Bottle with mouth in the shape of a mushroom

Co to za przedmiot? Skąd pochodzi?

Jest to mała, ceramiczna butelka, która stanowi część starożytnych wykopalisk, odkrytych nad Rzeką Żółtą w prowincji Shaanxi w centralno-północnych Chinach. Na terenie centralno-północnych równin znaleziono pozostałości jednych z najwcześniejszych chińskich osad. Ponad 5000 lat historii czyni tę butelkę jednym z najstarszych przedmiotów w kolekcji Muzeum Sztuki Azjatyckiej w San Francisco.

Butelka pochodzi z grobowca. Ceramiczne słoje oraz inne przedmioty wykonane z kości i kamienia często chowano razem ze zmarłym. Stanowią one najczęściej występujące obiekty spośród wykopalisk tego typu. Naczynie było prawdopodobnie używane przez właściciela za jego życia, nie ma jednak co do tego całkowitej pewności. Być może została wykonana na pogrzeb tej osoby lub stanowiła jedną z jej ulubionych rzeczy. Możliwe też, że zawierała lek albo specjalny napój. Jej niewielkie rozmiary sugerują, że była raczej rzeczą osobistą, niż przedmiotem przeznaczonym do wspólnego użytku.

Powyższa butelka pochodzi z małej wioski, którą przez krótki czas zamieszkiwała ludność zajmująca się rolnictwem, połączonym z polowaniem i osiadłym trybem życia. Mieszkańcy osady udomowili psy oraz świnie, a podstawowe wyżywienie stanowiło ziarno prosa. Tkano proste sploty z konopi, a ślady sznurka na doniczkach sugerują, że zajmowano się wytwarzaniem wyrobów plecionych. Rodziny żyły w egalitarnych układach, pozbawionych wyraźnego zróżnicowania ról płciowych (zapisy archeologiczne nie dowodzą jednoznacznie, że jedna grupa dominowała nad inną) oraz podziału na warstwy społeczne. Pozostałości budynków mieszkalnych sugerują, że ludność wioski funkcjonowała w skupiskach- prawdopodobnie w klanach. Domy były umiejscowione częściowo pod ziemią, wraz z prostymi, wyniesionymi platformami, które służyły do siedzenia i spania. Poza granicami wioski znaleziono groby. Pod domami oraz w ich ścianach odkryto zaś urny, w których zostały pochowane dzieci.

Butelkę wykonano z lokalnego rodzaju gliny i wypalono w niskiej temperaturze. Wyróżnia ją płaska podstawa i wylot w kształcie grzyba oraz otwory wentylacyjne w środkowej części naczynia. Została pomalowana na ciemnoczerwoną barwę z geometrycznymi wzorami wokół korpusu i szyjki.

Butelka stanowi bezpośredni dowód na istnienie wczesnych kultur “ceramiki malowanej”, nazywanych tak ze względu na charakterystyczny sposób malowania wzorów na glinianych słoikach i butelkach w kolorze ochry. Ogólny zbiór kultur centralnych Chin pochodzących ze wczesnej epoki neolitycznej jest określany kulturą Yangshao, od nazwy miejsca, w którym została odkryta. Banpo odnosi się do konkretnego okresu w dziejach historii i stanowi jednocześnie nazwę stanowiska archeologicznego, które wciąż można zobaczyć na obszarze poza granicami współczesnego miasta Xi’an. Butelka jest także przykładem na to, od jak dawna chińscy garncarze interesowali się formowaniem naczyń z ciekawymi wzorami- będących wczesnym zwiastunem wielowiekowych tradycji ceramicznych.