Praktyki religijne w hinduizmie

Religia przenika różnorakie aspekty życia hindusa, a jego praktyki religijne nie ograniczają się do pojedynczego miejsca, pory dnia czy konkretnego tekstu modlitwy. Mogą one przyjmować rozmaite formy: w domu, w świątyni, przy drodze, nad rzeką, podczas pielgrzymki, poprzez jogę, taniec lub muzykę, przestrzeganie norm społecznych itd.

Pudźa to ogólne określenie najbardziej powszechnych hinduskich praktyk kultowych, które mają miejsce w domu, przy rodzinnej kapliczce, bądź w miejscowej świątyni. Konkretne praktyki różnią się w zależności od regionu, ale ogólnie rzecz biorąc, wierny może przyjść do świątyni danego bóstwa, aby je kontemplować, złożyć mu podziękowanie, poprosić je o pomoc lub odbyć pokutę. Tego rodzaju kult ma charakter indywidualny i obejmuje bardziej pojedynczego wiernego lub rodzinę niż całą wspólnotę zgromadzoną na wspólnym nabożeństwie. Pudźa odbywa się codziennie lub nawet kilka razy dziennie, a także podczas licznych uroczystości, które mają miejsce o określonych porach w dni świąteczne w świątyniach.

W świątyni wiernych wspomaga kapłan, który wstawia się za nimi do bóstwa, wykonując czynności rytualne i błogosławiąc ofiary. Nabożeństwo zaczyna się zwykle od procesji z ogniem wokół świątyni przy dźwiękach dzwonków i śpiewów. Również taniec tradycyjnie stanowi istotną część świątynnego rytuału.

Koncepcją kluczową w kulcie hinduskich bóstw jest darśan, czyli nawiązanie kontaktu wzrokowego z bóstwem. Jest to czynność dwustronna: wierny widzi boga lub boginię, a bóstwo spostrzega wiernego. To rytualne wzajemne postrzeganie między wiernym a bóstwem może zachodzić zarówno w przestrzeni prywatnej, jak i w tłocznej świątyni, gdzie pojedynczy wierny jest częścią wielosetnego lub wielotysięcznego tłumu wyznawców. Hindusi wierzą, iż nazwiązując darśan z wizerunkiem bóstwa otrzymują jego energię i błogosławieństwo.

Owa praktyka świadczy o wadze, jaką ikonografia religijna posiada w kulcie hinduskim. Podczas gdy w większości innych tradycji religijnych wizerunki są jedynie symboliczną reprezentacją osób boskich lub świętych, albo są zgoła zabronione, to hindusi wierzą, iż malowane bądź rzeźbione wizerunki są rzeczywistym uosobieniem bóstw. Odpowiedni rytuał nadaje wizerunkom atrybut rzeczywistej boskiej obecności. Dosłowne obcowanie w postaci kontaktu wzrokowego z bóstwem jest niezbędnym elementem oddawania czci religijnej, zarówno na co dzień w domu, jak i podczas wielkich pielgrzymek.