Wprowadzenie do sztuki ottońskiej

Kiedy spadkobiercy Karola Wielkiego wymierali, wojownicze plemiona z terenów dzisiejszych Niemiec (ówczesnej Saksonii) zjednoczyły się, by wybrać sobie króla spośród swojej szlachty. W 919 n.e. wybrali Henryka Ludolfinga, syna księcia, znakomitego stratega wojskowego i szanowanego przywódcę. Henryk, zwany Ptasznikiem z powodu swojej pasji do polowań na dzikie ptaki, poprowadził saksońska armię do wielu znaczących zwycięstw nad Węgrami i Duńczykami. Ustanowienie nowych granic rozpoczęło okres dobrobytu i rozwoju sztuki w imperium saksońskim.

Nazwa "sztuka ottońska" pochodzi od imienia Ottona I (został cesarzem w 962 roku), syna Henryka. To on zawarł ważny sojusz z papieżem, który zezwolił na koronowanie Ottona na pierwszego cesarza Świętego Cesarstwa Rzymskiego w 924 roku. Kontakt z Rzymem był niezwykle istotny dla rozwoju sztuki ottońskiej, ponieważ każdy ottoński król miał określać siebie jako cesarza rzymskiego na podobieństwo Konstantyna i Karola Wielkiego. A to oznaczało intelektualny rozwój dworu i bogate dziedzictwo artystyczne.

Sztuka ottońska ma szereg tradycyjnych form, w tym elegancko iluminowane rękopisy, ozdobne wyroby z metalu, skomplikowane rzeźby i romańskich kościoły i katedry. Chyba najbardziej znaną ottońską innowacją artystyczną jest styl romańsko-saksoński w architekturze, który przykłada szczególną uwagę do równowagi i harmonii matematycznej.  Nacisk na geometrię opiera się na tekstach "De Arithmatica" i "Ars Geometriae" autorstwa Anicjusza Boecjusza, filozofa z VI wieku. Twórcy ottońscy traktowali matematykę z wielką powagą, co znajduje odbicie w wielu dziełach tego okresu.

Iluminowane rękopisy tworzone w ottońskich skryptoriach, klasztorne malowidła, szkoły pisania dają nam pojęcie o ottońskich poglądach religijnych i zwyczajach politycznych, a także o estetycznych i stylistycznych preferencjach tego czasu. Przepisywano najczęściej teksty religijne, dodając dedykację upamiętniającą okoliczności stworzenia manuskryptu. Zwykle na portrecie dedykacyjnym zamawiający - najczęściej ktoś z duchowieństwa lub dworu cesarskiego - przedstawiany jest, gdy prezentuje księgę wybranemu przez siebie świętemu.

Tutaj widzimy potężną ksieni (odpowiednik opata w zakonie żeńskim) prezentującą swój kodeks Maryi. Wiele manuskryptów posiada także strony przedstawiające iluminatora lub pisarza przy pracy, podkreślając, że produkcja manuskryptu wymagała nie tylko pieniędzy, ale i wysiłku artysty.

W Kodeksie Hilinusa, mnich przekazuje Świętemu Piotrowi dzieło, które napisał lub zilustrował (a może i jedno i drugie!). Skryba i iluminator często byli tą sama osobą, co widać w fantazyjnych dekoracjach inicjałów rozpoczynających księgę lub rozdziały ottońskich manuskryptów. Jak widać na portretach dedykacyjnych, manuskrypty przedstawiane są tak, jakby były często wystawiane, czyli podzielone na karty oprawione w ozdobne okładki.

Choć wyroby metalowe to szeroka grupa przedmiotów ozdobnych, najpopularniejsze były zdobione klejnotami okładki cennych manuskryptów. Na przykład, ta okładka należy do najcenniejszych, które dotarły do naszych czasów; zdobiona jest nie tylko bezcennymi kamieniami szlachetnymi, ale także wykonanym z kości słoniowej przedstawieniem śmierci Najświętszej Marii Panny.

On a larger scale, clerics like Bernward of Hildesheim cast his 15-foot doors depicting the fall and redemption of mankind out of single pieces of bronze (see the video in this tutorial). Było to niezwykłe przedsięwzięcie, proces tworzenia był tak skomplikowany, że nie dało się go powtórzyć aż do czasu renesansu.

Dla współczesnego odbiorcy sztuka ottońska może wydawać się trudna do zrozumienia. Sceny przedstawiające ludzi i miejsca nie są naturalistyczne, a symbolika jest niejasna. Kiedy patrzysz na dzieło z epoki ottońskiej, pamiętaj, że celem artysty nie było stworzenie czegoś wyglądającego "realistycznie", ale raczej przekazanie abstrakcyjnych pojęć, z których wiele ma głęboko filozoficzną naturę.  Nacisk na symbolikę i szyfrowanie informacji, może być również jednym z najbardziej fascynujących aspektów studiowania sztuki ottońskiej, ponieważ każdy element kompozycji oznacza coś konkretnego.  Im więcej czasu spędzisz nad analizowaniem elementów kompozycji, tym większa będzie satysfakcja z zaskakujących odkryć.

Esej Victorii Valdes