Bernini, Ekstaza świętej Teresy

Święta Teresa

Kanonizowana (ogłoszona świętą przez Kościół) w dużej mierze z uwagi na objawienia, których doświadczyła, Teresa z Ávili była zakonnicą żyjącą w XVI-wiecznej Hiszpanii, u szczytu reformacji. Często opisywała swoje wizje. Tak wyglądała ta, którą uwiecznił Bernini:

Obok mnie, po lewej stronie, pojawił się anioł w formie cielesnej ... Nie był wysoki, jednak niezwykle piękny; a jego twarz była tak płomienna, że wydawał się być jednym z najwyższych rangą aniołów... W jego rękach widziałam wielką złotą włócznię, a na jej żelaznej końcówce tlił się ogień.Wydawało się, że przeszył moje serce kilkakrotnie, przenikając do mych wnętrzności.Pozostawił mnie całkowicie pochłoniętą wielką miłością Boga. Ból był tak silny, że wydałam z siebie kilka jęków. Słodycz spowodowana tym intensywnym bólem była tak ogromna, że nikt nigdy nie chciałby jej utracić, ani dusza nie byłaby zadowolona z niczego innego poza Bogiem. Nie był to czysto fizyczny ból, lecz duchowy, chociaż ciało miało w tym jakiś udział - nawet znaczny.

Święta Teresa opisuje duchowe spotkanie w kategoriach fizycznych, a nawet seksualnych. Dlaczego? Wiemy, że ważnym celem sztuki barokowej jest zaangażowanie jej odbiorcy. Teresa wyjaśniła swoją wizję w ten sposób, aby pomóc nam zrozumieć jej niezwykłe doświadczenie. Wizyta anioła i wypełnianie miłością Boga nie jest bowiem zwyczajnym, codziennym wydarzeniem. Jak możemy, uwięzieni w realiach życia, mieć nadzieję na zrozumienie intensywności i pasji jej wizji, jeśli nie zostanie ona ujęta w nasze własne ludzkie doświadczenia?

Kaplica Cornaro

Podziwiając dzieło Berniniego Ekstaza św. Teresy, powinniśmy zwrócić uwagę na otaczającą je przestrzeń. Rzeźba ulokowana jest w centralnej części kaplicy Cornaro, nazwanej tak na cześć rodziny Cornaro, która zleciła budowę kaplicy oraz zatrudniła Berniniego do wykonania dekoracji.

Spacerując po kaplicy, po obu stronach możemy zauważyć dekoracje przypominające balkony teatralne. Wydaje się, że zasiadające w nich postaci rozmawiają ze sobą i dynamicznie gestykulują. Być może klęczą w modlitwie i dyskutują na temat przedstawionej przed nimi sceny Ekstazy świętej Teresy.

Kim są postaci widziane w lożach teatralnych? Jedną z nich jest Federico Cornaro, kardynał Wenecji, który pokrył koszty budowy kaplicy. Pozostałe osoby to pośmiertne portrety członków rodziny Cornaro (wielu z nich było także kardynałami). Za nimi Bernini stworzył fantastyczną iluzję architektury - kasetonowe sklepienie kolebkowe, drzwi i kolumny.

Podążając za metaforą teatru wydaje się, że mamy najlepsze miejsca do podziwiania dzieła! Otacza nas i jesteśmy dosłownie w jego centrum. Jest to typowa cecha sztuki barokowej - przełamywanie bariery między dziełem a widzem - dla większego zaangażowania w sztukę.

Autorami eseju są dr Beth Harris i dr Steven Zucker.

Dodatkowe źródła (w języku angielskim):

Short Simon Schama Video

Writings by Saint Teresa of Avila (in English)

Simon Schama, "When Stone Came to Life"

Cornaro Chapel Wikipedia entry

Chcesz dołączyć do dyskusji?

Zaloguj się

Sortuj według

Na razie brak głosów w dyskusji

Rozumiesz angielski? Kliknij tutaj, aby zobaczyć więcej dyskusji na angielskiej wersji strony Khan Academy.