If you're seeing this message, it means we're having trouble loading external resources on our website.

Jeżeli jesteś za filtrem sieci web, prosimy, upewnij się, że domeny *.kastatic.org i *.kasandbox.org są odblokowane.

Główna zawartość

Sarkofag w kościele Santa Maria Antiqua — film z polskimi napisami

Dr. Allen Farber
Sarkofag w Santa Maria Antiqua, ok. 275 n.e., biały marmur, znaleziony w piwnicach kościoła Santa Maria Antiqua, Rzym
Sarkofag w Santa Maria Antiqua, ok. 275 n.e., biały marmur, znaleziony w piwnicach kościoła Santa Maria Antiqua, Rzym

Wszesna sztuka chrześcijańska

Sarkofag w rzymskim kościele Santa Maria Antiqua najpewniej stworzony został na zlecenie dość zamożnej osoby w III wieku n.e. Jak widać na nim i na sarkofagach poniżej, chrześcijańska sztuka używała motywów obecnych wcześniej w sztuce pogańskiej.
Filozof widoczny w centrum rzeźby przypomina inny sarkofag z trzeciego wieku (poniżej), ale ten drugi nie jest chrześcijański.
Azjatycki sarkofag z Sidamara, ok. 250 n.n. (Muzeum Archeologiczne w Stambule, Stambuł); (zdjęcie: Richard Mortel (CC BY-NC 2.0)
Na sarkofagu z Santa Maria Antiqua widać także wyraźnie koło filozofa postać kobiety, która wyciąga swoje ręce i w ten sposób łączy dwie różne konwencje. Wyciągnięte tak ręce w czasach wczesnego chrześcijaństwa reprezentują tzw "orant" lub postać modląca się. Taki sam gest widoczny był na katakumbach z Jonaszem wypluwanym przez rybę, jak i na sarkofagach z trzema Hebrajczykami i Danielem w jaskini.
Od lewej do prawej: Orant z sarkofagu Tytusa Flawiusza Sabinusa, ok. 310-20 (Muzea Watykańskie); Orant z sarkofagu Santa Maria Antiqua, ok. 270, Santa Maria Antiqua, Rzym. Orant z katakumby Priscilli, Rzym, fresk, tworzony od końca II wieku do IV wieku n.e.
Od lewej do prawej: Orant z sarkofagu Tytusa Flawiusza Sabinusa, ok. 310-20 (Muzea Watykańskie); Orant z sarkofagu Santa Maria Antiqua, ok. 270, Santa Maria Antiqua, Rzym. Orant z katakumby Priscilli, Rzym, fresk, tworzony od końca II wieku do IV wieku n.e.
Takie zestawienie postaci filozofa i postaci kobiety przypomina konwencję muzy z sztuki starożytnej Grecji i Rzymu (czyli źródła inspiracji dla filozofa). Możemy zobaczyć inny przykład. Na grafice poniżej widzimy Dioskurydesa, greckiego lekarza, farmaceutę i botanika.
Ilustacja Dioskurydesa, późny wiek VI n.e., ilustracja z manuskryptu
Ilustacja Dioskurydesa, późny wiek VI n.e., ilustracja z manuskryptu
Z lewej części sarkofagu Jonasza jest ukazany w śnie tuż po tym, gdy opuścił żołądek ryby jako część wymiocin. Poza, w jakiej został przedstawiony na wzór greckiego (pogańskiego) mitologicznej postaci Endymiona. Endymion był popularny jako dekoracja na wczesnych chrześcijańskich sarkofagach. Jego życzeniem do bogów była możliwość wiecznego snu, dzięki czemu mógł stać się nieśmiertelny.
Jonasz (zbliżenie), Sarkofag Santa Maria Antiqua, ok. 275 n.e., biały marmur, Kościół Santa Maria Antiqua, Rzym
Jonasz (zbliżenie), Sarkofag Santa Maria Antiqua, ok. 275 n.e., biały marmur, Kościół Santa Maria Antiqua, Rzym
Innym ciekawym i popularnym motywem na omawianym sarkofagu jest postać Dobrego Pasterza. Jest to postać znana nam z Psalmów Dawida oraz z Nowego Testamentu. Podobny motyw dostrzec możemy jednak już w starożytnej sztuce. Niżej widzimy figurkę tak zwanego Moschophoros, czyli opiekuna źrebiątek.
Moschophoros, wczesny IV wiek p.n.e., marmur (Muzeum Akropolu, Ateny)
W części najbardziej wysuniętej na prawo sarkofagu widzimy przedstawienie chrztu Chrystusa. Umieszczenie wizerunku samego Chrystusa (co było dość rzadkie w tych czasach) podkreśla istotność tego sakramentu, który mógł oznaczać śmierć i odrodzenie w nowej wierze jako Chrześcijanin.
Dobry Pasterz oraz Chrzest (zbliżenie),
Dobry Pasterz oraz Chrzest (zbliżenie),
Ciekawy detal związany z przedstawieniem postaci kobiecych i męskich pośrodku sarkofagu Santa Maria Antiqua jest to, iż ich twarze są niedokończone. Jednym z możliwych wytłumaczeń jest to, iż grobowiec nie odnosił się do żadnego konkretnego kupca. Zamiast tego artysta po sprzedaniu sarkofagu był gotów wyrzeźbić w tych miejscach np. twarze kupca i jego żony. Jeśli tak było to już w III wieku chrześcijańska sztuka musiała być chętnie kupowana. Stworzenie takiej rzeźby to obowiązek wymagający ogromu pracy i czasu. Nikt by się tego nie podjął nie mając pewności, że sprzeda swoje dzieło.
Autor: dr Allen Farber

Dodatkowe źródła (w języku angielskim):

Chcesz dołączyć do dyskusji?

Na razie brak głosów w dyskusji
Rozumiesz angielski? Kliknij tutaj, aby zobaczyć więcej dyskusji na angielskiej wersji strony Khan Academy.