Santa Maria Antiqua - film z polskimi napisami

Smarthistory. Sztuka. Historia. Rozmowa. Rozmawiają dr Beth Harris i dr Steven Zucker [dr Steven Zucker] Właśnie wstąpiliśmy do jednego z najstarszych kościołów w Rzymie, czyli Santa Maria Antiqua. [dr Beth Harris] Fascynujące w tym kościele są obrazy, które przetrwały kilka stuleci, a pochodzą z czasów, z których niewiele dzieł się zachowało. [dr Zucker] Kościół znajduje się u podnóża stoku Palatynu. Od nazwy tego wzgórza częściowo wywodzi się polskie słowo "pałac", a to dlatego, że cesarze rzymscy wznosili tu swoje pałace. Uważa się, że Santa Maria Antiqua to przebudowany stary budynek, który mógł być kiedyś kordegardą (wartownią) pałacu. Jest tu rampa, która pozwalała rydwanom wjechać na szczyt wzgórza. [dr Harris] Warto zastanowić się nad przemianą Rzymu z pogańskiego na chrześcijański. Kluczową rolę odegrał tu oczywiście Konstantyn I Wielki, który zalegalizował praktyki chrześcijańskie i który, według legendy, przeszedł na chrześcijaństwo u schyłku swojego życia. [dr Zucker] Konstantyn jest ważną postacią także z tego powodu, że przeniósł stolicę Cesarstwa z Rzymu na wschód, do miasta, które zostało nazwane na jego cześć Konstantynopolem. To oznaczało, że Rzym utracił swoje polityczne znaczenie. Teraz trochę przyspieszmy, do VI wieku, kiedy to kościół ten został konsekrowany, za czasów, gdy Rzym już dawno nie jest wielkim imperialnym miastem. [dr Harris] Ale mieszka tu społeczność chrześcijańska i są tu kościoły, które zbudował Konstantyn, między innymi stara bazylika św. Piotra. [dr Zucker] Albo bazylika św. Sabiny na przykład. [dr Harris] Oraz Santa Maria Antiqua oraz jej unikalne malowidła. [dr Zucker] Ale w 847 r. n.e. zdarzyło się potworne trzęsienie ziemi. [dr Harris] Nasz kościół został zapominany aż do XVII wieku, w międzyczasie powstała tu nowa świątynia. [dr Zucker] Ktoś kopał w ogródku nowego budynku i przypadkiem odkrył fragmenty oryginału. Przeprowadzono prace odkrywcze, ale, co interesujące, ruiny zostały ponownie zakopane i dopiero na początku XX wieku zburzono nowy kościół i rozpoczęły się naukowe wykopaliska. Pomiędzy 2001 a 2016 rokiem, wykonano istotne prace konserwatorskie przy malowidłach. Kaplica jest teraz otwarta dla zwiedzających, a to za sprawą Rzymian, oczywiście, ale też dzięki pomocy Norwegów i nowojorskiej organizacji World Monuments Fund. [dr Harris] Można tu przenieść się w czasie i zobaczyć, jaki był chrześcijański Rzym w VI, VII i VIII wieku. [dr Zucker] Przyjrzyjmy się malowidłom z każdego z tych okresów. [dr Harris] Zacznijmy od obrazu znajdującego się na ścianie, która zbiera najwięcej uwagi. Nazywa się ona Ścianą Palimpsestu. Słowo "palimpsest" oznacza rękopis spisany na użytym już wcześniej materiale piśmiennym (kawałku papieru, pergaminie), z którego zdrapano oryginalny tekst, by można było nanieść nowy. Powstaje nam powierzchnia zawierająca warstwy treści. [dr Zucker] Innymi słowy, poprzednie treści nie zostały do końca usunięte, więc zostają po nich ślady. Wspomniana ściana ma właśnie taką specyfikę ponownie wykorzystywanych powierzchni. Znajduje się na prawo od apsydy, na końcu kościoła. [dr Harris] Najstarsza postać, jaką tu widać, nazywana jest "Maria Regina" Czyli Maryja Królowa Nieba. "Regina" w łacinie oznacza królową. [dr Zucker] Jest to właściwa nazwa, gdyż Maryja jest ubrana niczym bizantyjska cesarzowa. Nosi koronę, jest przystrojona perłami i kryształami. [dr Harris] Jest ustawiona w pozycji frontalnej, statycznej, symetrycznej. [dr Zucker] Na kolanach siedzi u niej Dzieciątko Jezus, a po jej lewej stronie widzimy anioła. Wspomniałaś, że to symetryczna kompozycja i z tego powodu wiemy, że po drugiej stronie powinien być drugi anioł. Gdy apsyda przecięła ścianę, straciliśmy