If you're seeing this message, it means we're having trouble loading external resources on our website.

Jeżeli jesteś za filtrem sieci web, prosimy, upewnij się, że domeny *.kastatic.org i *.kasandbox.org są odblokowane.

Główna zawartość

Ruchy niepodległościowe w XX wieku - film z polskimi napisami

W XX wieku, zwłaszcza po zakończeniu II wojny światowej, antykolonialne ruchy niepodległościowe nabierają rozpędu i odnoszą sukcesy w takich miejscach jak Indie, Algieria i Nigeria. Ruch Państw Niezaangażowanych.

Chcesz dołączyć do dyskusji?

Na razie brak głosów w dyskusji
Rozumiesz angielski? Kliknij tutaj, aby zobaczyć więcej dyskusji na angielskiej wersji strony Khan Academy.

Transkrypcja filmu video

Jak już wiemy z innych filmów, mapa ta przedstawia kolonie europejskie, a zwłaszcza zachodnioeuropejskie kolonie, na dużym obszarze świata na początku XX wieku przed wybuchem I wojny światowej. Widzimy tutaj znaczne tereny francuskie nie tylko w Afryce, ale też w Indochinach. Brytyjczycy też mieli wiele kolonii w Afryce, ale też w Azji. Niemcy, Belgia, Włochy również mieli własne kolonie. Później nastała I wojna światowa, która zmieniła mapę Europy w dość dramatyczny sposób, o czym będziemy mówić w innych filmach, ale do najważniejszych zmian, a przynajmniej jeśli mowa o imperializmie, należał rozpad Austro-Węgier, co zmieniło mapę Europy Wschodniej, rozpad Imperium Osmańskiego, przez co większość Bliskiego Wschodu kontrolowali Brytyjczycy lub Francuzi, oraz oczywiście, po wycofaniu się Rosji z I wojny światowej i po rewolucji bolszewickiej w 1917 r. - - powstanie Związku Radzieckiego. Po zakończeniu I wojny światowej zaczynamy dostrzegać, jak nabierają rozpędu ruchy niepodległościowe, jak rozpada się ta imperialna struktura. W 1922 Egipt uzyskuje niepodległość od Wielkiej Brytanii. Irak, który przez wieki był częścią Imperium Osmańskiego, a po I wojnie światowej znalazł się pod kontrolą brytyjską, w 1932 r. też odzyskuje niepodległość. Potem wybucha II wojna światowa, był to bardzo traumatyczny czas nie tylko dla Europy, ale dla całego świata. Po zakończeniu II wojny światowej znowu widzimy dalszy rozkwit różnych antykolonialnych ruchów niepodległościowych. Indonezja - początkowo była kolonią holenderską, podczas II wojny światowej dostała się pod kontrolę Japonii i weszła w skład jej imperium, ale gdy w sierpniu 1945 roku Japończycy zostają zbombardowani w Hiroszimie i Nagasaki, co skutecznie kończy II wojnę światową, Indonezyjczycy mogli wtedy domagać się niepodległości od Holendrów. Potem, od 1944 do 1946 r. kolejne tereny, które pierwotnie były częścią Imperium Osmańskiego, a po I wojnie światowej znalazły się pod kontrolą Francuzów i Brytyjczyków, Syria i Jordania, zyskały niepodległość, Syria od Francji, a Jordania od Wielkiej Brytanii. A następnie, w 1947 roku niepodległość zyskuje subkontynent indyjski. Była to szczególnie godna uwagi walka pod przywództwem Mohandasa Gandhiego, znanego jako Mahatma Gandhi, tytuł mahatma oznacza "Wielki Duch". Był to pokojowy opór, który doprowadził do zdobycia niepodległości. Subkontynent został później podzielony na dwie części: Pakistan i Indie. Z obszarów, na których większość stanowili muzułmanie, powstał Pakistan i widać go tu, na zachodzie, ten region na wschodzie też później stanie się niezależny, w 1971 powstał tam Bangladesz, natomiast z obszarów, na których większość stanowili hinduiści, powstały Indie. Nie był to czysty podział, ponieważ pozostały pewne terytoria, księstwa, obszary, gdzie ta większość nie była wyraźna, i stały się one punktami spornymi. Kaszmir, po dziś dzień, jest kością niezgody pomiędzy Indiami a Pakistanem. Subkontynent indyjski był mocno wymieszany, niektóre obszary były w 60% hinduistyczne, a w 40% muzułmańskie lub na odwrót, co doprowadziło do jednej z największych migracji w historii ludzkości, największego przemieszczania się ludności, i ze względów religijnych bywała ona dość krwawa. Ale i po tym, Indie nadal są jednym z największych muzułmańskich krajów. Ojcami-założycielami Pakistanu byli Muhammad Ali Jinnah oraz pierwszy premier Indii, obaj byli aktywni w ruchu niepodległościowym, Jawaharlal Nehru, który zasłynął później