Cubist Sculpture II

Kubizm zapoczątkował znaczący rozwój w historii dwudziestowiecznej rzeźby, kwestionując europejską tradycję rzeźbiarską w zakresie formy, środków, jak również samego tematu. Praca Aleksandra Archipenki Medrano II jest przykładem wczesnego podejścia stosowanego przez rzeźbiarzy kubistycznych.

Médrano II jest przedstawieniem kobiety składającym się z prostych kształtów i wykonanym z różnych materiałów. Przypomina wesołą lalkę tańczącą na półce. Jej głowa to kawałek złożonej cyny z namalowanym okiem i czerwoną linią włosów oraz cienkim kawałkiem różowego drewna przedstawiającym nos. Centralny drewniany pion podtrzymuje szklane, cynowe i drewniane płaszczyzny, które są wycięte w podstawowych geometrycznych kształtach i pomalowane na jaskrawe kolory, aby przedstawić jej ramiona, ręce, nogi i spódnicę. Dwie uproszczone drewniane stopy zakotwiczają postać na wielokolorowej, poziomej płaszczyźnie, która wystaje jak półka z pionowego czerwonego tła obramowującego postać.

Tytuł odnosi się do cyrku Médrano circus, który na początku XX wieku był odwiedzany przez wielu artystów, i wskazuje, że jaskrawo namalowana postać jest artystką cyrkową. Jej ruchliwa postawa z jedną nogą zgiętą na palcach i umieszczoną pod spódnicą piłką wskazują na postawę akrobatki lub żonglerki. Archipenko podobnie traktuje formy rzeźby, bawiąc się powtarzającymi się okręgami, które wydają się odbijać od postaci, jak również delikatnym wzorem namalowanym na szklanej spódnicy, przez którą widzimy udo kobiety.

Médrano II jest rzadkim przykładem zachowanej wczesnej rzeźby kubistycznej, która odzwierciedla innowacje syntetycznych kubistycznych kolaży i rzeźb sculptures Pabla Picassa i Georges'a Braque'a. Podobnie jak oni, Archipenko łączy różne tanie materiały, eksponuje powtarzające się geometryczne kształty i bawi się koncepcją przedstawienia oraz projektu. Umiejscowienie rzeźby na tle ram jest również podobne do wczesnych kubistycznych rzeźb Picassa, które często były pomyślane jako wiszące na ścianie obrazy. Temat postaci kobiecej i jaskrawe kolory są jednak bardziej porównywalne z podejściem stosowanym przez Salon Cubists, a Médrano II był w rzeczywistości wystawiany w 1914 roku w Salon des Indépendants.

Głowa kobiety Henri Laurensa też wykorzystuje technikę kubistycznego asamblażu, jednak jest to praca bardziej abstrakcyjna i ambitna pod względem formy niż dzieło Archipenki. Podobnie jak w późniejszych kubistycznych obrazach i kolażach Braque'a i Picassa, głowa jest podzielona na wiele abstrakcyjnych kształtów, które przedstawiają konkretne cechy poprzez relacje i formę. Na przykład, centralny pionowy biały trójkąt rozpoznajemy jako nos, a białe koło obok niego jako gałkę oczną, podczas gdy zygzakowate krawędzie w płaszczyźnie powyżej sugerują włosy. Rzeźba z powodzeniem przenosi wieloznaczność kubistycznej reprezentacji w trzy wymiary, ale została stworzona do powieszenia na ścianie, a więc przeznaczona do oglądania pod ograniczonym kątem. Podobnie jak Médrano II Archipenki, nie wykorzystuje ona w pełni potencjału trójwymiarowości rzeźby.

Archipenko stworzył również kilka małych, wolnostojących kubistycznych rzeźb kobiet z brązu. Pod względem środków były one znacznie bardziej tradycyjne niż Médrano II. Niemniej jednak, w pełni przekładają one kubistyczne podejście na trzy wymiary rzeźby. Spacerująca Kobieta przełamuje masę ciała i włącza przestrzeń do centrum formy. Masywne elementy rzeźby kształtują przestrzeń, przekształcając pustkę w ukrytą bryłę. Tułów kobiety jest zdefiniowany przez konwencjonalne podwójne krzywe, które zarysowują piersi, talię i biodra, ale w tym wypadku kształtują one pustkę. Picasso użył podobnej strategii, aby zdefiniować kształt gitary w swoim kolażu Gitara, Nuty i Szkło.

