If you're seeing this message, it means we're having trouble loading external resources on our website.

Jeżeli jesteś za filtrem sieci web, prosimy, upewnij się, że domeny *.kastatic.org i *.kasandbox.org są odblokowane.

Główna zawartość

Prezydentura Theodore'a Roosevelta

„Przemawiaj łagodnie, a w zanadrzu miej grubą pałkę” – to motto Theodore'a Roosevelta w jego polityce krajowej i zagranicznej.

Streszczenie

  • Theodore Roosevelt pełnił urząd prezydenta w latach 1901-1909. Objął urząd po tym, jak William McKinley zginął w zamachu.
  • Jeśli chodzi o politykę zagraniczną, Roosevelt starał się doprowadzić do utworzenia silniejszej armii i marynarki, oraz wzmożenia działalności interwencyjnej USA w Ameryce Łacińskiej, co wyraził w "uzupełnieniu Roosevelta" do doktryny Monroe'a i poprzez wybudowanie Kanału Panamskiego.
  • Roosevelt oparł politykę wewnętrzną na uczciwym ładzie. Według tej koncepcji konsumenci, pracownicy i środowisko mieli znaleźć się pod opieką państwa.

Młodość i kariera Roosevelta

Theodore "Teddy" Roosevelt przyszedł na świat w zamożnej nowojorskiej rodzinie w 1858 r. Jako dziecko był chorowity. Za cel obrał sobie poprawę zdrowia i nabranie tężyzny fizycznej, co konsekwentnie realizował poprzez aktywność fizyczną w rodzaju boksu, wioślarstwa czy polowań. Ukończył Harvard w 1880 r. i rozpoczął studia w Szkole Prawa Uniwersytetu Columbia, jednak nie ukończył studiów, gdyż postanowił ubiegać się o urząd. (Jego siostrzenica, Eleanor Roosevelt, wyszła w późniejszym czasie za jego odległego kuzyna, Franklina Delano Roosevelta, stając się pierwszą damą USA w latach 30-tych XX wieku.)1
Portret Theodore'a Roosevelta.
Oficjalny portret Theodore'a Roosevelta, namalowany na zlecenie Białego Domu przez Johna Singera Sargenta. Ilustracja udostępniona za zgodą Stowarzyszenia Historycznego Białego Domu.
Roosevelt szybko piął się w górę drabiny politycznej. Markę wyrobił sobie jako przeciwnik korupcji w biznesie i polityce. Sławę zdobył dowodząc podczas wojny amerykańsko-hiszpańskiej pułkiem kawalerii zwanym Surowymi Jeźdźcami. Następnie został gubernatorem stanu Nowy Jork. Popularność, którą do 1901 r. zyskał jako bohater wojny na Kubie, pomogła mu sięgnąć po urząd wiceprezydenta podczas drugiej kadencji Williama McKinley'a.2
Wkrótce doszło do tragedii. McKinley zginął w zamachu zaledwie rok po wyborach. Teddy Roosevelt przejął jego obowiązki jako prezydent Stanów Zjednoczonych. W wieku 42 lat był najmłodszą osobą, która objęła ten urząd.3

Mów łagodnie i noś gruby kij

Jako prezydent Roosevelt opowiadał się za wzmożoną obecnością Amerykanów w Ameryce Łacińskiej i w regionie Pacyfiku. Uważał, że Stany Zjednoczone powinny posiadać potężną armię i marynarkę, ponieważ sama ich obecność służyć będzie odstraszająco na potencjalne zagrożenia. Zwykł często mawiać: "Mów łagodnie i noś gruby kij, a zajdziesz daleko". 4
Polityka zagraniczna Roosevelta była czymś więcej, niż tylko pokaz siły. W zgodzie z zaleceniem Alfreda Thayera Mahana Stany Zjednoczone miały zbudować kanał przecinający Amerykę Centralną, by móc zapewnić sobie dominację na morzu. Kongres zatwierdził projekt ustawy o budowie kanału w jednym z regionów Kolumbii, zwanym Panamą. Gdy Kolumbia nie zgodziła się na przyjęcie warunków kontroli kanału przez Przesmyk Panamski proponowanych przez Amerykanów, marynarka Stanów Zjednoczonych udzieliła pomocy rebeliantom z tego regionu w odłączeniu go od Kolumbii i utworzenia nowego państwa, Panamy. Panamczycy z ochotą przyjęli zaproponowane im warunki budowy nowego Kanału Panamskiego.5
Roosevelt poparł jeszcze częstsze interwencje USA w sprawy wewnętrzne państw Ameryki Łacińskiej, wydając uzupełnienie Roosevelta do doktryny Monroe'a. Postulował w nim, że USA będą interweniować w sprawy finansowe państw Ameryki Łacińskiej, gdy tylko zajdzie taka potrzeba, by powtrzymać państwa europejskie od przejęcia w nich kontroli ekonomicznej.6

