If you're seeing this message, it means we're having trouble loading external resources on our website.

Jeżeli jesteś za filtrem sieci web, prosimy, upewnij się, że domeny *.kastatic.org i *.kasandbox.org są odblokowane.

Główna zawartość

Rodzaje demokracji: omówienie lekcji

Jednym z głównych wyborów, jakich musieli dokonać twórcy Konstytucji, było podjęcie decyzji, jak stworzyć silny rząd centralny, który miałby władzę nad obywatelami i jednocześnie nie byłby w stanie naruszać ich indywidualnych wolności. Dokumenty założycielskie takie jak Konstytucja USA, Federalist No. 10 i Brutus No. 1 pokazują, jak bardzo podzielone były zdania w tej kwestii.

Pojęcia kluczowe

TermDefinition
Demokracjasystem rządów, w którym władza należy do ludu. Lud rządzi bezpośrednio lub poprzez reprezentantów wyłonionych w wyborach.
Demokracja uczestnicząca/partycypacyjnarodzaj demokracji, w którym nacisk położony jest na szerokie, bezpośrednie uczestnictwo w podejmowaniu decyzji politycznych i na społeczeństwie obywatelskim, w którym większość lub wszyscy obywatele bezpośrednio uczestniczą w podejmowaniu decyzji politycznych.
Demokracja pluralistycznarodzaj demokracji, w którym władza polityczna spoczywa w rękach rywalizujących ze sobą grup. Żadna z grup nie ma dominującego wpływu na podejmowanie decyzji politycznych.
Demokracja elitarnarodzaj demokracji, w którym niewielka liczba ludzi (zwykle zamożnych i dobrze wykształconych) wpływa na podejmowane decyzje polityczne.

Kluczowe dokumenty

Federalist No. 10 — esej autorstwa Jamesa Madisona, w którym przekonywał, że silny, reprezentatywny rząd będzie w stanie kontrolować efekty istnienia różnych frakcji.
Brutus No. 1 — antyfederalistyczny esej, w którym przekonywano, że silny rząd centralny nie będzie w stanie zaspokoić potrzeb wszystkich obywateli USA.
Konstytucja Stanów Zjednoczonych (1787) — podstawowe prawa i zasady, które obowiązują w Stanach Zjednoczonych. Dokument był wynikiem kilku kompromisów pomiędzy federalistami i antyfederalistami. Trzeba było je zawrzeć, aby ratyfikować Konstytucję.
Zdjęcie Konstytucji USA.
Konstytucja Stanów Zjednoczonych. Źródło obrazu: Wikimedia Commons

Ważne kwestie

Demokracja uczestnicząca w działaniu: demokracja uczestnicząca (czasem nazywana demokracją bezpośrednią) opiera się na założeniu, że każdy powinien i może być zaangażowany w politykę. Kładzie nacisk na szerokie uczestnictwo i zachęca zwykłych ludzi – a nie tylko niewielką część społeczeństwa – do brania odpowiedzialności za podejmowane decyzje polityczne.
Obecnie przykładem demokracji uczestniczącej w Stanach Zjednoczonych jest przeprowadzanie referendów w niektórych stanach. Referenda pozwalają obywatelom na bezpośrednie głosowanie nad konkretnymi przepisami. Referendum jest przykładem demokracji uczestniczącej, ponieważ to sami obywatele (a nie ich rządowi przedstawiciele) są tymi, którzy decydują nad uchwaleniem przepisów.
Demokracja pluralistyczna w działaniu: demokracja pluralistyczna opiera się na założeniu, że wpływ na decyzje polityczne mają liczne grupy reprezentujące różne interesy. Każda z tych grup ma potencjalny wpływ na podejmowanie decyzji, ale żadna z nich nie ma dominującego wpływu na wszystkie decyzje.
Obecnie przykładem demokracji pluralistycznej w Stanach Zjednoczonych jest uczestnictwo różnych grup interesów takich jak: NRA (National Rifle Association, które propaguje prawo do posiadania broni palnej) lub Global Green USA (organizacja „wspierająca zmianę wartości w kierunku zrównoważonej i bezpiecznej przyszłości”). Obie grupy zbierają fundusze dla kandydatów, promują kandydatów i starają się wpływać na decyzje polityczne obecnych członków Kongresu. Grupy interesu są przykładem demokracji pluralistycznej, ponieważ obywatele dołączają do grup, żeby wpływać na decydentów politycznych, a nie po to, by mieć bezpośredni wpływ na decyzje polityczne.
Demokracja elitarna w działaniu: demokracja elitarna to taka, w której mała grupa obywateli podejmuje decyzje polityczne. Ci , którzy mają wpływ na politykę, są zazwyczaj zamożniejsi i lepiej wyedukowani niż przeciętny obywatel. W demokracji elitarnej, osoby u władzy są wysoko wykwalifikowane do podejmowania decyzji politycznych.
Obecnie przykładem demokracji elitarnej jest Kolegium Elektorów. Jest ono wykorzystywane podczas wyborów prezydenckich i ma wpływ na ostateczny wynik wyborów. W tym systemie kandydat może wygrać głosowanie powszechne (więcej obywateli zagłosowało na niego, niż na jego przeciwnika), ale przegrać głosowanie elektorskie, a tym samym przegrać wybory prezydenckie. Zadaniem Kolegium Elektorskiego jest zapewnienie kontroli nad wyborcami. Stanowi zabezpieczenie w sytuacji, w której wyborcy podejmują nierozważną decyzję.

Pytania kontrolne

Który rodzaj demokracji został opisany w Federalist No. 10 ? Po czym to rozpoznajesz?
Który rodzaj demokracji został opisany w Brutus No. 1 ? Po czym to rozpoznajesz?
W oparciu o to, czego się nauczyłeś, przygotuj wypowiedź na temat: „Który rodzaj demokracji jest według ciebie najstabilniejszą formą rządów ludu?”.

Chcesz dołączyć do dyskusji?

Na razie brak głosów w dyskusji
Rozumiesz angielski? Kliknij tutaj, aby zobaczyć więcej dyskusji na angielskiej wersji strony Khan Academy.