Taniec Ducha i masakra nad Wounded Knee

Na przełomie XIX i XX wieku, przy życiu pozostało jedynie 250 tys. rdzennych Amerykanów.

Streszczenie

Pod koniec XIX wieku, z powodu licznych przymusowych przesiedleń i brutalnych masakr przeprowadzonych przez białych osadników i armię Stanów Zjednoczonych, liczba rdzennej ludności Ameryki Północnej zmniejszyła się do zaledwie ułamka swojej dawnej wartości.
Ponieważ przymusowa asymilacja prawie całkiem zniszczyła kulturę rdzennych Amerykanów, niektórzy przywódcy plemienni próbowali odzyskać niezależność i stworzyć nowe tradycje duchowe. Najważniejszą z nich był Taniec Duchów. Jego inicjatorem był Wovoka, szaman z plemienia Północnych Pajutów.
Masakra nad Wounded Knee, podczas której żołnierze 7. Pułku Kawalerii armii Stanów Zjednoczonych dokonali bezmyślnej rzezi setek mężczyzn, kobiet i dzieci z plemienia Siuksów, oznaczała definitywny koniec oporu Indian wobec najazdu białych osadników.

Taniec Duchów

Podczas zaćmienia słońca 1 stycznia 1889 roku Wovoka, szaman z plemienia Północnych Pajutów, miał wizję. Twierdził, że objawił mu się Bóg pod postacią rdzennego Amerykanina i ukazał mu krainę obfitości, w której panowały miłość i pokój. Wovoka stanął na czele ruchu religijnego zwanego Tańcem Duchów. Prorokował zjednoczenie wciąż istniejących plemion z Zachodu i Południowego Zachodu i wypędzenie zła ze świata.

Wovoka nauczał, że ceremonia Tańca Duchów połączy na nowo duchy zmarłych z żywymi, a moc tych duchów może zostać użyta w bitwie przeciwko białym osadnikom i armii Stanów Zjednoczonych. Taniec Duchów był początkowo praktykowany w plemieniu Pajutów z Nevady, ale szybko rozprzestrzenił się wśród innych plemion Południowego Zachodu. Wovoka znajdował największy posłuch prorokując, że biały człowiek zostanie na zawsze wygnany, a bizony, prawie całkowicie wytrzebione przez białych osadników, powrócą, a wraz z nimi nadejdzie czas, kiedy tradycyjne zwyczaje rdzennych Amerykanów zostaną na stałe przywrócone.

^{1}

Zderzenie kultur: biali Europejczycy i rdzenni Amerykanie

Już od czasów założenia pierwszych kolonii na wzajemne relacje między białymi Europejczykami, a rdzennymi Amerykanami wpływ miały istotne różnice w postrzeganiu natury rzeczy. Większość plemion indiańskich nie podzielało europejskiej koncepcji ziemi jako własności. Dla Indian ziemia była wspólnym dobrem, a jej bogactwa należało chronić i dzielić się nimi. Natomiast w pojęciu Europejczyków ziemia mogła być objęta w niepodzielne posiadanie. W miarę jak biali osadnicy podążali coraz dalej na zachód, wiedzeni ideą Objawionego Przeznaczenia, wypierali rdzennych Amerykanów z ziem ich przodków i zmuszali do przeniesienia się do rezerwatów. Wiele z plemion stawiało opór, co wywołało szereg krwawych starć, znanych jako wojny z Indianami.

^{2}

Mimo że bitwa nad Little Bighorn doprowadziła do zakończenia wojen z Indianami, Taniec Duchów Wovoki wzbudził ostatnią falę oporu przeciwko niesprawiedliwościom popełnianym przez białych osadników i narzuconym przez nich stylem życia. Wódz Siedzący Byk, który poprowadził armię Siuksów do zwycięstwa nad 7. Pułkiem Kawalerii armii Stanów Zjednoczonych w bitwie nad Little Bighorn, przyjął doktrynę Tańca Duchów i pomógł mu się rozprzestrzenić w rezerwacie Siuksów. 15 grudnia 1890 r. oficerowie policji zastrzelili Siedzącego Byka, obawiając się, że ucieknie z rezerwatu wraz ze zwolennikami Tańca Duchów.

