Sztuka Karolingów: wprowadzenie

Karol Wielki, król Franków, a później święty Cesarz Rzymski zapoczątkował okres wielkiego, kulturalnego odrodzenia zwany renesansem karolińskim. To odrodzenie korzystało z modelu imperium stworzonego przez Konstantyna Chrześcijanina i kwitnącego w latach 306 -337 naszej ery. Konstanty był pierwszym cesarzem rzymskim, który przyjął chrześcijaństwo i pozostawił imponujące dziedzictwo militarne i artystyczne.

Charlemagne saw himself as the new Constantine and instigated this revival by writing his Admonitio generalis (789) and Epistola de litteris colendis (c.794-797). In the Admonitio generalis, Charlemagne legislates church reform, which he believes will make his subjects more moral and in the Epistola de litteris colendis, a letter to Abbot Baugulf of Fulda, he outlines his intentions for cultural reform. Most importantly, he invited the greatest scholars from all over Europe to come to court and give advice for his renewal of politics, church, art and literature.

Sztuka karolińska przetrwa w rękopisach, rzeźbach, architekturze i wielu przedmiotach sakralnych produkowanych w latach 780-900. Artyści pracowali wyłącznie dla cesarza, członków jego dworu, biskupów i opatów związanych z dworem. Geograficznie odrodzenie objęło tereny dzisiejszej Francji, Szwajcarii, Niemiec i Austrii.

Karol zlecił architektowi Odonowi z Metzu budowę pałacu i kaplicy w Aachen, w dzisiejszych Niemczech. Kaplica została poświęcona w 805 i jest znany jako kaplica pałacowa. To miejsce służyło Karolowi jako siedziba Karola i do dziś tu właśnie znajduje się jego tron.

Kaplica pałacowa jest ośmiokątna, przykryta kopułą, przywołująca na myśl kształt San Vitale w Ravennie (ukończoną w 548), ale zbudowana ze sklepieniami łukowymi i żebrowymi, które są znakiem rozpoznawczym stylu późnorzymskiego. Kaplica jest prawdopodobnie najlepiej zachowanym przykład architektury karolińskiej i inspirowała twórców późniejszych kaplic pałacowych w całej Europie.

Karol miał w Aachen swoje własne skryptorium, czyli centrum kopiowania i ilustrowania rękopisów. Pod kierunkiem Alkuina Yorka w tym właśnie skryptorium opracowano nowy krój pisma zwany minuskułą karolińską. Wcześniej sposoby pisania czcionek i przepisywania skryptów były różne w różnych częściach Europy, a przez to trudne do czytania dla odbiorcy. Książka przepisana w jednej części Europy z trudem mogła być odczytana w innej, nawet jeśli i skryba, i czytelnik byli biegli w łacinie. Znajomość minuskuły karolińskiej rozniosła się z Aachen i zadomowiła w klasztorach, umożliwiając łatwiejszą komunikację na piśmie z imperium karolińskim. Przez kolejne 400 lat minuskuła karolińska była najszerzej stosowanym krojem pisma w całej Europie.

Sztuka tego okresu jest łatwa do rozpoznania. W przeciwieństwie do płaskich malunków wczesnochrześcijańskich i wczesnobizantyjskich, artyści epoki karolińskiej poszukiwali sposobu wprowadzenia trzeciego wymiaru. Korzystali z klasycznych rysunków jako wzorów i starali się stworzyć bardziej przekonującą iluzje rzeczywistości na obrazie.

This development is evident in tracing author portraits in illuminated manuscripts. The Godescalc Gospel Lectionary, commisioned by Charlemagne and his wife Hildegard, was made circa 781-83 during his reign as King of the Franks and before the beginning of the Carolingian Renaissance. Portretując św. Marka artysta stosuje wczesnobiznatyjski sposób obrazowania. Twarz jest mocno modelowana odcieniami brązu, fałdy draperii opadają w stylizowanym układzie, brakuje cieniowania. Pozycja, w której święty siedzi byłaby nie do odtworzenia w rzeczywistości, ponieważ zawiera mnóstwo niekonsekwencji. Lewa noga ukazana jest z profilu, a prawa bokiem. Taki portret jest charakterystyczny dla czasów, w których powstawał.

Ewangeliarze Ebbona powstał około 816-35 roku w opactwie benedyktynów Hautvillers dla Ebbona, arcybiskupa Reims. Portret św. Marka jest tutaj charakterystyczny dla sztuki okresu karolińskiego. Artysta zastosował charakterystyczne niespokojne linie, by stworzyć iluzję ciała i jego pozycji. Podnóżek ustawiony jest pod dziwnym nierealistycznym kątem, ale widać wiele starań artysty, by ukazać ciało świętego w trzech wymiarach. Prawa noga jest schowana pod krzesło i artysta stara się pokazać odbiorcom, poprzez zakrzywione linie i cieniowania, że ta noga ma kształt. Zastosowane jest cieniowanie, a perspektywa jest spójna. Ewangelista siedzący na krześle ma wiarygodna pozę.

Karol Wielkiego, jak Konstantyn przed nim, pozostawił niemal mityczne dziedzictwo. Renesans karoliński to ostatnia próba ożywienia klasycznej kultury przed nadejściem późnego średniowiecza. Imperium Karolingów trwało do końca IX wieku, zarządzane przez potomków Karola. Na początku X wieku cesarstwo Ottonów wzrosło w siłę i wprowadziło własne ideały artystyczne.

Esej: dr Nancy Ross