Główna zawartość

Mona Lisa

W przeszłości portrety były rzadkością

Żyjemy w kulturze, która jest tak nasycona obrazami, że trudno jest wyobrazić sobie okres, w którym tylko najbogatsi zdobywali swoje podobizny. Bogaci kupcy renesansowej Florencji byli w stanie zlecić wykonanie portretu, ale nawet oni mogli mieć prawdopodobnie tylko jeden obraz namalowany za ich życia. Portret znaczył więcej niż podobizna, mówił o statusie społecznym i pozycji. Ponadto malowanie portretów zazwyczaj zajmowało dużo czasu, często model musiał siedzieć godzinami lub dniami, podczas gdy artysta uchwycał jego podobieństwo na płótnie.

Najbardziej rozpoznawalny obraz na świecie

Mona Lisa oryginalnie była tego rodzaju portretem, lecz po latach jego znaczenie uległo zmianie i stał się ikoną renesansu—możliwe najbardziej rozpoznawalnym obrazem na świecie. Mona Lisa jest prawdopodobnie portretem żony florenckiego kupca. Jednakże z jakiegoś powodu obraz nigdy nie został dostarczony do klienta. Leonardo zabrał go ze sobą, gdy wyjechał pracować dla Franciszka I, króla Francji.

Tajemniczy uśmiech Mona Lisy zainspirował wielu pisarzy, śpiewaków i malarzy. Pod spodem znajduje się fragment o Mona Lisie, napisany przez Walter'a Pater'a- pisarza epoki wiktoriańskiej:

Wszyscy znamy twarz oraz dłonie postaci, osadzonej na marmurowym krześle w kręgu fantastycznych skał, jakby w słabym świetle pod morzem. Być może ze wszystkich starożytnych obrazów czas ochłodził go najmniej. Postać, która w tak dziwny sposób pojawiła się opodal wody, wyraża to, czego w ciągu tysiąca lat ludzie nauczyli się pragnąć Jej głowy dosięga "kres czasów," zmęczone są nieco jej powieki. To piękność, która wypływa z wewnątrz i odciska się na ciele – skarbnica, w każdej swej komórce, dziwnych myśli, fantastycznych dygresji i wspaniałych namiętności. Postawcie ją na chwilę obok jednej z tych prostodusznych greckich bogiń lub pięknych bogiń starożytności: och, jak bardzo zaniepokoiłaby je ta piękność, w którą przelała się dusza wraz ze wszystkimi swoimi chorobami!

Obraz Piero della Francesca Portret Battisty Sforza (ok. 1465-66) jest typowy dla portretów wczesnego renesansu (przed Leonardo); modele były często malowane w surowej pozie oraz odcięte pod biustem. Często postać pozowała przed krajobrazem widzianym z lotu ptaka .

Nowa formuła

Wraz z portretem Leonardo, twarz została skierowana prawie na wprost, ramiona obrócone o 3/4 ku widzowi , a także zawarto ręce na obrazie.

Leonardo używał jego charakterystycznej techniki sfumato—zadymionego zamglenia, aby złagodzić kontury i utworzyć efekt atmosfery wokół postaci. Gdy postać pozuje z profilu, nie mamy prawdziwego odczucia kim ona jest i brakuje tu jakiegokolwiek zaangażowania. Natomiast z twarzą zwróconą w naszym kierunku, poznajemy jego osobowość.

Północni artyści renesansu tacy jak Hans Memling (zobacz Portret modlącego się młodzieńca, ok. 1485-1494, po lewej) już wcześniej tworzyli portrety osób, siedzących w podobnej pozycji co Mona Lisa. Memling nawet umieszczał je w wiarygodnym krajobrazie. Leonardo połączył północne innowacje z włoskim rozumieniem malarstwa na temat trójwymiarowości ciała i perspektywicznego podejścia do otaczającej przestrzeni.

Ostatnie odkrycie

Ważna kopia Mona Lisy została niedawno odkryta w zbiorach Muzeum Prado w Madrycie. Tło zostało zamalowane, lecz gdy obraz został oczyszczony, analiza naukowa wykazała, że kopia była prawdopodobnie namalowana przez innego artystę, który siedział obok Leonardo i kopiował jego pracę, pociągnięcie pędzla za pociągnięciem. Obraz ten daje nam wyobrażenie, jak Mona Lisa może wyglądać jeżeli pożółkłe warstwy lakieru zostaną usunięte.

Autorami eseju są dr Beth Harris i dr Steven Zucker.

Dodatkowe źródła (w języku angielskim):

Obraz w Luwrze

Louvre Feature: Bliższe spojrzenie na Mona Lisę

Not Just Another Fake Mona Lisa w New York Times Interactive

Mona Lisa w Universal Leonardo

Chcesz dołączyć do dyskusji?

Zaloguj się

Sortuj według

Na razie brak głosów w dyskusji

Rozumiesz angielski? Kliknij tutaj, aby zobaczyć więcej dyskusji na angielskiej wersji strony Khan Academy.