If you're seeing this message, it means we're having trouble loading external resources on our website.

Jeżeli jesteś za filtrem sieci web, prosimy, upewnij się, że domeny *.kastatic.org i *.kasandbox.org są odblokowane.

Główna zawartość

Idee stanowiące podstawę pojęcia władzy wykonawczej (rządu) Stanów Zjednoczonych

Prawa naturalne, ograniczona władza rządu i suwerenność ludu: kluczowe idee, na których opiera się rząd Stanów Zjednoczonych. Tłumaczenie na język polski: fundacja Edukacja dla Przyszłości, dzięki wsparciu wolontariuszy.

Kluczowe koncepcje

  • Rząd Stanów Zjednoczonych opiera się na idei ograniczonej władzy rządu, jak również prawa naturalnego, suwerenności ludu, republikanizmu i umowy społecznej.
  • Ograniczona władza rządu to przekonanie, że rząd powinien podlegać pewnym ograniczeniom, aby prawa jednostki i swobody obywatelskie były skutecznie chronione.

Wprowadzenie

W 1776,
uchwalił Deklarację Niepodległości, zawierając w niej sprecyzowane zarzuty względem Imperium Brytyjskiego i powody, dla których chcą stworzyć nowych rząd. Po tym, jak kolonie odłączyły się od Imperium i stworzyły Stany Zjednoczone Ameryki, należało znaleźć odpowiedzi na pewne istotne pytania: 1) Jeśli nie monarchię, jaki typ rząd powinny mieć Stany Zjednoczone? 2) Jakiego typu rząd mógłby chronić ludzi bez jednoczesnego naruszania ich swobód osobistych?
postanowili stworzyć rząd o ograniczonej władzy bazujący na ideach takich jak prawa naturalne, suwerenność ludu, republikanizm i umowa społeczna. Nawiązania do niektórych z tych idei możemy dostrzec w fundamentalnych dokumentach Stanów Zjednoczonych, wliczając w to Deklarację Niepodległości i Konstytucję. Ale czym są te demokratyczne idee i czemu Stany Zjednoczone trzymają się ich od ponad 250 lat?
Ten artykuł opisuje każdą z tych demokratycznych idei i wyjaśnia, czemu twórcy konstytucji zdecydowali się użyć ich jako podstaw funkcjonowania rządu.

Czym jest ograniczona władza rządu?

Po odłączeniu się kolonii od Imperium Brytyjskiego twórcy konstytucji musieli opracować system rządów, który zdobyłby wsparcie wszystkich Patriotów. Zdecydowali się na system ograniczonej władzy rządu.
Ograniczona władza rządu to system polityczny, w którym na rząd nakładane są pewne ograniczenia w celu ochrony swobód i praw jednostki. Decyzja o stworzeniu takiego rządu była umyślnym odejściem od Imperium Brytyjskiego, które zdaniem twórców konstytucji naruszało ich prawa. Celowo wprowadzili ograniczenie władzy rządu, który musiałby przestrzegać zestawu zasad stworzonych przez mieszkańców kraju.
Posiadając już plan rządu, jaki chcieli stworzyć, twórcy konstytucji musieli rozstrzygnąć kilka kwestii:
  • Jakie będą role i obowiązki tego rządu?
  • Jak rząd będzie odpowiadał na wolę ludzi?
Aby odpowiedzieć na te pytania, twórcy konstytucji zwrócili się do filozofów politycznych takich jak Thomas Hobbes i John Locke, których idee o tym, co czyni rząd skutecznym, wpłynęły na obecny system rządowy Stanów Zjednoczonych.

Czym są prawa naturalne?

Głównym argumentem zawartym w Deklaracji Niepodległości było to, że Imperium Brytyjskie naruszało prawa naturalne Amerykanów. Prawa naturalne, czasami nazywane też prawami niezbywalnymi, to prawa, z którymi, według twórców konstytucji, rodzą się wszyscy ludzie i z których nie można zrezygnować. Twórcy konstytucji twierdzili, że głównym celem rządu powinna być ochrona i podtrzymywanie tych praw.
John Locke, filozof
, opisał prawa naturalne jako prawa do własnego „życia, wolności i majątku". Jego dzieła zainspirowały Thomasa Jeffersona, głównego autora Deklaracji Niepodległości, który prawa niezbywalne opisał jako prawa do „życia, wolności i dążenia do szczęścia". Po zdefiniowaniu tych naturalnych praw, Ojcowie Założyciele musieli odpowiedzieć na pytanie „W jaki sposób możemy zapewnić społeczeństwu zachowanie ich praw naturalnych bez dawania rządowi zbyt dużej władzy?".
Painting of John Locke.
Portret Johna Locke'a. Źródło obrazu: Wikimedia Commons

Czym jest umowa społeczna?

