Keith Haring, Subway Drawings

Prace Keitha Haringa, artysty określanego mianem międzynarodowej gwiazdy, stanowią kwintesencję sztuki lat osiemdziesiątych. Urzeczywistniają one sztukę uliczną, hip-hop, a także energię Nowego Jorku ówczesnej dekady. Podczas gdy jego twórczość realizowana była w bardzo różnorodny sposób, taki jak: malarstwo, rysunek, przedstawienia, filmy wideo, murale oraz art merchandising [sztuka sprzedaży] —to właśnie rysunki w metrach są najbardziej znane i cenione wśród jego prac.

W latach 1980 r. - 1985 r. Haring narysował kredą ponad 5 000 rysunków, na stacjach metra w Nowym Jorku (odwiedź [stronę internetową Keith Haring Foundation](http://www. aring.com/), aby zobaczyć jego prace rok po roku). Od początku swojej kariery Haring był zdecydowany tworzyć sztukę, która mogłaby być dla wszystkich, zarówno pod względem stylu, który miał być przystępny, jak i poprzez umiejscawianie swoich pracy w łatwo dostępnych, publicznych miejscach. Tworzenie sztuki na ulicy oznaczało, że większa publiczność mogłaby zobaczyć jego dzieła, poza często zaściankowymi galeriami sztuki.

Haringa rysunki w metrze nie były jego pierwszą aktywnością w przestrzeni publicznej. W Nowym Jorku na początku 1980 roku, zaczął subtelnie zmieniać uliczne reklamy, np.: slogan Chardón Jeans przekształcił w “hard on Jeans.” Umieszczał również na latarniach ulicznych małe kolaże wykonane z kawałków malowanego papieru oraz obrazków zaczerpniętych z prasy. Latem 1980 roku, kolaże Haringa w sposób jawny skupiały się na tematach politycznych. Wycinał i przestawiał nagłówki prasowe New York Post, takie jak.: “REAGAN SLAIN BY HERO COP” czy “POPE KILLED FOR FREED HOSTAGE.” Następnie kopiował je w setkach egzemplarzy i rozwieszał po całym mieście, by zwróć uwagę oraz podważyć polityczny konserwatyzm tamtego okresu. Właśnie ta twórczość pomogła przygotować grunt pod jego późniejsze prace - rysunki w metrze.

Pod koniec 1980 roku Haring zauważył, że puste miejsca reklamowe w nowojorskim metrze były pokrywane czarnym matowym papierem, po wygaśnięciu abonamentu najmu. Zainspirowało to Haringa i bezzwłocznie kupił kredy oraz zaczął na nich rysować. W ciągu następnych pięciu lat stało się to jego codziennością, wręcz obsesją. Jeździł metrem, szukając pustych, czarnych powierzchni i zaczynał tworzyć - bez żadnego przygotowania - a następnie odjeżdżał najbliższym pociągiem. Ściany metra pozwoliły mu udoskonalać swój charakterystyczny styl linearny i stworzyć portfolio obrazów. Jego sposób pracy był prosty: musiał jak najszybciej ukończyć rysunki i wskoczyć do najbliższego pociągu, aby uniknąć aresztowania. Haring stworzył wiele charakterystycznych postaci, takich jak szczekający pies czy promieniujące dziecko, które narysował na płaskich płaszczyznach bez wykorzystania technik perspektywy czy głębi przestrzennej, często tylko z linią horyzontu lub schodami sugerującymi przestrzeń. Jego styl przypominał kreskówki, obrazy były łatwe do zrozumienia, natomiast poprzez różnorodne kombinacje niosły wiele symboli i znaczeń.

Przykładem tego jest stworzona przez Haringa postać Promieniujące dziecko. Może ono symbolizować narodziny, czystość, ale też energię jądrową lub korupcję ciała, a wszystko to w zależności od tego co zostało narysowane wokół. Haring ograniczył tematykę swoich rysunków, celowo pomijając wszelkie zagadnienia seksualne i polityczne. Chciał, aby jego twórczość spodobała się każdemu, w tym dzieciom. Jego rysunki były często dwuznaczne, choć wciąż pozytywne i tematycznie uniwersalne. Praca "promieniujące dziecko", choć pozornie prosta, niosła również ciemniejsze przesłanie takie jak problem opresji i nadużycia władzy, ale Haring często uproszczał do takiego stopnia, żeby interpretację pozostawić odbiorcy (patrz: zdjęcia na dole po lewej).

