Polinezja, wstęp.

Wyspy na wschodnim Pacyfiku znane są pod nazwa „Polinezja”, z greckiego „wiele wysp”. Wyspy Polinezji rozrzucone są po ogromnym wschodnim Pacyfiku w obrębie trójkąta tworzonego przez Aotearoę (Nowa Zelandia) na południu, Hawaje na północy i Rapa Nui (Wyspa Wielkanocna) na wschodzie. Chociaż wyspy te są niewielkie i oddzielone tysiącami kilometrów, mają one podobny klimat i zostały zasiedlone przez ludzi z tego samego kręgu kulturowego. Wyspy Fidżi i Tonga są zamieszkane od około 3 tysięcy lat, natomiast do Nowej Zelandii pierwsi koloniści przybyli dopiero od około 1200 r. n. e.

Ludzie ci znali się bardzo dobrze na budowie łodzi i żeglowali po Pacyfiku używając prądów morskich, gwiazd i formacji chmur jako drogowskazów. Byli rybakami i rolnikami – uprawiali własne owoce i warzywa oraz hodowali świnie, kury i psy. Wyspiarze byli również znakomitymi rzemieślnikami i obrabiając drewno, włókna i pióra, tworzyli zarówno piękne, jak i potężne przedmioty.

Byli poetami, muzykami, tancerzami i mówcami. W całym regionie Polinezji mówiono jedenastoma pokrewnymi językami. Były do siebie tak podobne, że Tupaia, mężczyzna z wyspy Tahiti, który przyłączył się do kapitana Jamesa Cooka podczas jego pierwszej wyprawy, był w stanie dogadać się z mieszkańcami Nowej Zelandii leżącymi ponad trzy tysiące kilometrów of Tahiti.

W ich społeczeństwach funkcjonowała hierarchia społeczna, w której wysokie miejsce zajmowali kapłani utrzymujący, że ich rody pochodzą bezpośrednio o bogów. Bogowie ci byli wszechpotężni i wszechobecni w świecie Polinezji. Polinezyjczycy tworzyli ich podobizny z drewna, kamienia, włókien i piór. Jednym z najważniejszych eksponatów muzealnych jakimi dysponujemy jest wyrzeźbiony w drewnie, mierzący ponad dwa i pół mera posąg hawajskiego boga Ku-ka’ili-moku.

Ten ogromny i groźnie wyglądający posąg został wzniesiony przez króla Kamehameha I, który zjednoczył hawajskie wyspy na przełomie osiemnastego i dziewiętnastego wieku. Kamehameha zbudował wiele świątyń swojemu bogu Ku-ka’ili-moku (czyli „Ku porywacz ziemi”) w hawajskim dystrykcie Kona, pragnąc zjednać sobie wsparcie boga w swoich dalszych planach militarnych. Posąg prawdopodobnie pełnił drugorzędną rolę w najświętszej części jednej z tych świątyń, lecz nie był tyle wizerunkiem boga, ile raczej naczyniem czy pojazdem, w który bóg mógł wejść. Figura jest typowym przedstawieniem boga Ku, na co wskazują zwłaszcza jego bezczelnie otwarte usta, ale jego włosy na których są wyryte stylizowane świńskie głowy, sugerują dodatkową identyfikację z boginią Lono. Świnie prawdopodobnie symbolizują bogactwo.

W dzisiejszych czasach kultura Polinezji nadal rozwija się i zmienia, częściowo na skutek kolonializmu. Metody tradycyjne wciąż praktykowane są przez zdolnych rzeźbiarzy i tkaczy, ale inni artyści zdołali osiągnąć międzynarodowy sukces w nowych mediach.