Archeologia i badania starożytnych Chin

Archeologia jest nauką badającą materialne pozostałości ludzkiej przeszłości. Wykopaliska wraz z innymi obiektami historycznymi i zapisami tekstowymi stanowią podstawowe materiały źródłowe dotyczące starożytnych Chin.

Każda z najważniejszych dynastii, począwszy od dynastii Han (206 p.n.e.–220 n.e.) zachowywała zapisy historyczne, dokumentujące wszystko do tego czasu. Ta oficjalna historia stanowiła podstawowe źródło dla chińskiej historii aż do ubiegłego stulecia. Za panowania dynastii Song (960-1279 n.e.) kładziono ogromny nacisk na badanie przeszłości (jinshixue) - dosłownie "badanie metalu/kamienia" - poprzez przedmioty i teksty. Przyczyniło się to do powstania szeregu katalogów, zawierających pierwsze klasyfikacje starożytnych wyrobów z brązu. Współczesna archeologia rozpoczęła się w XIX w. wraz z odkryciem kości wróżebnych, co doprowadziło do wykopalisk grobowców dynastii Shang (ok. 1300-1050 p.n.e.) w Anyang. Pismo na kościach wróżebnych potwierdziło informacje na temat istnienia królów w obrębie tej dynastii, co zostało zapisane w starożytnych tekstach historycznych. Od tego czasu zauważalna była silna zależność pomiędzy badaniem źródeł tekstowych a archeologią.

Unlike other countries, China never had a huge influx of foreign archaeologists, with the notable exception of Swedish geologist, Johan Gunnar Andersson (1874–1960). He was involved in the famous discovery of homo erectus fossils at the cave of Zhoukoudian, southwest of Beijing, and excavated the site of Yangshao in Henan, one of the major cultural groups of the early Neolithic. TheAcademia Sinica, founded in 1928, excavated most of the tombs at Anyang, but moved to Taiwan in 1949 when the Nationalists were defeated by the Communists. Two institutions that took its place were the Bureau of Cultural Relics and the Institute of Archaeology. From 1962–82, the Institute was headed by Xia Nai. During his tenure, archaeologists began to interpret finds on the basis of type (building a chronological sequence on the basis of changes in the physical features of what one finds). Work was primarily concentrated on the Yellow river area, and interpretation followed theMarxist view of history. Recent Chinese archaeology has de-emphasized Marxist ideological concerns in favor of a more regional focus, with new areas of research focusing on the east coast, Sichuan province and the lower Yangzi region. Current archaeology has been advanced by the lifting of rules barring foreign archaeologists from working in China. However, the pace of industrial and economic development in China has escalated, resulting in increased rescue archaeology–rushing in to salvage what has been unearthed through building projects and trying to study as much as one can while temporarily abating development.

Archeologowie zbierają i analizują dane za pomocą naukowych metod, przeprowadzając eksperymenty, a następnie formułując hipotezy oraz wnioski, które są z kolei aktualizowane wraz z pojawieniem się nowych danych. Z upływem czasu pojawiają się ogólne wzorce i tendecje. Pomimo że opinię publiczną urzeka idea spektakularnych odkryć, większość prac archeologicznych w rzeczywistości jest mało interesująca. Nacisk kładzie się na dokładność i systematyczność badań w obrębie stanowiska, a następnie na publikację wyników.

Jedną z najbardziej podstawowych reguł archeologii jest ta dotycząca statygrafii i idei, według której warstwy gleby odsłaniają warstwy czasu. Ponieważ historia Chin sięga tysięcy lat wstecz, siedliska nawarstwiały się jedno na drugim, tworząc poszczególne warstwy lub "strata" w historii ziemi. Według tej zasady, przedmioty odkryte np. poziom wyżej nigdy nie będą starsze od przedmiotów znalezionych w obrębie niższego poziomu.

Od połowy XX wieku w dziedzinie archeologii rozwinął się szereg innych technik, takich jak np. badania szczątków organicznych, które umożliwiają interpretację stanowiska archeologicznego pod względem reakcji człowieka na środowisko naturalne. Fotografia, a od niedawna również systemy obrazowania satelitarnego, wspomagają dokumentację i procedury mapowania. Pomiary dla lokalizacji są wspomagane przez wykorzystanie próbek rdzeni i teledetekcji. Wysoki stopień zaawansowania metod datowania jest zaś możliwe dzięki użyciu radiowęgla i termoluminescencji. Współczesna archeologia angażuje często zespoły ekspertów. Analiza stanowisk może wiązać się z wkładem archeologów terenowych, historyków sztuki, konserwatorów, geologów i innych naukowców. Obecnie współpracują ze sobą zespoły archeologów chińskich i zagranicznych.