tego anioła. [dr Harris] Następna warstwa powstała około 50 lat później. Widzimy tu anioła zwanego Aniołem Sprawiedliwości, a po lewej fragment twarzy Maryi. Wiemy, że to była scena zwiastowania, w której Archanioł Gabriel powiedział Maryi, że urodzi ona Chrystusa. [dr Zucker] Spójrzcie, jak radykalnie różni się ten styl malarski od poprzedniego. Mamy modelowanie światła i cienia, więc mamy poczucie, że postacie się odwracają. Bardzo różni się to od płaskiej i frontalnej Marii Reginy. [dr Harris] A jeśli tego było mało, mamy kolejną warstwę, w której męska postać patrzy przez ramię Marii Reginy. Jest to ojciec kościoła ze złotą aureolą, który również jest ustawiony frontalnie, podobnie jak Maria Regina. [dr Zucker] Widać też na szaroniebieskim tle greckie napisy, które pochodzą z tej samej warstwy. [dr Harris] Historycy sztuki nie są wiedzą, dlaczego ta ściana oraz inne części kościoła są pokryte warstwami obrazów. [dr Zucker] A teraz odwróćmy się i udajmy się w stronę prezbiterium, by popatrzeć na filar, gdzie znajdziemy malowidło w stanie mniej naruszonym, z VII wieku. [dr Harris] Jest to obraz z Księgi Machabejskiej. [dr Zucker] Przedstawia Salomonię oraz jej siedmiu synów. Wszyscy synowie zostali zamordowani na jej oczach, za ich wiarę. [dr Harris] Bardzo ważny temat dla wczesnych chrześcijan, którzy również byli prześladowani za wiarę. [dr Zucker] Intrygujące w tym obrazie są bijąca z niego energia oraz naturalizm. Bardzo się to różni od Marii Reginy. Spójrzcie na to, jak światłocienie wymodelowane są na fałdach materiału. [dr Harris] Ta szarfa obwiązana wokół jej głowy i spoczywająca na jej torsie. Refleksy światła zostały namalowane szybkimi pociągnięciami pędzla. [dr Zucker] Było to oczywiste nawiązanie do klasycznej tradycji rzeźbienia postaci niezależnych od tła. [dr Harris] Choć jest ustawiona bardzo frontalnie, jej ciało jest wydłużone. [dr Zucker] Chrześcijaństwo wykształca już swój własny język malarski. Malarze tamtych czasów chcieli przedstawić boskość, nie sferę fizyczną, i między innymi z tego powodu jest tu wydłużenie, wysmuklenie ciała, bo nie miały to być postacie, które moglibyśmy spotkać na ulicy, to są symboliczne postacie, reprezentujące sferę duchową. [dr Harris] Zerknijmy na jeszcze jeden obraz. Przedstawia on ukrzyżowanie Chrystusa i jest to interesujące z tego powodu, że jest to moment, w którym we wschodniej części Cesarstwa Rzymskiego kult obrazów był w kościołach zakazany. [dr Zucker] Ten okres w dziejach zwiemy ikonoklazmem, w tych czasach obrazy były przedmiotem sporu. Mogły być one przedmiotem bezpośredniej czci, a to mogło wprowadzić wiernych w błąd. Ale to nie jest Cesarstwo Wschodniorzymskie, a Zachodniorzymskie, i mamy tu ukrzyżowanie w ogromnej skali, jak gdyby kościół chciał wystosować swoje stanowisko w sprawie. [dr Harris] Na Wschodzie był zakaz tworzenia religijnych obrazów, ale tu, w Rzymie, tworzono obrazy inspirujące wiernych. To są freski. Freski zwykle tworzone były na mokrym tynku, ale tu jest pewien interesujący składnik. [dr Zucker] Na Zachodzie freski malowano na zwykłych tynkowanych ścianach, ale na Wschodzie wykorzystywano też słomę i inne organiczne materiały. Interesujące jest to, że freski w Santa Maria Antiqua są wykonane wschodnią techniką, a przez to historycy sztuki i konserwatorzy twierdzą, że stworzyli je artyści ze wschodniej części Imperium. To czyniłoby z tych obrazów unikatowe przykłady tradycji malarskiej, która była tępiona i niszczona w Cesarstwie Wschodniorzymskim. [dr Harris] Daje nam to namiastkę tego, jak by wyglądały obrazy, które wymazał czas. [dr Zucker] Wymazał, ale nie w Santa Maria Antiqua. Napisy/Tłumaczenie: WYTFURNIA.PL [IW] Odwiedź: WYTFURNIA.PL/services po więcej informacji o naszych usługach.