Leonardo i jego rysunki

Urodzony w pobliżu miasta Vinci w 1452 roku, Leonardo kształcił się we florenckim warsztacie Andrea Verrocchio (1435-88). Jego pierwszym arcydziełem był niedokończony obraz Pokłon Trzech Króli (1481, Uffizi, Florencja). W latach 1481-2 artysta wyjechał do Mediolanu, aby pracować dla księcia, gdzie namalował Madonnę w grocie (Musée du Louvre, Paryż - późniejsza wersja istnieje w National Gallery, Londyn) i Ostatnią Wieczerzę (1495-7; klasztor Santa Maria delle Grazie (Refektarz), Mediolan). W 1499 r. Leonardo udał się do Mantui i Wenecji, a w 1500 r. wrócił do Florencji.

W 1503 roku rozpoczął prace nad szkicem Bitwa pod Anghiari w Sali Rady Pałacu Vecchio , który przedstawiał sceny zaciekłej walki, ale dzieło to nigdy nie zostało ukończone. W 1506 roku wrócił do Mediolanu gdzie pozostał przez siedem lat i w 1513 roku przeprowadził się do Rzymu. Król Francji, Franciszek I, zaprosił go na swój dwór i około 1516 roku, Leonardo osiedlił się w rezydencji Cloux, w pobliżu Amboise w dolinie Loire, gdzie w 1519 zmarł.

Leonardo jest prawdopodobnie najlepszym rysownikiem sztuki zachodniej. Był znakomity, którejkolwiek techniki by nie stosował: rysowanie za pomocą ołówka ze srebrną końcówką, używanie pióra i atramentu, czy czarnej, a w szczególności czerwonej kredy. Dzięki swojej ciekawości, analizował otaczający go świat w najmniejszych szczegółach, prowadząc badania botaniczne i anatomiczne. W jego rysunkach i obrazach widać postacie, które żyły, oddychały, poruszały się i wyrażały swoje emocje.

To jeden z wielu rysunków Leonarda przedstawiający jego projekty instrumentów wojennych. Narysował je podczas pracy dla Ludwika Sforzy, księcia Mediolanu (1494-99). Pod każdym rysunkiem wykonanym atramentem, stosując technikę washa, napisał objaśnienia w charakterystycznym dla siebie, lustrzanym odbiciu (należy je odczytać w lusterku).

Na górze znajduje się rydwan z kosami ze wszystkich stron. Leonardo napisał pod nim: “kiedy to przejeżdża pomiędzy twoimi ludźmi, będziesz chciał podnieść kosy do góry aby nie zranić nikogo z nich". W lewym dolnym rogu znajduje się odwrócony samochód pancerny bez dachu, przedstawiający “sposób, w jaki samochód jest skonstruowany wewnątrz”, z opisem “obsługuje go ośmiu mężczyzn, którzy kierują nim i podążają za wrogiem". W prawym dolnym rogu przedstawiony jest ten sam pojazd podobny do czołgu poruszający się i strzelający z dział z objaśnieniem pod spodem: “to jest dobre do przełamywania szeregów, ale będziecie chcieli go poznawać”. Jeszcze dalej na prawo widać dużą dzidę lub halabardę, broń bardziej konwencjonalną, reprezentacyjną w tamtych czasach, niż praktyczną.

Twórcza wyobraźnia i wiedza naukowa Leonardo łączą się w tworzeniu maszyn wojennych dla jego wojennego patrona. Jest jednak bardzo mało prawdopodobnym aby jakakolwiek z tych maszyn została kiedykolwiek wykonana lub użyta podczas działań wojennych. Faktycznie, jak sam Leonardo napisał w swoich notatnikach, taka nowa broń była często niebezpieczna zarówno dla użytkowników jak i dla wroga.

M. Kemp and J. Roberts, Leonardo da Vinci (Hayward Gallery, London, 1989).

A.E. Popham and P. Pouncey, Italian Drawings in the Department of Prints and Drawings in the British Museum: Raphael and His Circle  (London, The British Museum Press, 1950).

M. Kemp, Leonardo da Vinci (London, J.M. Dent & Sons, 1981).

© Rada Powiernicza Muzeum Brytyjskiego