Cezanne, Kąpiący się

Obraz przedstawia mężczyznę na tle nieokreślonego pejzażu. Postać jest wypchnięta na pierwszy plan i wypełnia płótno prawie do brzegów. Za mężczyzną wyczuwa się głębię, ale przestrzeń ta jest zbudowana jest w niepokojący sposób. Cézanne, zgodnie z tradycją, definiuje bliższy i dalszy plan. Niezwykłe jednak jest to, że pomija plan środkowy, co jeszcze powiększa odległość pomiędzy tym co z przodu, a tym, co z tyłu. Problem zaczyna się tam gdzie te plany się łączą.

Przyjrzyj się konturowi, który określa kształt postaci. Nie patrz na wewnętrzną stronę konturu, ale na zewnętrzną (zwróć uwagę na prawą nogę). Cézanne zmienił delikatnie fakturę i kolor. Okazuje się, że kiedy tło i postać były skończone, malarz wrócił do tego fragmentu i przemalował przestrzeń wokół kąpiącego się. W rezultacie powstało dziwne zaburzenie planów.

Iluzja przestrzeni, która pozwala nam spojrzeć w głąb obrazu, zostaje przerwana przez przemalowane fragmenty, które wypychają postać na pierwszy plan. Tło wygląda jakby przyczepiło się do mężczyzny i razem z nim wyszło do przodu.

Dlaczego Cézanne chciałby zniszczyć przestrzeń, którą pracowicie wcześniej stworzył? To pasowałoby raczej do Edouarda Maneta. Cézanne, tak jak Manet, chce aby widz próbował wyjaśnić to zniekształcenie - żeby aktywnie zaangażował się w obraz i jego konstrukcję.

Więcej pytań pojawia się, gdy patrzymy na odwzorowanie postaci. Zdecydowanie nie jest to praca Rafaela, ani żadnego z malarzy XIX wiecznego Salonu. W rzeczywistości postać jest pokraczna. Jej fragmenty są uproszczone i nie pasują do siebie. Spójrz, na przykład, na ramiona. Lewe nie pasuje do prawego. Tak samo obie strony klatki piersiowej, a nawet twarzy. Szczególnie niezgrabne są nogi. Chociaż jedna jest z przodu, to i tak jest zbyt długa w stosunku do drugiej.

Co może pomyśleć uważny obserwator? Czy The Museum of Modern Art popełniło wielką pomyłkę? Czy muzea na całym świecie powiesiły na ścianach prace szarlatana? Cézanne, jeśli chciał, umiał malować realistycznie, ale w tym przypadku świadomie zlekceważył tradycję. Zbudował przestrzeń w ten sposób, żeby widz doświadczył zarówno iluzji przestrzeni, jak i rozmontowania tej iluzji.

Autorami eseju są dr Beth Harris i dr Steven Zucker.