Roosevelt a sprawy wewnętrzne: orędownik "uczciwego ładu"

Polityka krajowa Roosevelta, podobnie jak polityka zagraniczna, nacechowana była jego niespożytą energią, a prowadzona według wzorców epoki postępowej. Wzorce te Roosevelt, zawsze życzliwy szarym obywatelom, chciał wcielić w życie, by ulepszyć społeczeństwo. Na jego program polityczny zwany uczciwym ładem składały się "trzy K", kuratela nad konsumentami, kontrola korporacji i konserwacja przyrody.7
Amerykanie ze zgrozą czytali książkę Grzęzawisko demaskatora Uptona Sinclaira, w której przedstawił z drastycznymi szczegółami urągające higienie warunki panujące w pakowalniach mięsa. Roosevelt znał opinię publiczną na ten temat i zareagował zatwierdzając projekt ustawy o kontroli produktów mięsnych z 1906 r. i ustawy o czystości żywności i leków z tego samego roku. Z treści ustaw wynikało, że mięso ma podlegać nadzorowi federalnemu, a leki i produkty żywnościowe w puszkach mają być chronione przed zepsuciem i prawidłowo oznaczone.8
Roosevelt usiłował również zmniejszyć skalę nadużyć popełnianych przez wielkie korporacje. W 1902 r. opowiedział się po stronie strajkujących górników, grożąc, że nakaże wojskom federalnym zająć kopalnie węgla, jeśli ich właściciele nie zmienią na korzyść górników płac i godzin pracy. Stało się wedle jego życzenia. Posunięcie Roosevelta było jak na tamte czasy szokujące, jako że Amerykanie byli przyzwyczajeni, że rząd współpracuje z wielkimi przedsiębiorstwami. Podobnie rzecz się miała z firmami monopolistycznymi. Roosevelt działał skutecznie przeciw nim, co zapewniło mu nawet przydomek pogromcy monopolistów. Roosevelt nakazywał podjęcie działań prawnych przeciwko nieuczciwym praktykom zachodzącym między innymi w przemyśle kolejowym, mięsnym i cukrowniczym.9
Jednym z największych osiągnięć Roosevelta jest również ochrona przyrody. Roosevelt czerpał ogromną przyjemność z obcowania z naturą i obawiał się, że niepohamowany popyt na ziemię i surowce, charakterystyczny dla epoki przemysłowej, stanie się przyczyną degradacji piękna zachodnich terenów Stanów Zjednoczonych. W czasie trwania swojej prezydentury Roosevelt wydzielił 230 milionów akrów ziemi państwowej, wliczając w to lasy, rezerwaty dzikiej przyrody i parki narodowe.10
Mimo że Roosevelt mógł kandydować w wyborach w 1908 r., po zwycięstwie w 1904 r. zadeklarował, że nie będzie więcej startować i dotrzymał słowa. Jednak gdy jego protegowany i następca William Howard Taft podniósł taryfy celne i przeznaczył niektóre ziemie państwowe pod zagospodarowanie, wściekły Roosevelt zgłosił swoją kandydaturę w wyborach roku 1912 z ramienia Partii Postępowej (często nazywaną też Partią Łosia w nawiązaniu do przechwałek Roosevelta, że jest silny niczym łoś). Nie dziwił fakt, że elektorat Partii Republikańskiej był rozdarty między wojującymi ze sobą frakcjami Tafta i Roosevelta, co przyczyniło się do zwycięstwa demokraty Woodrowa Wilsona.11

Jak uważasz?

Teddy Roosevelt gorąco popierał dążenia imperialistyczne w polityce zagranicznej, jednak w kraju zwalczał monopolistów. Czy to, jak prowadził politykę zagraniczną i krajową, pozostawało ze sobą w sprzeczności? Wyjaśnij dlaczego.
Która z trzech koncepcji "K" wprowadzonych przez Roosevelta miała najtrwalszy wpływ na amerykańskie społeczeństwo — kuratela nad konsumentami, kontrola korporacji, czy konserwacja przyrody? Dlaczego?
Czy uważasz, że Roosevelt postąpił rozsądnie, kandydując w wyborach w 1912 r. z listy jednego z pomniejszych ugrupowań politycznych? Uzasadnij swoją opinię.

Chcesz dołączyć do dyskusji?

Na razie brak głosów w dyskusji
Rozumiesz angielski? Kliknij tutaj, aby zobaczyć więcej dyskusji na angielskiej wersji strony Khan Academy.