If you're seeing this message, it means we're having trouble loading external resources on our website.

Jeżeli jesteś za filtrem sieci web, prosimy, upewnij się, że domeny *.kastatic.org i *.kasandbox.org są odblokowane.

Główna zawartość

Porównanie: upadek imperiów - film z polskimi napisami

Sal i Steven Schroeder, wykładowca Historii Świata, omawiają upadek imperiów, od Persji Achemenidalnej, imperium Maurya w Indiach, imperium Han w Chinach do Królestwa, Republiki i Imperium Rzymskiego w basenie Morza Śródziemnego.

Chcesz dołączyć do dyskusji?

Na razie brak głosów w dyskusji
Rozumiesz angielski? Kliknij tutaj, aby zobaczyć więcej dyskusji na angielskiej wersji strony Khan Academy.

Transkrypcja filmu video

- [Sal] Steve, co będziemy dzisiaj robić? - [Steve] Hej, Sal. Będziemy zastanawiać się nad pytaniem: dlaczego imperia upadają? - [Sal] I dla tych, którzy nie znają Steve'a Schraedera, jest on przyjacielem Historii Światowa Khan Academy, a także byłym nauczycielem Historii Świata. - [Steve] Tak więc, chcemy wykorzystać te wielkie idee, te wielkie czynniki, które są niejako wspólne dla wszystkich imperiów, by zrozumieć, jak upadły konkretne imperia. - [Sal] Zacznijmy od Persji Achemenidów. Więc, Persja Achemenidów to imperium, które trwało przez około 200 lat. I zgaduję, że oczywistą rzeczą odnośnie Persji Achemenidów, jest to, że zostanie przejęte przez Aleksandra Wielkiego. Więc po prostu odhaczę inwazję z listy dotyczącej Persji Achemenidów. Więc, poza inwazją, jeśli przebrniemy przez resztę z tej listy, to ewidentnie widać że było to duże imperium, więc może zaistniał element nadmiernej ekspansji. Rządzono nim w sposób dość federacyjny za pośrednictwem satrapów. Możliwe, że było to złe zarządzanie. Dariusz III, znany z opuszczania swoich żołnierzy na polu walki. - [Steve] Tak, a na dodatek, możemy też dorzucić ekonomię, ponieważ podczas gdy Aleksander podbijał kawałki imperium, pozbawiał je również środków, które te obszary zapewniały. - [Sal] Więc, przejdźmy teraz do Indii Maurjów. Po raz kolejny, znaczące imperium, trwa zdecydowanie ponad 100 lat i właściwie jest to największe zjednoczone imperium nad subkontynencie indyjskim. Zaczyna się od trójki dość silnych władców i jest znane, zwłaszcza dzięki Aśoce, z szerzenia buddyzmu. Więc dlaczego, według Ciebie, Steve, upadło? Który z tych czynników odegrał największą rolę? - [Steve] Cóż, pierwsze, co rzuca się w oczy, to nadmierna ekspansja. Kiedy umarł Aśoka, widać, że imperium naprawdę straciło wiele z tego północno-zachodniego terytorium. Miały też miejsce jakieś konflikty religijne. Wspomniałeś, że Aśoka pracował naprawdę ciężko nad szerzeniem buddyzmu, i trzymał się tego w niektórych strategiach politycznych, które doprowadziły do pewnych napięć pomiędzy ludnością hinduską zamieszkującą imperium. - [Sal] Można to też nazwać podziałem. Więc, przechodząc dalej. Przeniesiemy się do Chin Han. Zaczęły upadać pod koniec II w n.e., a ostatecznie upadło w III w n.e. Które z tych czynników doprowadziły do ich ostatecznego upadku? - [Steve] Jasne. Więc, myślę, że powinniśmy zacząć przyglądać się upadkowi Chin Han z perspektywy Powstania Żółtych Turbanów. Był to po części ruch religijny oraz częściowo był on wywołany przez czynniki środowiskowe, i doprowadził on do niedoborów jedzenia. - [Sal] A niedobory jedzenia mogą mieć wpływ na gospodarkę. - [Steve] Zdecydowanie. Mogliśmy zaobserwować wiele wewnętrznych migracji w celu poszukiwania lepszej pracy w Chinach Han z tego powodu. - [Sal] Myślisz, że przywództwo odegrało jakąś rolę? - [Steve] Tak. Wiele było niezadowolenia z cesarza Han i z tego, jak radził sobie z niektórymi z tych problemów. A z czasem, próby pokonania rebelii doprowadziły do tego, że regionalni watażkowie zdobyli większą władzę a ostatecznie wyryli swoje własne królestwa z domeny Han. - [Sal] Okej. A potem, zazębiając się w czasie z Chinami Han, mamy oczywiście słynne Cesarstwo Rzymskie. Na mojej osi czasu, ta pierwsza sekcja to Rzym królewski, następnie Republika rzymska, a potem formalne Cesarstwo Rzymskie, które upadło pod koniec V wieku. Więc jak sądzisz, który z tych czynników, zadziałał... Cesarstwo zachodniorzymskie upadło, Cesarstwo Bizantyjskie, Cesarstwo wschodniorzymskie trwa dalej przez około tysiąc lat. - [Steve] Cóż, zacznijmy od oczywistego punktu, czyli od tego,że istniał podział. Istniał formalny podział polityczny, który osłabił obie połowy imperium w zakresie dostępnych zasobów. Równocześnie z tym podziałem mamy też trwające problemy religijne. Chrześcijaństwo zostało uznane za oficjalną religię Cesarstwa Rzymskiego w tym czasie, a to doprowadziło do konfliktów wewnętrznych między tymi, którzy byli chrześcijanami, a tymi, którzy nimi nie byli. - [Sal] Miały miejsce migracje i inwazje. Znane jest to, że Hunowie migrowali do Europy Wschodniej, a następnie wywierali nacisk na plemiona germańskie, co często wpływało na Cesarstwo Rzymskie, a to prowadziło do... Cóż, zarówno migracji, jak i inwazji. - [Steve] Tak, i w tym przypadku czasem ciężko jest oddzielić inwazję od migracji. - [Sal] Dorzuciłbym jeszcze gospodarkę, skoro Cesarstwo Rzymskie, w jego ekspansywnym okresie, ciągle zdobywało nowe terytoria, co zwiększało wpływy z podatków do rzymskich kas. Pozwoliło to na zwiększenie liczby niewolników, którzy mogliby pracować dla Rzymu. Po wejściu w trzeci, czwarty wiek naszej ery, ta ekspansja zaczęła się zatrzymywać i w ten sposób kończy się ta ciągle rosnąca góra pieniędzy i ciągle rosnącą góra siły roboczej. Dlatego uważam, że ekonomia odegrała pewną rolę. Nigdy nie można wskazać tylko jednego czynnika. Imperia są bardzo złożonymi zagadnieniami, ale istnieją te ogólne motywy i jako uczeń, warto o nich myśleć w ramach czegoś takiego. - [Steve] Wszystkie te czynniki nie będą miały odzwierciedlenia w każdym imperium, na które zwróci się uwagę. Są dobrym punktem wyjścia, kiedy zacznie się zastanawiać nad pytaniem, dlaczego to konkretne imperium upadło? - [Sal] Świetnie. Dzięki, Steve. - [Steve] Dzięki, Sal.