Główna zawartość

Historia Leonardo

Zazwyczaj dary niebios spływają na ludzi w sposób naturalny, a w sposób nadnaturalny łączą się w jednym człowieku wraz z pięknem, wdziękiem, talentem. Wybraniec losu wydaje się niebiański, a inni zostają w tyle. Co on wykonuje, jest darem Boga, a nie ludzkich umiejętności. Widzieli to współcześni w osobie Leonarda. (Vasari, Lives of the Most Excellent Painters, Sculptors, and Architects)

Leonardo: od Florencji do Milanu

Leonardo przyszedł na świat jako nieślubne dziecko wybitnej toskańskiej rodziny garncarzy i notariuszy. Prawdopodobnie odbył podróż z Vinci do Florencji, gdzie jego ojciec pracował dla kilku wpływowych rodzin, w gronie których znaleźli się Medyceusze. W wieku lat siedemnastu Leonardo rzekomo został uczniem florenckiego artysty, Verrocchia. Właśnie tam Leonardo zachwycił się osiągnięciami Giotta oraz Massaccia i w 1472 roku przyłączył się do Akademii Świętego Łukasza.

Because of his family’s ties, Leonardo benefited when Lorenzo de’ Medici (the Magnificent) ruled Florence. By 1478 Leonardo was completely independent of Verrocchio and may have then met the exiled Ludovico Sforza, the future Duke of Milan (Ludovico ruled as regent from 1481-94, before becoming Duke). In 1482, Leonardo arrived in Milan bearing a silver lyre (which he may have been able to play), a gift for Ludovico Sforza from the Florentine ruler, Lorenzo the Magnificent. Ludovico sought to transform Milan into a center of humanist learning to rival Florence.

Leonardo flourished in this intellectual environment. Otworzył studio, otrzymywał liczne zlecenia, nauczał studentów i zaczął systematycznie zapisywać swoje naukowe i artystyczne badania w serii notatników. Jako archetyp “człowieka renesansu”, Leonardo był niezrównanym malarzem, utalentowanym architektem, inżynierem, kartografem i naukowcem (w szczególności interesowała go biologia i fizyka). Wpływ wywarły na niego teksty starożytne, między innymi Timajos Platona, Kosmografia Ptolemeusza czy O architekturze Witruwiusza. Leonardo is credited with having assisted Luca Pacioli with his treatise, Divina Proportione (1509). Joining the practical and the theoretical, Leonardo designed numerous mechanical devices for battle, including a submarine, and even experimented with designs for flight.

W obecnie słynnym liście (prawdopodobnie napisanym na początku lat 80. XV wieku) Leonardo przedłożył listę swych talentów przyszłemu księciu, skupiając się głównie na swoich umiejętnościach w zakresie inżynierii militarnej. List zaczyna się słowami:

Poznawszy, dostojny Panie, i zbadawszy doświadczenia wszystkich tych, którzy mienią się być mistrzami w sztuce wynajdywania maszyn wojennych, i sprawdziwszy, że maszyny ich nie różnią się niczym od będących w powszechnym użyciu, postaram się, nie czyniąc nikomu krzywdy, odkryć Waszej Ekscelencji pewne tajemnice będące moją osobistą własnością i pokrótce tu wyliczone.

In ten short paragraphs, Leonardo enumerated the service he could perform—he said (among other things) that he could build bridges, tunnels, fortresses, and “make siege guns, mortars and other machines, of beautiful and practical shape, completely different from what is generally in use.” What might seem amazing to us is that it is not until the very last paragraph that Leonardo mentions art, and he mentions it so modestly! Here is what he wrote:

W czasie pokoju mogę dorównać, jak wierzę, komukolwiek bądź w architekturze, wznoszeniu pomników prywatnych czy publicznych i przeprowadzaniu wody z miejsca na miejsce. Umiem wykonywać rzeźby w marmurze, brązie, terakocie, w malarstwie umiem zrobić to, co zrobiłby inny, kimkolwiek by on był.

Powrót do Florencji i wyjazd do Francji

In 1489, Leonardo secured a long awaited contract with Ludovico and was honored with the title, “The Florentine Apelles,” a reference to an ancient Greek painter revered for his great naturalism. Leonardo returned to Florence when Ludovico was deposed by the French King, Charles VII. While there, Leonardo would meet the Niccolò Machiavelli, author of The Prince and his future patron, François I (who ruled France from 1515-47). In 1516, after numerous invitations, Leonardo traveled to France and joined the royal court. Leonardo died on May 2, 1519 in the king’s chateau at Cloux.

Śmierć Leonarda i zmiana statusu artysty

Vasari, który napisał Żywoty najsłynniejszych malarzy, rzeźbiarzy i architektów (1550), tak wypowiedział się o śmierci Leonarda:

Postarzawszy się przez wiele miesięcy chorował, a widząc się bliskim śmierci, gorliwie zwrócił się ku wierze katolickiej i ku prawdom świętej religii chrześcijańskiej. Spowiadał się ze skruchą, a chociaż już nie mógł wstać, podtrzymywany przez przyjaciół i służbę nabożnie przyjął Najświętszy Sakrament, nie leżąc w łóżku. Król, który odwiedzał go często i serdecznie, przybył wkrótce potem, a Leonardo dźwignął się z szacunkiem, by usiąść na łożu. Mówił o swych błędach i ich następstwach, wspominając, jak obrażał Boga i ludzi, gdyż na polu sztuki nie dokonał tego, co było jego obowiązkiem. I wtedy nadszedł paroksyzm śmierci, a król podniósł się i podtrzymał jego głowę, aby mu pomóc i okazać uznanie. Nastąpiła ulga w jego cierpieniach, a duch jego niebiański zobaczył, że nie może być dla niego większego zaszczytu, jak skonać w ramionach swego króla. (Vasari)

This story is a good indication of the changing status of the artist—Leonardo, who spent the last years of his life in France working for King Francis I, was often visited by the King (remember that the artist was considered only a skilled artisan in the Middle Ages and for much of the Early Renaissance). In the High Renaissance, in contrast, we find that artists are considered intellectuals, and that they keep company with the highest levels of society. Quite a change! All of this has to do with Humanism in the Renaissance of course, and the growing recognition of the achievement of great individuals. Artists in the Early Renaissance insisted that they should be considered intellectuals because they worked with their brains as well as with their hands. They defended this position by pointing to the scientific tools that they used to make their work more naturalistic—the study of human anatomy, of mathematics and geometry, of linear perspective. These were clearly all intellectual pursuits!

Przyjrzyj się uważnie portretowi. Czy wynika z niego wyraźnie, że Leonardo widział siebie jako myśliciela, filozofa, intelektualistę?

Naturalizm Leonarda

Ancient Greek physicians dissected cadavers. The early church’s rejection of the science of the classical world, along with the possibility of bodily resurrection led to prohibitions against dissection. Both Leonardo and Michelangelo performed them—probably exclusively on the bodies of executed criminals. According to his own count, Leonardo dissected 30 corpses during his lifetime.

Autorami eseju są dr Beth Harris i dr Steven Zucker.

Dodatkowe źródła (w języku angielskim):

Universal Leonardo

Vitruvian Man from Stanford University

Chcesz dołączyć do dyskusji?

Zaloguj się

Sortuj według

Na razie brak głosów w dyskusji

Rozumiesz angielski? Kliknij tutaj, aby zobaczyć więcej dyskusji na angielskiej wersji strony Khan Academy.