Millais, Portret Johna Ruskina

Portret Johna Ruskina autorstwa Millais'a przedstawia jednego z najbardziej wpływowych krytyków sztuki epoki wiktoriańskiej. Na tle wodospadu w Glenfinlas w Szkocji, Ruskin otoczony jest dzikim, skalistym krajobrazem, ukazany jako obserwator piękna świata natury. Obraz ten jest w zgodzie zarówno z pismami samego Ruskina, w których zaleca artystom: “całym sercem podążajcie za naturą”, jak i jego osobistymi zainteresowaniami jako amator malarstwa oraz amator rozwijających się nauk geologicznych. Również Ruskin wykonał kilka rysunków tej okolicy - np. Study of Gneiss Rock, Glenfinlas (Ashmolean Museum, Oksford) - w tym samym miejscu, które posłużyło jako tło obrazu Millais’a. W pracach Ruskina widzimy podobną drobiazgową dbałość o naturalne szczegóły.

Relacja między młodym artystą, a uznanym krytykiem sztuki zaczęła się w 1851 roku, kiedy Ruskin napisał do dziennika The Times dwa listy w obronie Prerafaelitów. Millais napisał do Ruskina, by mu podziękować, a Ruskin odkrył młodego artystę z potencjałem. W lecie 1853 roku Millais został zaproszony wraz z Ruskinem i jego żoną Effie do Szkocji, która wcześniej pozowała do obrazu Millais’a The Order of Release 1746 (1952-3). Pracę nad portretem Millais rozpoczął niemal natychmiast. Współpraca z Ruskinem była jednak ciężkim doświadczeniem; Ruskin okazał się wyjątkowo apodyktycznym mentorem i kierował w dużym stopniu produkcją obrazu. Millais poinformował, że ukończył większość tła w Szkocji, w lipcu i w sierpniu, choć praca nad obrazem była powolna. W styczniu 1854 roku Ruskin rozpoczął pozowanie dla Millais w jego pracowni; twarz została ukończona już w kwietniu. Ruskin ukończył swoją pracę dopiero w grudniu 1854 roku, kiedy jego ojciec zapłacił za obraz.

Obraz nie był jednak jedynym owocem wakacji. Effie była bardzo nieszczęśliwa jako żona poważnego, konserwatywnego Ruskina; Effie i Millais zakochali się w sobie. Ostatecznie odeszła od Ruskina, a ich małżeństwo zostało unieważnione na podstawie niespełnienia małżeńskich obowiązków. Effie wyszła za Millais'a w 1855 roku; razem mieli ośmioro dzieci.  Niestety przez sztywne normy społeczne epoki wiktoriańskiej reputacja Effie została nadszarpnięta. Wielu ludzi, w tym Wiktoria Hanowerska, odmawiało przyjęcia jej na salony. Millais - mianowany w 1885 roku baronetem, a później wybrany dyrektorem Royal Academy of Arts na krótko przed swoją śmiercią w sierpniu 1896 roku - z biegiem czasu stał się częścią wpływowego gremium artystycznego. Wykluczenie ze społeczeństwa Effie było dla niego źródłem nieszczęścia. Dopiero pod koniec życia Millais'a, głównie dzięki interwencji Ludwiki, księżnej Argyll, Effie została ponownie przyjęta na salony.

Portret Ruskina Millais'a to intymny wgląd w jedną z najważniejszych postaci wiktoriańskiego świata sztuki. Niesamowita dbałość o szczegóły widoczna w skałach i szybko płynącej wodzie ukazuje prerafaelicki styl w najlepszym wydaniu, a wyprostowana, poważna figura Ruskina sugeruje typ osobowości pozującego.  Portret ten jest rzadkim połączeniem sztuki, nauki oraz osobistego dramatu.

Autorka eseju: Dr Rebecca Easby