If you're seeing this message, it means we're having trouble loading external resources on our website.

Jeżeli jesteś za filtrem sieci web, prosimy, upewnij się, że domeny *.kastatic.org i *.kasandbox.org są odblokowane.

Główna zawartość

Liga Narodów

Po zakończeniu I wojny światowej, prezydent USA Woodrow Wilson zaangażował się w utworzenie międzynarodowej organizacji na rzecz pokoju.

Streszczenie

  • Liga Narodów była międzynarodową organizacją, która powstała po I wojnie światowej, a jej celem było utrzymanie pokoju na świecie.
  • Mimo że prezydent USA Woodrow Wilson z entuzjazmem propagował ideę Ligi Narodów, USA nie przystąpiły oficjalnie do Ligi ze względu na sprzeciw zgłoszony w Kongresie przez izolacjonistów.
  • Lidze narodów udało się rozwiązać niektóre konflikty międzynarodowe, ale nie była w stanie powstrzymać rozpoczęcia II wojny światowej.

Realia I wojny światowej

I wojna światowa była najbardziej destruktywnym konfliktem w historii ludzkości. Życie straciło miliony ludzi po obu stronach konfliktu. Wojnę tą charakteryzowała brutalna walka w okopach oraz rzeź na masową skalę, możliwa dzięki unowocześnionej technologicznie i produkowanej fabrycznie broni. Była to wojna na wyczerpanie, w której każda ze stron usiłowała wyczerpać tą drugą długotrwałymi seriami ataków na małą skalę, często prowadzącymi do impasu.
Mimo że na rozpoczęcie wojny miała wpływ bardzo duża liczba połączonych ze sobą czynników, a historycy wciąż jeszcze nie zdecydowali, które z nich miały wpływ najistotniejszy, faktem jest, że dużą rolę odegrały układy sojusznicze.1 Układy podzieliły Europę na dwa obozy, których członkowie zobowiązani byli iść na wojnę wraz ze swoimi sojusznikami.
Zaraz po zakończeniu wojny amerykańscy i europejscy przywódcy spotkali się w Paryżu, by omówić a następnie wprowadzić daleko idące zmiany w strukturze stosunków międzynarodowych.2 Liga Narodów uosabiała nowy porządek świata, którego podstawą miały być wzajemna współpraca i pokojowe rozwiązywanie międzynarodowych konfliktów.

Powołanie Ligi Narodów

Traktat wersalski został zawarty podczas paryskiej konferencji pokojowej w 1919 r. Traktat obejmował klauzulę powołującą Ligę Narodów. Pierwsze posiedzenie Ligi odbyło się 16 stycznia 1920 r.
Fotografia przedstawia wielką czwórkę, czyli premiera Wielkiej Brytanii Davida Lloyda George'a, premiera Włoch Vittoria Orlando, premiera Francji Georgesa Clemenceau i prezydenta Stanów Zjednoczonych Woodrowa Wilsona na konferencji pokojowej w Paryżu.
Wielka czwórka na konferencji pokojowej w Paryżu. W jej skład wchodzili premier Wielkiej Brytanii David Lloyd George, premier Włoch Vittorio Orlando, premier Francji Georges Clemenceau i prezydent USA Woodrow Wilson. Ilustracja udostępniona za zgodą Wikimedia Commons.
Do organów Ligi należały Zgromadzenie, w skład którego wchodziły delegacje wszystkich państw członkowskich, nadzorujący funkcjami administracyjnymi Sekretariat oraz Rada, do której należały tylko wielkie potęgi.3 Zachowywano w niej podział na stałych członków (Wielką Brytanię, Francję, Japonię i Włochy), oraz członków tymczasowych. W trakcie swojej działalności Liga liczyła maksymalnie 58 członków. Związek Radziecki dołączył w 1934 r., lecz został wykluczony w 1939 r. po inwazji na Finlandię.
Liga wymagała od swoich członków poszanowania integralności terytorialnej i suwerenności innych państw i wyrzeczenia się gróźb użycia i samego użycia sił zbrojnych w celu rozwiązania konfliktów międzynarodowych. Zamierzeniem Ligi było pokojowe rozwiązywanie sporów terytorialnych powstałych między jej członkami, a jej skuteczność w niektórych przypadkach była bardzo wysoka. Przykładowo w 1926 r. dzięki negocjacjom prowadzonym przez Ligę państwa Irak i Turcja zawarły porozumienie w sprawie prowincji Mosul, a we wczesnych latach 30. XX wieku Kolumbia i Peru rozwiązały spór o granicę .
Lidze nie udało się jednak powstrzymać wybuchu II wojny światowej. Skłania to historyków do postrzegania jej jako organizację słabą, nieefektywną i w gruncie rzeczy bezsilną.4 Nie tylko brakowało jej procedur pozwalających na skuteczne egzekwowanie swoich przepisów, ale też wiele państw odmówiło przystąpienia do niej i nie było zobligowanych do przestrzegania tychże przepisów.

