Jak powstaje witraż

1. Szkic
Na początku artysta stworzył zarys ogólnej kompozycji okna. Następnie zrobiono pełnowymiarowe rysunki dla całego okna lub dla różnych jego części (tafli). Te pełnowymiarowe rysunki nazywane są szkicami. Ogólnie mówiąc, kształty poszczególnych szklanych elementów, detale do namalowania oraz kolory szkła zostały określone w szkicu. We wczesnym średniowieczu szkice były rysowane na bielonych deskach.

2. Wycinanie

Dla poszczególnych części projektu wybrane zostały różne kolory szkła a kontur każdego elementu został namalowany na powierzchni białą farbą wapienną. Elementy wycięto w różne kształty przy użyciu żelaznego narzędzia, którego rozgrzany czubek był przykładany do powierzchni szkła powodując pękanie.

Elementy zostały następnie zmniejszone do wymaganego rozmiaru przy użyciu odpowiedniego narzędzia - kawałka żelaza ze szczeliną na każdym końcu, dzięki któremu usuwano brzegi szkła aż do momentu utworzenia dokładnego kształtu.

3. Malowanie
Po wycięciu i ukształtowaniu elementów szkła, zostały one pomalowane barwnikiem utworzonym po zmieszaniu tlenku żelaza i rudy miedzi ze sproszkowanym szkłem.

Wino, mocz lub ocet zostały dodane, aby pomóc przy nakładaniu barwnika na szkło. Odcień tej farby do szkła waha się od brązowego po szary aż do czarnego. Po pomalowaniu osobne części szkła zostały umieszczone w piecu na drewno nazywanym inaczej piecem do wypalania. Ciepło pieca sprawia, że farba do szkła stapia się trwale z powierzchnią szkła.

Czym jest farba do szkła? Malarze na szkle używali specjalnej farby zrobionej z cząstek szkła zawieszonych w płynnym spoiwie - "vitreous" czyli nazwa farby w j. angielskim, oznacza "składający się ze szkła"- aby pomalować tą część witrażu, która skierowana będzie do wnętrza budynku. Podczas wypalania, cząstki szkła w farbie rozpuszczały się i łączyły z powierzchnią szkła tworząc różne odcienie, od brązowego po czarny.

Na ilustracji poniżej widać główne kroki przy malowaniu bardziej szczegółowych części okna takich jak twarz postaci. Te przykłady kopiują twarz Jereda z okien Przodkowie Chrystusa i zostały stworzone do zaprezentowania tutaj przez Studio Witrażu przy Katedrze Cantenbury.

Krok A: Dla części szczegółowych takich jak twarze, wytyczne są malowane na spodzie, a następnie rozległe warstwy rzadkiej farby do szkła są dodawane szerokim pędzlem na przedniej części.

Krok B: Wytyczne na spodzie są wycierane i gęstsza farba jest dodawana cienkim pędzlem na rzadką warstwę na przodzie, aby stworzyć szczegóły.

Krok C: Grubsze warstwy są malowane na spodzie, aby wzmocnić cieniowanie i nadać złudzenie większej głębi. Po skończeniu, element jest umieszczany w piecu, żeby farba wtopiła się w powierzchnię szkła.

4. ołów
Elementy szkła są łączone razem wąskimi paskami ołowiu tak, aby utworzyć panel. Nazywane są one "ołowianą oprawą witrażu". Ołów jest używany ponieważ jest giętki i umożliwia właściwą elastyczność potrzebną przy dopasowywaniu różnych kształtów szklanych elementów.

5. wygładzanie
"Wygładzanie" to termin opisujący składanie panelu witrażu, który następnie może być umieszczony w oknie. Po tym jak osobne elementy szkła są pomalowane i wypalone, są umieszczane na szkicu i łączone ołowianą oprawą, aby utworzyć panel. W średniowieczu w tym procesie używano kombinacji noża i młotka. Brzeg noża był używany do cięcia części oprawy, a końcówka młotka do zabezpieczania gwoździ na tablicy z witrażem, aby utrzymać brzegi na miejscu podczas składania.

Części oprawy są następnie lutowane. Używa się w tym celu stopu ołowiu i cyny, który topi się łatwo w niskiej temperaturze i szybko krzepnie.

6. łączenie
Panel jest łączony, aby pomóc w zabezpieczeniu szkła pomiędzy ołowiem i uczynić okno nieprzepuszczalnym dla wody. Półpłynne spoiwo nakłada się pędzlem, a następnie pokrywa się warstwą kredy lub trocin, żeby wchłonęły nadmierny płyn. Średniowieczny przepis na to spoiwo nie jest znany, chociaż głównymi składnikami były najprawdopodobniej pokruszona kreda i olej lniany. Panel jest następnie porządnie szorowany suchą szczotką dopóki spoiwo pozostanie tylko pod ołowiem.

Czyszczenie tafli suchą szczotką

Wszystkie zdjęcia dzięki uprzejmości Dziekana oraz Kapituły Cantenbury