Spacerująca kobieta Archipenki przywodzi na myśl również strategie Analitycznego Kubizmu zastosowane w obrazach takich jak Dziewczyna z mandoliną Picassa, w których uproszczone, geometryczne części ciała są fragmentaryczne i rozpływają się w otaczającej przestrzeni. W rzeźbie Archipenko postać wraz z niektórymi jej częściami, jak głowa, nogi i skrawek spódnicy są zarysowane, dlatego łatwo je zidentyfikować, podczas gdy, np. ręce, są nieobecne lub tylko pośrednio zasugerowane.

Kobieta czesząca włosy jest znacznie bardziej tradycyjna niż Kobieta spacerująca, pomimo uformowanej pustej przestrzeni przedstawiającej głowę i szyję kobiety. Archipenko użył tu technik kubistycznych w celu stworzenia dekoracyjnej formy z oczywistymi klasycznymi odniesieniami, zarówno w pozie kontrapostu, jak i w formie. Ścięte ramię wraz z załamaniami na kolanach nawiązują do zachowanych szczątek pozostałosci klasycznych figur, takich jak Wenus z Milo.

Nienaturalistyczna wklęsłość podkreśla wewnętrzną stronę ud i okolice łonowe, jednakże efekt pozostaje zasadniczo naturalistyczny i zmysłowy. Uniesione ramię wtapiające się we włosy postaci nawiązuje do licznych wizerunków Wenus. Dzieło to czerpie z innowacji kubistycznych, aby osiągnąć efekt modernistycznej, dekoracyjnej rzeźby stołowej.

Jacques Lipchitz w połowie roku 1910 wykonał również kubistyczne rzeźby figuratywne, które wpisują się w ówczesny nurt ustanowienia kubizmu jako stylu klasycznego. Jego Człowiek z gitarą" i Człowiek z mandoliną wydzielaja figury w skupiska prostych płaszczyzn geometrycznych. Podejście to jest szczególnie podobne do współczesnych kubistycznych obrazów Picassa, takich jak Siedzący człowiek.

Technika rzeźbienia w kamieniu jest tradycyjna, a miękkie odcienie bieli figur Lipchitza odzwierciedlają klasyczną tradycję rzeźby zachodniej. Same figury są radykalnie wydzielone, jednak całościowy sposób traktowania formy rzeźbiarskiej pozostaje konwencjonalny. Lipchitz skupia się raczej na masie rzeźbiarskiej, a nie na integracji masy i przestrzeni. Człowiek z gitarą stoi na zintegrowanym postumencie, czyli jest przedstawiony w tradycyjny sposób. Podobnie jak w przypadku zmysłowych figur kobiet Archipenki, muzycy Lipchitza przekształcają kubizm w styl dekoracyjny o klasycznym wydźwięku.

Kubizm zapoczątkował dwa znaczące nurty w rozwoju rzeźby XX wieku. Pierwszy z nich, bardziej radykalny, polegał na łączeniu i zestawianiu nietradycyjnych materiałów w celu stworzenia obiektów, które podważały europejską tradycję rzeźbiarską zarówno pod względem formy, środków, a często także pod względem tematyki. Wpływy tego nurtu możńa odnaleźć w Dada, Surrealism oraz w wielu dziełach XX wieku, które kwestionowały tradycyjne koncepcje sztuki.

Druga faza rozwoju rzeźby kubistycznej była również niezwykle bogata. Ustanowiła ona nowy, abstrakcyjny język formalny, który zachował tradycyjną zachodnią koncepcję obiektu sztuki przeznaczonego do estetycznej kontemplacji, jednocześnie rozszerzając jego zakres na formy niereprezentacyjne.

Więcej Robert Rauschenberg’s Monogram at the Moderna Museet, Stockholm

Więcej David Smith’s Cubi X at the Museum of Modern Art, New York