^{3}

Masakra nad Wounded Knee

Zaledwie dwa tygodnie później, 29 grudnia 1890 r., 7. Pułk Kawalerii armii Stanów Zjednoczonych otoczył obóz Indian z plemienia Siuksów nad potokiem Wounded Knee na terenie Pine Ridge, rezerwatu Siuksów w Dakocie Południowej. Podczas próby rozbrojenia Siuksów padł strzał i rozpoczęła się szamotanina. Żołnierze armii USA otworzyli ogień do Siuksów, masakrując na oślep setki kobiet, mężczyzn i dzieci. Nieliczni pozostali przy życiu Siuksowie uciekli. Po masakrze przeprowadzono oficjalne dochodzenie, w którym wszyscy żołnierze 7. Pułku Kawalerii zostali nie tylko oczyszczeni z zarzutów, ale dwudziestu z nim przyznano Medal Honoru. Opinia publiczna generalnie postrzegała masakrę w pozytywnym świetle.

Mimo że masakra nad Wounded Knee nie była ostatnim starciem między rdzennymi Amerykanami, a armią Stanów Zjednoczonych, była zwieńczeniem wojen z Indianami. Po Wounded Knee dominujące białe społeczeństwo albo podporządkowało sobie, albo siłą wchłonęło ocalałe plemiona indiańskie. Szacuje się, że przed kontaktem z Europejczykami liczebność rdzennych Amerykanów wahała się miedzy 2, a nawet 18 milionami osób. Do roku 1900 została ona zredukowana do około 237 000 osób.

^{4}

Liczebność rdzennych Amerykanów osiągnęła najniższy poziom w 1900 r., ale od tamtego czasu wzrosła, osiągając wcześniejsze rozmiary. Podczas spisu ludności w USA w 2010 r. 2.9 miliona osób zidentyfikowało się jako rdzenni Amerykanie lub rdzenni mieszkańcy Alaski.

^{5}

Jak uważasz?

Co uważasz za najbardziej znaczącą różnicę między kulturami i społeczeństwami białych Amerykanów europejskiego pochodzenia i rdzennych Amerykanów?

Jak wytłumaczysz popularność Wovoki i jego Tańca Duchów wśród plemion indiańskich Południowego Zachodu?

Dlaczego masakra nad Wounded Knee ma tak duże znaczenie?

Artykuł dr Michelle Getchell. Na licencji CC-BY-NC-SA 4.0.

Przypisy

By dowiedzieć się więcej, zob. Michael Hittman, Wovoka and the Ghost Dance (Lincoln: University of Nebraska Press, 1997).
By dowiedzieć się więcej, zob. Peter Cozzens, The Earth is Weeping: The Epic Story of the Indian Wars for the American West (Nowy Jork: Knopf, 2016).
Robert M. Utley, The Last Days of the Sioux Nation: Second Edition (New Haven, CT: Yale University Press, 2004), 155-160.
By dowiedzieć się więcej o Wounded Knee, zob. Dee Brown, Bury My Heart at Wounded Knee: An Indian History of the American West (New York: Henry Holt and Company, 1970); and Jerome A. Greene, American Carnage: Wounded Knee, 1890 (Norman: University of Oklahoma Press, 2014). By dowiedzieć się więcej o liczebności populacji rdzennych Amerykanów, zob. Nancy Shoemaker, American Indian Population Recovery in the Twentieth Century (Albuquerque: University of New Mexico Press, 1999).
Zob. streszczenie ze spisu ludności przeprowadzonego w USA w 2010 r., The American Indian and Alaska Native Population.

Chcesz dołączyć do dyskusji?

Zaloguj się

Sortuj według

Na razie brak głosów w dyskusji

Rozumiesz angielski? Kliknij tutaj, aby zobaczyć więcej dyskusji na angielskiej wersji strony Khan Academy.