Przybycie Haringa do Nowego Jorku zbiegło się w czasie ze szczytem popularności graffiti w latach 1978–79, kiedy to artyści pokrywali nim wagony, ściany, cz też bramy sklepowe w całym mieście. Dobrze zdefiniowany styl Haringa doskonale wkomponowywał się w ideę graffiti, której celem było wyróżnienie obrazów w zatłoczonym środowisku miejskim oraz podkreślenie jak ważnymi aspektami są szybkość tworzenia i improwizacja. Jednak Haring nigdy nie uważał się za artystę graffiti. Jego rysunki na ścianach metra znacznie różniły się od typowego graffiti ze względu na ich umiejscowienie, czas gdy były tworzone oraz środek przekazu. Haring często używał białej kredy i pracował w ciągu dnia. Pozwalało mu to wchodzić w interakcje z publicznością, podczas gdy artyści graffiti zwykle używali farby w spray'u lub markerów, pracując w nocy. Graffiti zdominowało subkulturę marginesu społecznego Nowego Jorku, w której wykluczano artystów takich jak Haring ze względów rasowych, jak i społeczno-ekonomicznych.

Inni artyści z pokolenia Haringa, tacy jak [Jean-Michel Basquiat](https://smarthistory. rg/jean-michel-basquiat-horn-players/), Kenny Scharf, Barbara Kruger, Jenny Holzer i Richard Hambleton, również tworzyli i prezentowali swoją sztukę w miejscach publicznych Nowego Jorku. Ulic, jak płótna malarskiego, używały także zespoły artystyczne, takie jak: Colab, Fashion Moda, Gran Fury i Group Material. Tak jak Haring, artyści ci eksperymentowali z alternatywnymi systemami dystrybucji, by wyjść do odbiorców spoza komercyjnego świata sztuki. Wykorzystywali oni do tego plakaty, billboardy, małe rzeźby jak również angażowali społeczność organizując imprezy, wystawy pop-up czy demonstracje aktywistyczne. Śródmiejscy artyści (np. Haring) regularnie umieszczali prace, realizowali swoje pomysły artystyczne na ulicach. Cieszyło to, ale również pełniło funkcje informujące i zachęcające opinię publiczną do wspólnego działania. Ich zamiarem było raczej włączenie społeczeństwa, a nie alienowanie czy dezorientowanie.

Haring każdego dnia przez kilka lat rysował w nowojorkim metrze, miejscu, przez które przewijały się miliony osób. Rysunki te wykonywał za darmo i to dzięki nim znazał się w centrum uwagi, co umożliwiło rozpoczęcie współpracy z galeriami sztuki. Tak naprawdę wykorzystywał wolne miejsca by się reklamować. Jego prace można określić jako performatywne - przykuwające uwagę publiczności dzięki ich szybkiemy wykonaniu i improwizacji. Promował się również w innych śrdokach przekazu, np. jego przyjaciel nagrał scenę z jego aresztowania przez MTA policję, co następnie zostało wyemitiwane w wiadomościach CBS News jako wydanie specjalne. Zaprojektował również odznaki przedstawiające bohatererów jego prac i rozdawał je tysiącom podróżujących metrem. Odznaki te przypięte do koszulek oraz toreb przyczyniły się do zwiększenia rozpoznawalności jego prac.

W 1982 r. Haring rozpoczął współpracę z galerią Tony Shafrazi', równolegle kontynuując swoją działalność w metrze. Była to strategia, z której korzystał przez cały czas swojej kariery: działał zarówno w świecie dzieł sztuki współczesnej jak i w przestrzeni publicznej. Jego współpraca z galerią pomogła mu finansować rysowanie na ulicy, co robił za darmo, a obie działalności wzmacniały jego pozycję w życiu publicznym. Ostatecznie popularność Haringa doprowadziła do tego, że jego prace w metrze stały się tak cenne, że ludzie zaczęli je kraść zaraz po ich narysowaniu, co spowodowała, że wycofał się z tej działalności. Kontynuował tworzenie sztuki dostępnej dla wszystkich wykonując plakaty i odbitki, wykorzystując znane produkty w celu poprawy sprzedaży innych oraz murale w miastach na całym świecie. Zanim jednak Haring stał się światowej sławy artystą, był miejscowym celebrytą - jego rysunki w metrze były pierwszym krokiem do sławy.

Czytaj więcej:

Michael Auping, Urban Theater: New York Art in the 1980s (New York: Rizzoli, 2014).

Peter Belsito, Notes from the Pop Underground (Berkeley, CA: Last Gasp of San Francisco, 1985).

Jeffrey Deitch and Carlo McCormick. Keith Haring: 31 Subway Drawings (New York: Art Issue Editions, 2012).

John Gruen, Keith Haring: The Authorized Biography (New York: Prentice Hall Press, 1991).

Keith Haring and Robert Harris Thompson, Keith Haring Journals (New York: Viking, 1996).

Tseng Kwong Chi and Henry Geldzahler, Keith Haring, Art in Transit: Subway Drawings (New York: Harmony Books, 1984).

Keith Haring: Journey of the Radiant Baby (Piermont, N.H.: Bunker Hill Pub., 2006).

Cedar Lewisohn, Street Art: The Graffiti Revolution (New York: Abrams, 2008).