Aby był w stanie chronić prawa naturalne Amerykanów, ludzie muszą postrzegać rząd jako władzę, którą należy szanować. Poprzez zawarcie między sobą umowy społecznej, całość społeczeństwa amerykańskiego zgadza się zrezygnować z pewnych swobód na rzecz ochrony ze strony rządu federalnego. W teorii Thomasa Hobbesa, angielskiego filozofa politycznego, umowa społeczna była podstawą rządu.
Jeśli ludzie nie zrezygnowaliby z pewnych swobód, rząd nie byłby w stanie nad nimi panować. Na przykład, widząc otwarte drzwi czyjegoś domu, nie możesz po prostu wejść do środka i oznajmić, że od teraz dom należy do ciebie. To jest swoboda, z której rezygnujesz, żeby rząd był w stanie chronić cię w sytuacji, gdy ktoś próbowałby zrobić coś takiego tobie. Jednakże, poprzez ograniczenie władzy rządu, twórcy konstytucji stworzyli system, który chroni swobody przyznane ludziom.
Mimo to,
wciąż byli zaniepokojeni wizją silnego rządu centralnego zmieniającego się w despotyczną monarchię. To postawiło ich przed kolejnym pytaniem: jak ludzie mogliby zapewnić, że rząd nie stanie się zbyt potężny i nie zacznie naruszać ich swobód?

Czym jest suwerenność ludu?

Twórcy konstytucji wierzyli, że Stany Zjednoczone powinny być budowane na zasadzie suwerenności ludu. Suwerenność ludu to idea, wedle której władza rządu pochodzi z woli ludzi, czy też ,,za zgodą rządzonych". Jeśli rząd zacząłby działać wbrew woli ludzi, Amerykanie mieliby prawo to zmienić.
Ta idea to główny argument Deklaracji Niepodległości, według której Imperium Brytyjskie stało się zbyt potężne i przestało słuchać potrzeb i pragnień mieszkańców kolonii, którzy w związku z tym mieli prawo się buntować.
W większości wyborów w Stanach Zjednoczonych suwerenność ludu dostrzec można na dalszym planie, jako że władza rządu przechodzi od jednej partii do innej. Przejmowanie władzy nad rządem przez inną partię pokazuje, że zmieniła się również wola ludzi.
Zmiany w przywództwie pokazują nam, czego ludzie wymagają od rządu. Partie polityczne odgrywają istotną rolę w amerykańskiej polityce, jako że reprezentują opinie i oczekiwania obywateli wobec rządu.

Czym jest republikanizm?

Znanym powiedzeniem, które stało się hasłem wojny o niepodległość, było "No taxation without representation", czyli "żadnych podatków bez reprezentacji". Aby poczuć, że ich pragnienia i potrzeby docierają do rządu, koloniści potrzebowali bezpośredniej reprezentacji, czego Imperium Brytyjskie nie chciało im zapewnić. Mając to na względzie, twórcy konstytucji chcieli mieć pewność, że tworzą system polityczny, który reprezentuje ludzi. Ale jak ludzie mogą mieć pewność, że rząd będzie słuchał ich woli?
Twórcy konstytucji wierzyli, że najlepszy rząd to ten, w którym wybrani przywódcy reprezentują potrzeby i interesy ludzi, w których imieniu rządzą. Taką postawę nazywamy republikanizmem.
Twórcy konstytucji chcieli odzwierciedlenia woli ludzi w decyzjach rządu i zapobiegnięcia powstaniu despotycznego rządu. Twórcy konstytucji wierzyli, że tworząc system rządowy, w którym ludzie wybierają swoich przedstawicieli, zmniejszą szanse na powstanie rządu, który po uzyskaniu władzy odmawia oddania jej.
Mimo chęci stworzenia rządu reprezentatywnego, twórcy konstytucji dali przywilej głosowania jedynie niewielkiej części Amerykanów: białym posiadającym ziemię mężczyznom. Ponad 200 lat trwało przyznanie praw wyborczych wszystkim obywatelom Stanów Zjednoczonych, co oznacza, że przez długi okres historii Ameryki nie każda potrzeba i pragnienie były wysłuchiwane i reprezentowane w rządzie.

Jak uważasz?

W jaki sposób te demokratyczne idee przejawiają się we współczesnej polityce amerykańskiej?
W jaki sposób te demokratyczne idee wpływają na decyzje i działania amerykańskich polityków?

Chcesz dołączyć do dyskusji?

Na razie brak głosów w dyskusji
Rozumiesz angielski? Kliknij tutaj, aby zobaczyć więcej dyskusji na angielskiej wersji strony Khan Academy.