z Ruchu Państw Niezaangażowanych - - ruchu nowo wyzwolonych krajów nie chcących stawać po żadnej ze stron zimnej wojny, stworzył on też termin "Trzeci Świat", który teraz kojarzy się ze słabo rozwijającymi się krajami, ale pierwotnie znaczył on: 'nie chcemy być z Pierwszym Światem, związanym z zachodnimi krajami kapitalistycznymi, nie chcemy być też z Drugim Światem, powiązanym z blokiem komunistycznym, chcemy być niezależni i należeć do Trzeciego Świata'. Na przełomie lat 40. i 50. XX wieku można było zauważyć niepodległościowe dążenia również we francuskich Indochinach. Państwa te ostatecznie przekształcą się w Wietnam Północny, Wietnam Południowy, Laos i Kambodżę, i związaną z tym ważną postacią był Hồ Chí Minh, który odegrał wielką rolę podczas gdy I wojna indochińska przekształciła się w wojnę wietnamską, w którą włączyły się Stany Zjednoczone w ramach ich strategii powstrzymywania. Lata 50. to także okres ważnych ruchów niepodległościowych na terenie całej Afryki. W 1951 r. Libia uzyskuje niepodległość. W latach 1956-1958 niepodległość uzyskują Tunezja, Maroko, Ghana i Gwinea. W latach 1956-1958 niepodległość uzyskują Tunezja, Maroko, Ghana i Gwinea. Na szczególną uwagę zasługuje Ghana, pierwotnie nazwana Złotym Wybrzeżem. Jej pierwszym prezydentem i premierem został Kwame Nkrumah, znany jako jeden z założycieli Organizacji Jedności Afrykańskiej. Chciał zobaczyć świat, w którym wszystkie afrykańskie kraje są niepodległe i zjednoczone, bo wiedział, że Afryka byłaby o wiele silniejsza w jedności niż podzielona. Był on więc głównym propagatorem idei panafrykanizmu. Był on więc głównym propagatorem idei panafrykanizmu. Te ruchy niepodległościowe nabrały jeszcze większego tempa w latach 60-tych. Rok 1960 w szczególności był rokiem wielu ruchów niepodległościowych, i jak tu widać, większość Afryki stała się już niezależna pod koniec lat 60-tych. Na niebiesko zaznaczone są kolonie francuskie, które uzyskały niepodległość w tym okresie. W kolorze łososiowym - kolonie brytyjskie, a w żółtym - kolonie belgijskie. W ciągu następnych kilku dekad nadal dochodziło do zmian, ale świat wyglądem zaczął już bardzo przypominać ten, który znamy obecnie. Chcę wam jeszcze pokazać przemówienie, które Jawaharlal Nehru wygłosił w Waszyngtonie w 1956 roku, a które podkreśla jego dążenie do neutralności: "Utrzymanie pokoju stanowi główny cel polityki Indii. To w dążeniu do realizacji tej polityki wybraliśmy ścieżkę nieangażowania się w żadne militarne lub podobne pakty. Neutralność nie oznacza bierności umysłu lub działania, braku wiary lub przekonania, nie oznacza poddania się temu, co uważamy za złe. Jest to pozytywne i dynamiczne podejście do problemów, które przed nami stoją. Wierzymy, że każdy kraj ma nie tylko prawo do wolności, ale także do decydowania o własnej polityce i sposobie życia". Było to wielkie wydarzenie, bo pamiętajmy - to przemówienie miało miejsce w Waszyngtonie, gdzie bardzo chcieliby, żeby jasno stanął po stronie bloku zachodniego i kapitalistycznych krajów na czele z USA, jednak po tak ciężkiej walce o swoją niepodległość wiele z tych narodów, jak Indie, nie było zainteresowanych utratą swojej autonomii i dostosowaniem się do potężniejszych krajów. Na zakończenie tego filmu zostawię was z ciekawym pytaniem, a raczej serią ciekawych pytań. Dlaczego tak wielu krajom udało się zdobyć niezależność w drugiej połowie XX wieku? Czy to dlatego, że kraje imperialne nie miały już energii, siły ani woli, by kontrolować te kolonie? Czy może zmieniło się coś w nastawieniu tych krajów - - przeżyli właśnie tę okropną wojnę i uświadomili sobie, że nie są już zainteresowani kontrolowaniem losu innych ludzi? Czy było to spowodowane skutecznością tych ruchów niepodległościowych, na przykład pokojowych protestów prowadzonych przez Gandhiego? A może raczej tych bardziej brutalnych walk, jak ta w Algierii przeciwko Francuzom? Nie trzeba jednak dodawać, że w tym okresie świat uległ gruntownej zmianie. Wkraczając w XX wiek, mieliśmy do czynienia ze światem imperialnym, kontrolowanym głównie przez mocarstwa zachodnioeuropejskie. Po dwóch tragicznych wojnach imperializm dobiega końca i zastajemy świat znany nam obecnie.