwyceni nową rolą Stanów Zjednoczonych jako potęgi imperialnej. Zakrawający na ironię fakt, że była kolonia, która kiedyś powstała przeciw odległemu rządowi kierującemu nią zza oceanu, teraz rządziła odległymi narodami nie umknął współczesnym obserwatorom. Inni protestowali przeciwko włączeniu ludzi "gorszych" ras w organy państwowe USA. Liga Przeciwników Imperialzmu, do której należeli ludzi tak odmienni, jak magnat stalowy Andrew Carnegie i działacz związkowy Samuel Gompers wyrażała sprzeciw wobec ustanowieniu USA jako nowego imperium.${}^4$‍

Wielu innych ludzi postrzegało jednak te nowe terytoria jako przejaw dojrzałości Stanów Zjednoczonych i uznawało, że obowiązkiem Amerykanów było niesienie światła cywilizacji i demokracji "zacofanym" narodom świata. Amerykanie ci byli przeświadczeni o wyższości ludzi pochodzenia anglosaskiego i uważali za brzemię białego człowieka (fraza ta pochodziła z wiersza Rudyarda Kiplinga, pisarza i zwolennika imperializmu), rządzenie i ulepszanie mieszkańców Ameryki Łacińskiej i wysp Pacyfiku czy tego chcieli, czy nie.${}^5$‍

Dlaczego niektórzy Amerykanie popierali imperializm? Dlaczego inni byli mu przeciwni?

Czy kolonializm był czymś innym od Objawionego Przeznaczenia czy tylko jego nowym stadium?

Czy Stany Zjednoczone powinny były zostać imperium? Jak długo mogły prowadzić wobec świata politykę izolacjonizmu?