Stany Zjednoczone i Liga Narodów

US President Woodrow Wilson enunciated the Fourteen Points in January 1918. The Fourteen Points laid out a comprehensive vision for the transformation of world politics. Wilson believed that affairs between nations should be conducted in the open, on the basis of sovereignty, self-determination (the idea that all nations have the right to choose their own political identity without external interference), and the disavowal of military force to settle disputes. Wilson’s vision for the postwar world was hugely influential in the founding of the League of Nations.5
Karykatura przedstawia Woodrowa Wilsona podającego sporych rozmiarów gałązkę oliwną z napisem "Liga Narodów" gołąbkowi pokoju.
Wielkie marzenie Wilsona o pokoju na świecie wprowadzonym dzięki Lidze Narodów stało się przedmiotem satyry magazynu Punch. Poniższy rysunek przestawia Wilsona trzymającego gałąź oliwną z napisem 'Liga Narodów' o tak dużym rozmiarze, że gołąbek nie będzie w stanie jej unieść. Magazyn Punch 26 marca, 1919. Ilustracja udostępniona za zgodą Wikimedia Commons.
President Wilson’s intense lobbying efforts on behalf of US membership in the League of Nations met with firm opposition from isolationist members of Congress, particularly Republican Senators William Borah and Henry Cabot Lodge. They objected most vociferously to Article X of the League’s Covenant, which required all members of the League to assist any member threatened by external aggression. In effect, Article X would commit the United States to defending any member of the League in the event of an attack. Isolationists in Congress were opposed to any further US involvement in international conflicts and viewed Article X as a direct violation of US sovereignty. As a result, the Senate refused to ratify the treaty, and the United States never became a member of the League of Nations.6
Though the League had failed to prevent the outbreak of another world war, it continued to operate until 1946, when it was formally liquidated. By this time, the Allied powers had already begun to discuss the creation of a new successor organization, the United Nations. The United Nations, which is still in existence today, was based on many of the same principles as the League of Nations, but was designed specifically to avoid the League’s major weaknesses. The UN boasts much stronger enforcement mechanisms, including its own peacekeeping forces, and the membership of the UN is substantially larger than that of the League even at its peak.

Jak uważasz?

Dlaczego Stany Zjednoczone odmówiły dołączenia do Ligi Narodów?
Jak skuteczne były działania Ligi Narodów na rzecz utrzymania pokoju na arenie międzynarodowej?
Czy uważasz, że Lidze Narodów udałoby się powstrzymać wybuch II wojny światowej, gdyby Stany Zjednoczone zostały jej członkiem?

Chcesz dołączyć do dyskusji?

Na razie brak głosów w dyskusji
Rozumiesz angielski? Kliknij tutaj, aby zobaczyć więcej dyskusji na angielskiej wersji strony Khan Academy.